نسبت باورنکردنی فرار مالیاتی پزشکان و وکلا به یارانه نقدی - مجله سرگرمی

به گزارش گروه اقتصادی خبرنگاران، تاکنون درباره رقم فرار اقتصادیاتی در ایران اظهارنظر های متفاوتی اجرا شده است. اختلاف نظر مسئولین در مقدار فرار اقتصادیاتی ناشی از شفاف نبودن فعالیت های اقتصادی در کشور است. در واقع برخلاف کشور های پیشرفته جهان در ایران سازوکار تعیینی برای رصد جریان پول و کالا وجود ندارد و همین امر باعث می گردد که نتوان مقدار واقعی اقتصادیات را تعیین نموده و از مودیان اقتصادیاتی اخذ کرد. در ادامه با آنالیز بعضی گزاره های اقتصادی سعی می گردد رقم واقعی فرار اقتصادیاتی در کشور در بخش مشاغل تخمین زده گردد.

* مقدار فرار اقتصادیاتی در بخش مشاغل کشور چقدر است؟

به طور کلی، درآمد های اقتصادیاتی چند دسته است که شامل اقتصادیات از اشخاص حقوقی (شامل شرکت ها، بنیاد ها و نهادها)، اقتصادیات بر درآمد (کارکنان دولتی و خصوصی، اصناف) و سایر اقتصادیات ها تقسیم می گردد. درآمد های اقتصادیاتی شامل اقتصادیات و گمرک در قانون بودجه 98، 172 هزار میلیارد تومان است که 32 هزار میلیارد تومان آن متعلق به گمرک است و مابقی (140 هزار میلیارد تومان) خالص درآمد های اقتصادیاتی است. از این 140 هزار میلیارد تومان نیز 13 هزار میلیارد تومان آن مربوط به اقتصادیات گروه حقوق و دستمزدی ها و 10 هزار میلیارد تومان مربوط به اقتصادیات گروه مشاغل است.

مقایسه اعداد و ارقام ذکر شده نشان میدهد؛ گروه مشاغل که شامل پزشکان، وکلا، طلافروشان، آهن فروشان، رستوران ها، هتل ها و. می گردد و درآمد بسیار بالایی نیز دارند اقتصادیات بسیار کمی پرداخت می نمایند. به طوریکه مجموع اقتصادیات پرداختی آن ها حتی از اقتصادیات کارمندان دولت که ذیل دسته حقوق و دستمزدی ها قرار میگیرند نیز کمتر است.

طبق گزارش مرکز آمار، سهم گروه مشاغل از کل فراوری ناخالص (مجموع گردش اقتصادی در اقتصاد ایران) حدود 36 درصد است. در نتیجه سهم اقتصادیاتی این گروه نیز از کل اقتصادیات باید حدود 36 درصد باشد. اما طبق قانون بودجه 98 تنها 7 درصد از کل اقتصادیات (10 هزار میلیارد تومان) از گروه مشاغل اخذ می گردد. در نتیجه اگر با یک جدول تناسب مقدار 8 درصد را به 36 درصد رسانده گردد مقدار واقعی فرار اقتصادیاتی گروه مشاغل تعیین می گردد. این مقدار حدود 40 هزار میلیارد تومان است.

رقم 80 هزار میلیارد تومانی فرار اقتصادیاتی گروه مشاغل در صورتی محاسبه شده که سهم این گروه از کل فراوری ناخالص ملی 36 درصد باشد نه بیشتر، زیرا بسیاری از گردش اقتصادی در حوزه مشاغل نیز شفاف نبوده و به اصطلاح اقتصاد زیرزمینی است و در فراوری ناخالص محاسبه نمی گردد. در نتیجه، حتی رقم فرار اقتصادیاتی مشاغل از 80 هزار میلیارد تومان نیز بیشتر بوده و عدد ذکر شده حداقلی ترین میزان فرار اقتصادیاتی در تنها یکی از گروه های ذکر شده است.

در این گزارش به آنالیز میزان فرار اقتصادیاتی دو گروه مهم زیرمجموعه گروه مشاغل یعنی پزشکان و وکلا می پردازیم:

*فرار اقتصادیاتی پزشکان واقعا چقدر است؟

مردادماه پارسال بود که اظهارات یک کارشناس اقتصادی در برنامه پایش درباره فرار اقتصادیاتی 7 هزار میلیارد تومانی پزشکان موجب شد این موضوع مورد توجه کارشناسان و رسانه ها قرار بگیرد. مسئولان سازمان امور اقتصادیاتی پس از این قضیه، میزان اقتصادیات پرداخت شده توسط پزشکان را 150 میلیارد تومان اعلام کردند. نهایتا مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در دی ماه 97، میزان اقتصادیاتی که باید توسط پزشکان پرداخت گردد را حدود 6700 میلیارد تومان برآورد کرد. این گزارش در کنار فشار افکار عمومی برای ضرورت مبارزه با فرار اقتصادیاتی پزشکان نهایتا منجر به تصویب جزء ی تبصره 6 قانون بودجه 98 و اجباری شدن استفاده از کارتخوان توسط پزشکان شد. در این قانون آمده است: کلیه صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی که مجوز فعالیت آن ها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان نظام پزشکی ایران و یا سازمان نظام دامپزشکی و سازمان دامپزشکی ایران صادر می گردد، مکلفند در چهارچوب آیین ­نامه تبصره (2) ماده (169) قانون اقتصادیات های مستقیم مصوب 1366/12/4 و اصلاحات و الحاقات بعدی آن از ابتدای سال 1398 از پایانه فروشگاهی استفاده نمایند.

جزء ک تبصره 6 قانون بودجه 98 مبنی بر پرداخت 10 درصد حق الزحمه پزشکان به عنوان اقتصادیات علی الحساب و جزء الف این تبصره مبنی بر مشمول اقتصادیات پلکانی شدن کارانه پزشکان، از دیگر مصوبات مجلس درباره مبارزه با فرار اقتصادیاتی پزشکان بود.

به گزارش فارس، پزشکان دانشگاه های علوم پزشکی علاوه بر دریافت حقوق خود که ماهانه به حساب آن ها واریز می گردد، مبلغی را نیز تحت عنوان کارانه دریافت می نمایند. محاسبات نشان میدهد که درآمد اصلی پزشکان همان کارانه هایی است که دریافت می نمایند و معمولا مبلغ کارانه چند برابر میزان حقوقی است که می گیرند.

در راستای اجرای قوانین فوق، سازمان امور اقتصادیاتی از مردادماه امسال با صدور اطلاعیه هایی، پزشکان را دعوت به ثبت دستگاه کارتخوان در سامانه این سازمان کرد و طبق آخرین آمارها، حدود 40 درصد پزشکان این موضوع را اجرایی کردند.

از سوی دیگر، شنیده ها حاکی از آن است که اخذ اقتصادیات پلکانی از کارانه پزشکان در امسال همچنان اجرایی نشده است. علاوه بر این، نهاد صنفی جامعه پزشکی یعنی سازمان نظام پزشکی در اواسط امسال کوشش کرد تا با استفاده از ظرفیت شورای عالی هماهنگی اقتصادی برای سال آینده مجددا پزشکان را از پرداخت اقتصادیات پلکانی از کارانه معاف کند، کوششی که خوشبختانه تاکنون ناکام مانده است.

با این وجود، سازمان نظام پزشکی به عنوان نهاد صنفی پزشکان و بعضی نمایندگان مجلس (به خصوص اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که عموما پزشک هستند) در یک سال اخیر، کوشش زیادی نموده اند که رقم فرار اقتصادیاتی حدود 7 هزار میلیارد تومانی پزشکان را زیر سوال ببرند. در این بخش گزارش به این سوال پاسخ می دهیم که این رقم واقعا چقدر است؟

مهمترین سوال برای محاسبه میزان واقعی اقتصادیات پزشکان، میزان درآمد آنهاست. علیرضا عبدالله زاده اقتصاددان و دانش آموخته دانشگاه هاروارد درباره این موضوع گفت: ما با چند روش حساب کردیم، یکی روش درآمدی ودیگری روش هزینه ای، این روش هزینه ای است یعنی در جا های مختلف هزینه هایی که برای درمان سرپایی یا بستری نموده اند و ما آمده ایم در این ها نسبت دولتی به خصوصی، حق العلاج و سهم پزشکان را حساب نموده ایم و این آماری است که وزارت بهداشت در سال 95 داده است که براساس این ها مجموع درآمد پزشکان 31 هزار و 700 میلیارد تومان... به جز این دو روش درآمدی و هزینه ای از یک منبع کاملا مستقل دیگر هم چک کردیم و دقیقا به همین عدد رسیدیم یعنی از سه روش به همین عدد رسیدیم؛ حساب ملی سلامت یک منبع است، یک منبع دیگر هم که اسمش را نمی برم هم نگاه کردیم و آن هم همین بود؛ نزدیک به 32 هزار میلیارد تومان.

با توجه به این رقم و با درنظر دریافت تورم، مجموع درآمد (خالص دریافتی) پزشکان در سال 97 حدود 40 هزار میلیارد تومان برآورد می گردد که اقتصادیات آن حدود 7 هزار میلیارد تومان خواهد بود. جزئیات درآمد پزشکان شامل ارقام زیر است: الف- 10 هزار میلیارد کارانه پزشکان بخش دولتی، ب- 15 هزار میلیارد کارانه پزشکان بخش خصوصی و ج- 15 هزار میلیارد ویزیت سرپایی (مطب و درمانگاه).

نگاهی به شرایط اقتصادیاتی پزشکان در سال های 88 تا 93 مطابق با گزارش سازمان امور اقتصادیاتی هم جالب قابل توجه است و موید نکات بالا درباره میزان فرار اقتصادیاتی آنهاست:

*فرار اقتصادیاتی وکلا چقدر است؟

یکی دیگر از گروه هایی که اخیرا میزان فرار اقتصادیاتی آن ها مورد توجه کارشناسان و رسانه ها قرار گرفته است، وکلا هستند. اخیرا مسئولان سازمان امور اقتصادیاتی هم اعلام نموده اند 3 هزار وکیل پرونده اقتصادیاتی ندارند. در ماه های اخیر، بعضی کارشناسان و نمایندگان مجلس میزان فرار اقتصادیاتی وکلا را حدود 6 تا 12 هزار میلیارد تومان تخمین زده اند. آنالیز های انجام شده نشان می دهد که رقم 12 هزار میلیارد تومان احتمالا به واقعیت نزدیکتر باشد.

سید حسن موسوی فرد کارشناس اقتصادی که اخیرا در برنامه تلویزیونی پایش توضیحاتی درباره این موضوع داده بود، در مصاحبه با خبرنگار فارس گفت: شیوه­ محاسبه­ فرار اقتصادیاتی وکلا شیوه­ بسیار ساده ­ای است. ببینید ما 15 میلیون پرونده قضایی داریم که در این 15 میلیون پرونده­ قضایی به ادعای خود کانون وکلا فقط 10 درصد پرونده ­ها با وکیل به دادگاه می ­رود. ما حتی اگر این 10 درصد را بپذیریم یک و نیم میلیون پرونده خواهد شد. با توجه به اینکه در هر پرونده­ای دو طرف وجود دارد ما به 3 میلیون قرارداد وکالت روبرو هستیم.

موسوی فرد اضافه کرد: اگر شما سری به بازار وکالت بزنید، اکثر وکلا به بسیاری از پرونده ­ها بخاطر اینکه رقم حق الوکاله های آن ها اندک است، ورود پیدا نمی نمایند. کمترین رقمی که به نظرم نمی ­آید حتی این رقم هم خیلی از وکلا قبول بنمایند، مثلاً 20 میلیون تومان برای هر پرونده است. اگر در نظر بگیریم 3 میلیون پرونده است یعنی 3 میلیون قرارداد است که 3 میلیون قرارداد ضرب در حق الوکاله 20 میلیونی می­ گردد 60 هزار میلیارد تومان. یعنی درآمد وکلا از محل پرونده ­هایی که پذیرفته ­اند حدود 60 هزار میلیارد تومان خواهد بود. از سوی دیگر، ما حدود 70 هزار وکیل داریم و در نتیجه، درآمد متوسط سالانه هر وکیل حدود 1 میلیارد تومان است. مطابق با قوانین اقتصادیاتی کشور، وکلا باید 20 درصد درآمدشان را اقتصادیات پرداخت نمایند؛ بنابراین ما به عددی حدود 12 هزار میلیارد تومان برای میزان اقتصادیات پرداختی توسط وکلا می رسیم.

لازم به ذکر است، مجموع فرار اقتصادیاتی پزشکان و وکلا حدود 19 هزار میلیارد تومان است. این در حالی است که مجموع یارانه نقدی 45500 تومانی که سالانه به حدود 78 میلیون نفر از مردم پرداخت می گردد، حدود 42 هزار میلیارد تومان بوده است. به عبارت دیگر، میزان فرار اقتصادیاتی پزشکان و وکلا معادل 45 درصد یارانه نقدی پرداختی به مردم است.

از سوی دیگر، مجموع یارانه بنزینی که سالانه به حدود 60 میلیون نفر از مردم پرداخت می گردد، حدود 30 هزار میلیارد تومان است. به عبارت دیگر، میزان فرار اقتصادیاتی پزشکان و وکلا معادل 63 درصد یارانه بنزینی پرداختی به مردم است.