کتاب بخوانیم؛ سرگذشت ندیمه و مالون می میرد - مجله سرگرمی

در این مطلب از سری کتاب بخوانیم سه اثر ادبی داریم: یک رمان مشهور با موضوع یک شخصیت زن، یک رمان هنری و خاص از نویسنده ایرلندی و برنده جایزه نوبل، به همراه معرفی یک اثر خواندنی درباره ارزش های هنری شاهنامه. در بخش غیر ادبی دو کتاب معرفی می کنیم: یک اثر تاریخی درباره اینکه چگونه قدرت محمدرضا پهلوی به یاری دو دوست آمریکاییش اوج گرفت و در نهایت یک کتاب جذاب درباره عرفان تبتی و چشم سوم. با ما همراه باشید.

سرگذشت ندیمه اثر مارگارت اتوود

مارگارت اَتوود (متولد 1939)، رمان نویس و شاعر کانادایی است که به عنوان منتقد ادبی نیز شناخته می شود. وی علاوه بر ادبیات، دستی نیز در فعالیت های سیاسی و مدنی دارد و از سرشناس ترین فمینیست های معاصر محسوب می شود. کتاب خواندنی سرگذشت ندیمه نقطه ای است که اتوود کوشش کرده است تا توانمندی ادبی خود را با مسائل و مصایب زنان و دغدغه های سیاسی اش پیوند زند. حاصل این کوشش کتابی است که هرچند به ندرت از آن به عنوان شاهکار نام میبرند، اما اثری در خور توجه و جذاب از کار درآمده است. احتمالا مشهورترین و بزرگترین اثر اتوود آدمکش کور باشد که به فارسی نیز ترجمه شده است.

مارگارت اتوود از پدر و مادری تحصیل کرده در علوم طبیعی، زاده شد (پدرش حشره شناس بود و مادرش متخصص تغذیه). همین موضوع باعث شد اتوود از کودکی به طبیعت دل ببندد و به همین دلیل شاید بیشتر آثار وی از جمله سرگذشت ندیمه بیش از آن که از منظر ادبی روایت هایی عمیق و دیالوگ هایی قصار داشته باشند، بر فضاسازی قوی و محیط تکیه نمایند و در آینده ترسیم فضا و محیط تبدیل به مهم ترین وجه داستان های اتوود شود.

اتوود که از کودکی، قریحه و ذوقِ شاعری داشت، تحصیلات ادبی را ابتدا در کالج معتبر ویکتوریا در تورنتو از سر گذراند. مهمترین اتفاقی که باعث شد اتوود استعداد ادبی خود را متمرکز کند و به فعلیت درآورد، حضور در کلاس های هرمن نورث روپ فرای بودکه از بزرگترین منتقدان ادبی معاصر به شمار میرفت. اتوود سپس تحصیل در ادبیات انگلیسی را در آمریکا ادامه داد و با کمی مطالعات فلسفی توانست به جهانی ذهن خود سر و سامان دهد. وی سپس به تدریس در دانشگاه پرداخت و تا دهه 80 میلادی شهرتی نسبی به دست آورده بود.

سرگذشت ندیمه در 1985 نمایش دغدغه های فمینیستی اتوود در هنگامه انتهای جنگ سرد بود. اتوود این داستان را هنگامی نوشت که برای مدتی در آلمان سکونت داشت. داستان سرگذشت ندیمه بر پایه تاریخ معاصر، اما در فضایی پسا انقلابی و زمانی ناتعیین می گذرد. داستان از زبان زنی با نام جون یا اُفرِد و در فرم اول شخص روایت می شود. پس از ترور رئیس جمهور ایالات متحده و بسیاری از اعضای کنگره، یک فرقه مذهبی تندرو با نام پسران یعقوب کنترل امور را بر عهده گرفته اند. فضای اختناق حاکم است و روزنامه ها تعطیل شده اند و عملا یک دیکتاتوری نظامی و مذهبی با نام جلعاد جای دولت را گرفته است.

در حالی که ایدئولوژی حکومت جدید مسیحیت است، فردیت و حقوق افراد اهمیتی ندارد. افراد به جرائم مختلف به کمپ ها تبعید میشوند و دولت جدید در امور خصوصی مردم مانند ازدواج و طلاق و بچه دار شدن دخالت میکند. به دلیل یک حادثه هسته ای بسیاری از مردان توان باروری ندارند و به دستور حکومت زنان باید به طور متوالی با مردان در خانواده های مختلف همبستر شوند تا رشد جمعیت و نسل ادامه یابد. اُفرِد نیز دختری است که به دستور حکومت به یک خانواده جدید سپرده شده است در حالی که همزمان عده ای در کوشش برای تشکیل گروه های مقاومت زیرزمین هستند.

در دوران جنگ سرد سرگذشت ندیمه جوایز زیادی را به خود اختصاص داد از جمله جایزه آرتور سی کلارک و بسیاری از جوایز دیگر ادبی در رشته علمی-تخیلی، موضوعی که باعث شد نویسنده از دستِ کم گرفته شدن اثرش آزرده شود، در حالی که تحسین عامه علاقمندان به ادبیات را پشت سر خود داشت، اما منتقدان ادبی خیلی روی خوش به کتاب نشان ندادند و این امر دلایل گسترده ای داشت.

هرچند سرگذشت ندیمه رمانی است خواندنی و جذاب، گیرا و همراه با تعلیق، بستری روانکاوانه، با فضاسازی عالی و بعضا لحن طنزآمیز که با روایت زنانه خود موجب تلطیف فضای استبدادی و خفقان گسترده و هراسِ مدامِ حاضر در روایت می شود، اما استفاده آن از مکان تعیین و عناصر سیاسی- تاریخی معاصر در زمانی نامعلوم تا حدی توی ذوق میزند و چفت و بست محکمی ندارد. از طرفی نویسنده بر اساس علایقش خواسته است همه ذهنیات خود درباره یک حکومت مستبد، تمامیت خواه و در عین حال مذهبی را در قالب یک فرقه به تصویر کشد، اما این کار تا حدودی دم دستی و کلیشه ای اجرا شده است.

ضعف داستان در جنبه فوق دو دلیل اصلی دارد: نخست اینکه نویسنده به عنوان فردی که در جهان آزاد غرب (از هر دو منظر سیاسی و مذهبی) متولد شده و رشد کرده است، به دلیل نداشتن تجربه زیسته در یک حکومت استبدادی یا مذهبی نتوانسته است روایت خود را از یک گزارش روزنامه نگارانه فراتر برد؛ و حتی تزیینات داستان مانند اسامی مذهبی و ارجاعات به الهیات مسیحی و یهودی نیز دم دستی است و نتوانسته است اثر را از این جنبه ها ارتقا دهد.

دومین دلیل این است که پروژه سیاسی و جاه طلبانه اتوود که ملغمه ای است از واقعیت هایی مانند شوروی و چین، به دلیل تمایلات فمینیستی نویسنده و موضوع قرار دادن یک شخصیت زن پیروز نمیشود پیوند مناسبی میان کلیت داستان (دولت و سیاست حاکم) با سبک زندگی روزمره شخصیت اصلی خود برقرار کند و بعضا سرگردان و دوپاره است. به عبارتی داستانی سیاسی که قرار است مخاطب را به اعماق یک استبداد مذهبی وارد کند در سطح مسائلی مانند ظلم به زنان و سانتی مانتالیسم باقی می ماند و از یک اثر اجتماعی و مدنی فراتر نمی رود.

بر مبنای سرگذشت ندیمه در دهه 90 میلادی والکر اشلوندورف فیلمی را ساخت که از نظر سینمایی اثر بسیار ضعیفی بود. در سال 2017 نیز سریالی با همین عنوان ساخته شد که مورد توجه واقع شد و اثری تماشایی است تا جایی که جایزه معتبر امی را نیز به خود اختصاص داد. چند ماه پیش نیز ادامه و دنباله کتاب سرگذشت ندیمه، با عنوان وصایا در جهان منتشر شد که با وجود استقبال گسترده مخاطبان، از منتقدان آراء مثبت و منفی متفاوتی را دریافت کرد.

سرگذشت ندیمه اثر مارگارت اتوود را سهیل سُمی در سال 1382 به فارسی ترجمه کرد و در سال های گذشته همیشه از پرفروش ترین آثار ادبی در ایران بوده است. چاپ دوازدهم این رمان خواندنی را نشر ققنوس به تازگی منتشر نمود و در 438 صفحه و با قیمت 55.000 تومان عرضه کرد.

-از متن کتاب: یاد گرفتیم بدون صدا زمزمه کنیم. در هوای نیمه تاریک وقتی فرشته ها حواسشان به ما نبود، میتوانستیم بازوهایمان را دراز کنیم و دستان هم را لمس کنیم. لب خوانی را هم یاد گرفتیم. سرمان را کج روی بالش میگذاشتیم و به دهان هم خیره میشدیم، بعد اسممان را به یکدیگر میگفتیم: آلما. جینن. دولورس. مویرا. جون.

نیکسون، کیسینجر و شاه اثر رهام الوندی

یکی از سناتور های ایرانی در جایی گفته است: اعلی حضرت همایونی میخواهند هم خشایارشاه باشند و هم فیدل کاسترو! اما این غیرممکن است. شاید کمتر عبارتی مانند این این جمله کوتاه بتواند دو وجه متضاد و مختلف از شخصیت و رویکرد سیاسی محمدرضا پهلوی را در دو دهه انتهای سلطنتش بیان کند. شاهی که قصد داشت با انقلاب سفید خود قلب مردم را به دست آورد و به عنوان پادشاهی اصلاحگر و متجدد شناخته شود.

بیشتر اصلاحات سیاسی و محدود شاه در سال های انتهای منتهی به انقلاب و تحت فشار جیمی کارتر صورت گرفت. هنوز بین مورخان اختلاف است که در واقع کدام رییس جمهور آمریکا موجب تضعیف شاه شد؟ کارتر یا نیکسون. نیکسون همان کسی بود که با دادن مجوز خرید نامحدود پیشرفته ترین جنگ افزار های آمریکایی به شاه و دولت ایران، باعث شد وجه خشایارشاه بودن محمدرضا تقویت شود، از سوی دیگر باعث شد شاه ایران روابط بهتری با همه قدرت های خاورمیانه پیدا کند و به نوعی دچار غرور و خودبزرگ بینی شود در حالی که مردم ایران نسبت به این سیاست های وی معترض بودند.

کتاب نیکسون، کیسینجر و شاه به آنالیز رابطه پیچیده رژیم پهلوی و دولت آمریکا در بستر فوق و در یک دوره بسیار مهم تاریخی پرداخته است. رهام الوندی استاد ایرانی دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن در کلمبیاست که پژوهش های فراوانی در مورد ریشه های انقلاب ایران و رابطه آن با روابط خارجی دولت پهلوی به خصوص با آمریکا دارد. این اثر رهام الوندی، توسط برخی نشریات آمریکایی به عنوان بهترین کتاب تاریخی در سال 2014 انتخاب شد.

فصل اول کتاب با آنالیز سرچشمه های رابطه ایران و آمریکا در دوران جنگ جهانی دوم و پس از آن در غائله آذربایجان آغاز میشود. فصل دوم به دوستی ایران و آمریکا و رشد صندلی ایران در دهه 60 میلادی میپردازد و فصل سوم کتاب به همکاری های تاریخی ایران و آمریکا در مواردی مانند غائله کردستان عراق در دهه 70 میلادی اشاره دارد و در نهایت فصل چهارم با شکست مذاکرات شاه و جرالد فورد (جانشین و معاون نیکسون پس از استعفای وی) انتها می یابد.

بایستی در نظر داشت فارغ از اهمیت رابطه ایران و آمریکا از دوستی در آن دوران تا دشمنی کنونی، نیکسون همیشه یک صندلی خاص و منحصر به فرد در این رابطه ایفا کرده است. نیکسون کسی بود که پس از کودتای 28 مرداد با یاری دولت جمهوریخواه آیزنهاور، به عنوان معاون رئیس جمهور به ایران آمد و و پشتیبانی کامل آمریکا از شاه را گفت، پشتیبانی که در دوران ریاست جمهوری خودش به اوج رسید و رابطه ای محبت آمیز میان وی و شاه را ایجاد کرد.

نیکسون که خود عاقبت خوبی در انتظارش نبود و مجبور به کناره گیری شد، جزء معدود چهره های شناخته شده ود که پس از خروج محمدرضا پهلوی از ایران، به دیدار وی رفت و به او دلگرمی داد. در نهایت نیکسون تنها رییس جمهور آمریکا بود که در سال 1359 در مراسم خاک سپاری محمدرضا پهلوی در قاهره شرکت کرد، دورانی که عملا از شرکت سهامی و پیروز شاه، نیکسون و کسینجر مرده ریگی بیش باقی نمانده بود.

تمام این ها به اهمیت کتاب اضافه میکند. کتابی که نویسنده آن به اسناد مختلف و فراوانی دسترسی داشته است و با دقت تمام و در بیانی شیوا، پژوهش خود را در قالب یک کتاب تاریخی جذاب عرضه کرده است. نویسنده به خوبی توانسته است تصویر دقیقی از رقابت قدرت های بزرگ در ایران، مبارزه با کمونیسم و در عین حال رقابت های منطقه ای ایران و عربستان ارائه دهد. به باور نویسنده، رژیم شاه به خوبی توانست از دکترین نیکسون و جنگ سرد برای تقویت قدرت ایران در منطقه خاورمیانه بهره برد، و بدون آن که دشمنی برای خود بتراشد به جاه طلبی های سیاسی خود در سطح منطقه جامه عمل پوشاند.

کتاب خواندنی نیکسون، کیسینجر و شاه اثر رهام الوندی در سال 1395 توسط غلامرضا علی بابایی به فارسی ترجمه شد. نشر کتاب پارسه این اثر را در 356 صفحه و با قیمت 33.000 تومان منتشر کرد.

-از مقدمه کتاب: کارتر با اکراه هرچه تمام تر به شاه بیمار اجازه داد تا برای معالجات پزشکی به آمریکا بیاید، ولی پس از گروگان گیری شاه ناگزیربه پاناما و مصر رفت و در همان جا درگذشت. ریچارد نیکسون، همانند بسیاری از جمهوریخواهان دیگر از رفتاری که دولت دموکرات کارتر با شاه کرده بود متنفر بود. شاه، دوست و متحد دراز مدت ایالات متحده بود. نیکسون به رغم آن که پس از رویداد واترگیت و کناره گیری بی حیثیت و منفور شده بود برای شرکت در مراسم تدفین شاه به مصر رفت. او در فرودگاه قاهره و در جمع خبرنگاران گفت که اقدامات کارتر شرم آور است و ممانعت از پذیرش پناهندگی شاه را برگ سیاهی در تاریخ سیاست خارجی آمریکا توصیف کرد.

مالون می میرد اثر ساموئل بکت

ساموئل بِکِت (1989-1906) نویسنده ایرلندی است که در جهان و ایران بیشتر با نمایش نامه مشهورش یعنی در انتظار گودو شناخته می شود. بکت که متولد دوبلین بود و زاده شده در خانواده ای پروتستان، آنقدر به فرانسه و فرهنگ و ادبیات آن علاقمند بود که علاوه بر تحصیل در رشته ادبیات و زبان فرانسه در دانشگاه، در انتهای دهه 20 میلادی به پاریس مهاجرت کرد که در آن دوران پاتوق اهالی فرهنگ و هنر بود و چهره های مشهور فراوانی در آن به سر میبردند.

این مهاجرت سرآغاز حضور بکت در محافل ادبی و هنری پاریس بود که در اندیشه های وی و سبک نویسندگی اش تاثیری ابدی گذاشت. مهمترین این تاثیرات را بکت از هموطنش یعنی جیمز جویس پذیرفت. سبک بیان و زبان ادبی خاصِ جیمز جویس، در آثار بکت همراه با مضامین عمیق فلسفی و الهیاتی به گونه ای مدرن و موجز تبدیل شد. در همین دورانِ پاریس بود که بکت از مسیحیت فاصله گرفت و در دهه 50 میلادی با در انتظار گودو به جنگ الهیات رفت. بکت که در سال 1969 مفتخر به دریافت جایزه نوبل ادبیات شد، در 1989 و در هشتاد و سه سالگی درگذشت.

بکت در اوائل دهه 50 میلادی سه گانه ای نوشت که مالون می میرد دومین اثر آن محسوب میشود. کتاب بسیار غافلگیر نماینده و غریب آغاز میشود، پیرمردی، در انتظار مرگ در بر روی تختی در یک اتاق دراز کشیده است، در حالی که پیوند وی با جهانی بیرون محدود به خوردن غذایی است که هر روز برایش می آورند. پیرمرد برای تفنن و بیکار نماندن، در ذهن خود به خیالات مختلفی میپردازد، خیالاتی که حد و مرزی ندارند و شامل چند داستان با شخصیت های مختلف و خرده روایت هایی هستند که سراسر پیچیده و رازآمیزند.

مالون می میرد رمانی است بدبینانه و حاوی بخش مهمی از آراء بکت در باب لزوم انزوا (کاری که خود بکت بعد ها به آن دست زد). راوی داستان که در بخش زیادی از کتاب اسمی ندارد، بسیار بدبین است و از سویی نمیداند که چرا و به چه شکلی به چنین وضعیتی افتاده است، نمیداند آن پیرزنی که هر روز غذا می آورد و سطل فضولات را خالی میکند کیست، اما میداند که احتمالا به یک جامعه تعلق دارد! جامعه ای که آدم ها را و زندگیشان را همیشه به گند می کشد بدون آنکه شرحی دهد و آدم ها در جواب همیشه کوشش بیشتری مینمایند تا به مدارج بالاتر برسند! پس آدم باید از این جامعه کناره بگیرد.

مالون می میرد اثری است ژرف، شبه فلسفی و در عین حال مذهبی که رو به سوی مرگ روایت میشود. کتاب یکنواختیِ زندگی و تنهایی را در برابر قطعیت مرگ و تنهایی در آن قرار میدهد و موقعیت تاثیرگذاری را به رویمان میگشاید. همچنین دوگانه فکر و توهم از مضامین اصلی کتاب به شمار میرود. از طرفی فرم پیچیده و نامتعارف، چندلایه بودن داستان و ریتم خاص آن (و زبان و لفاظی بکت که عملا قابل ترجمه نیست) موجب میشود با یک اثر سخت روبرو باشیم که در عین سادگی ظاهری کلمات و جملات آن، به راحتی درک نمیشود. مالون می میرد داستانی است که در ادبیات مدرن همچون یک اثر کلاسیک میدرخشد و بایستی چندبار خوانده تا به راز و رمزش پی برده شود.

بکت مالون می میرد را زمانی نوشت که چهل و پنج سال سن داشت و قرار نبود بمیرد. این کتاب احتمالا بیش از آثار دیگر وی تحت تاثیر جیمز جویس نوشته شده است، از ایده اصلی آن تا فرم روایت. مالون می میرد رمانی است متفاوت که پیش از گودو، بکت را در جوامع ادبی به شهرت رساند و خلاقیت ادبی وی را شکوفا کرد؛ به عبارتی سرآغاز بلوغ و چرخش بکت را باید در مالون می میرد جست و جو کرد. کتاب در دوران خود پرفروش نبود و چاپ محدودی داشت، اما روایت غیر متعارف آن و زبان خاصش باعث شد که بعد ها جزء آثار جریان ساز رده بندی شود و بسیاری از نویسندگان در ادامه راستا آن دست به قلم شوند.

مالون می میرد اثر درخشان ساموئل بکت خیلی دیر به بازار کتاب ایران آمد. این کتاب دو نسخه ترجمه شده دارد. ترجمه سهیل سُمی توسط نشر ثالث به چاپ رسیده است و چاپ هشتم آن در 180 صفحه در سال 1398 با قیمت 25.000 تومان منتشر شد. ترجمه جدیدتر که توسط مهدی نوید اجرا شده است به تازگی به چاپ سوم رسیده و نشر چشمه آن را با قیمت 40.000 تومان عرضه کرده است.

-از متن کتاب: اگر میخواستم، میتوانستم همین امروز بمیرم، فقط با کمی کوشش، البته اگر میتوانستم بخواهم، اگر میتوانستم کوشش کنم. اما بهتر آن که به مرگ تن بدهم، بی سر و صدا، بدون سراسیمگی. به حتم چیزی تغییر کرده است. دیگر بی وزن خواهم شد، نه سنگین، نه سبک، خنثی و بی اثر خواهم بود. این مسئله ای نیست. مشکل فقط دردِ احتضار است. باید مراقب این درد ها باشم. اما از وقتی به اینجا آمده ام کمتر به این درد ها فکر میکنم. البته هنوز هم گاهی بی تاب میشوم، باید مراقب این غلیان های عاطفی باشم، تا دو یا سه هفته آینده

چشم سوم اثر لوبسانگ رامپا

مطالعات و بحث در حوزه متافیزیک سابقه ای به قدمت تمدن انسانی و تفکر فلسفی دارد. هرچند متفکران غربی و فیلسوفانی مانند ارسطو بیشتر به جنبه های علمی و الهیاتی مباحث متافیزیک علاقمند بودند، اما از خاورمیانه تا شرق دور ماجرا بسیار متفاوت بوده است و تمرکز بیشتر بر روی کشف نیرو های درونی انسان و شهود متمرکز بوده است. ایرانیان نیز همیشه در دهه های گذشته به تبع پیشینیان خود بسیار به این مباحث علاقمند بوده اند، هرچند آفاتی مانند فرقه گرایی و پیامد های آن معمولا همیشه عرفان شرقی را مورد سوءبرداشت و سوءتفسیر قرار داده است.

عرفان شرقی مدرن، بیشتر به بالفعل کردن نیرو های درون به قصد استفاده از تمام نیروی ذهن و تاثیرگذاری بر بدن و محیط بیرونی میپردازد. هدف از همه این کشف و شهود، بهبود زندگی شخصی و آرامش است و از یوگا تا بودیسم و از تانترا تا تاتوئیسم به این موضوع پرداخته اند و سعی بر بیدار کردن نیرو های درون و متمرکز کردن انرژی های فردی داشته اند.

لوبسانگ رامپا در اثر مشهور خود که نخستین کتابش بود، به موضوعی میپردازد که عنوان کتاب به آن اختصاص یافته است یعنی چشم سوم. چشم سوم از آن گزاره های عامی است که فکر میکنیم تا حدودی مفهوم آن را میشناسیم، اما به واقع مفهومی است مناقشه برانگیز و پیچیده. لوبسانگ رامپا در کتاب خواندنی خود شرح زندگی و سفر معنویش به عنوان مردی جوان را بیان میکند که به قصد تبدیل شدن به یک لامای پزشک، وارد معبد پاکپوری میشود و از این طریق علوم پنهان و گنجینه مخفی و رازآلود تبت بر وی گشوده و عیان میشود.

لوبسانگ رامپا به عنوان یک لامای تبتی، خود جراحی دردناکی را به قصد گشوده شدن چشم سوم پشت سر گذاشت، وی در 7 سالگی خانه و زندگی عادی را رها کرد و به لاماکده چاک پوری یا همان مرکز و معبد علوم پزشکی در تبت رفت. وی از محضر بزرگترین استادان بهره برد و مدارج عرفانی را پله پله و در گذر سال ها کوشش و رنج طی نمود. کتاب چشم سوم نیز با روایتی خواندنی و ساده، در فرمی داستانی و بیوگرافیک، سراسر به این موضوعات اختصاص یافته است.

فصول ابتدایی کتاب با عناوینی مانند نخستین روز ها در خانه و انتها کودکی و دروازه های پرستشگاه آغاز جذابی دارد. در ادامه به گشودن چشم سوم و پوتولا میرسیم و کمی چند با باور های تبتی ها آشنا میشویم. در فصول انتهای کتاب مانند به کارگیری چشم سوم ماجرا اوج میگیرد و در نهایت ما نیز مانند نویسنده یک سفر معنوی و کشف را طی میکنیم، در عین آنکه یک بیوگرافی ادبی جذاب را مطالعه میکنیم.

نکته قوت کتاب چشم سوم، اشاره به جنبه های گوناگون زندگی و طبیعت و جامعه تبت است. تبت به عنوان مهد راز و جادو، سرزمین زر و تنگ دستی، پیچیدگی و سادگی روح، همیشه در بطن روایت رامپا وجود دارد و در عین حال پیش چشممان است. تبت جایی است که به شمار اندکی از افراد فرصت و توانایی آن داده میشود که با یک نگاه ژرف، به درونی ترین اندیشه های افراد پی برند و شادی یا خشم و حتی بیماری آن ها را درک نمایند. همه این ها تنها به دست توانای چشم سوم ممکن میشود. موضوع عرفانی کتاب مانع از آن نمیشود که رامپا به مسائل سیاسی یا اجتماعی و مسائل تبت ذیلِ حکمرانی چینِ کمونیست نپردازد.

از مشهورترین آثار دیگرِ لوبسانگ رامپا در ایران که از دهه 70 شمسی منتشر و به سرعت پرفروش و بعد ها نایاب شدند میتوان به فصل هایی از زندگی و غار پیشینیان اشاره نمود. لازم به ذکر است رامپا به عنوان یک لاما فردی است که با انتشار کتابهایش در عین جلب توجه گسترده، دچار نقدها و دردسر های فراوانی شد. اگرچه در صحت تعالیم وی بحثی نیست، اما بسیاری از افراد زبده، شرح زندگانی وی را اغراق شده توصیف کردند.

چشم سوم اثر لوبسانگ رامپا برای آخرین بار در سال 1393 منتشر شد. چاپ هشتم این کتاب با ترجمه فرامرز جواهری نیا توسط انتشارات مجید و در 320 صفحه عرضه شد. قیمت این کتاب 30.000 تومان می باشد.

-از متن کتاب: تبت کشوری دین سالار بود. ما هیچ چشمی به پیشرفته کردن کشور های دیگر نداشتیم و تنها خواستمان این بود که بتوانیم آزادانه به اندیشیدن بپردازیم و به تنگی های تن خاکی خود چیره شویم. فرزانگان ما از روزگاران گذشته میدانستند که جهان باختر به دارایی تبت، چشم آز دوخته است و میدانستند که هرگاه بیگانگان به تبت راه یابند، آرامش و آشتی از آن رخت برمیبندد. امروزه راه یافتن کمونیست ها به تبت، به خوبی درستی این باور کهن را نمایانده است.

حماسه و نافرمانی اثر دیک دیویس

دیک دیویس، مترجم و پژوهشگر بریتانیایی برای ایرانی ها و فرهنگ ایران از چند جهت، فردی مهم و قابل احترام به شمار می رود. دیویس بخش مهمی از میراث ادبیات کلاسیک ایران را با ترجمه های دقیق خود به غربی ها عرضه کرد، از طرفی با ترجمه های خود از آثار معاصر ادبیات ایران، کاری کرد که پیش از وی بی سابقه بود. او در سال های گذشته رمان هایی مانند دایی جان ناپلئون اثر ایرج پزشک زاد و گاوخونی اثر جعفر مدرس صادقی را به انگلیسی ترجمه کرد که بسیار مورد استقبال مخاطبان غربی واقع شدند.

شاید بزرگترین و مهمترین خدمت دیویس به ادبیات ایران، ترجمه شاهنامه به زبان انگلیسی بود که حدود ده سال پیش صورت گرفت و توسط انتشارات معتبر پنگوئن به چاپ رسید. نسخه های انگلیسی شاهنامه پیش از وی عموما ناقص، غیر دقیق و پراکنده بودند، از روی نسخه های غیرمعتبری ترجمه شدند وهرگز به طور گسترده چاپ نشدند. اما دلیل عدم توجه غربی ها به شاهنامه و فردوسی را باید فراتر از این ها و در جای دیگری جست.

برخلاف تصور عامه ایرانیان، اروپایی ها و آمریکایی ها شناختی از فردوسی و شاهنامه ندارند، حتی منتقدان ادبی و اهالی فرهنگ در غرب که علاقمند به شرق شناسی باشند به دلیل آنچه که پیشتر از مورخان و منتقدانی مانند ادوارد براون یا فون گرونبام شنیده اند، شاهنامه را خیلی جدی نگرفته اند. براون و فون گرونبام نوشته اند که شاهنامه اثری است بسیار ساده با کاستی های مسلم و طولانی بودنی غیرمتعارف. غیرهنری بودن و یکنواختی وزن و تشبیهات ادبی به کار رفته در شاهنامه، ضعف دیگری بوده است که این دو نفر بر آن دست گذاشته اند.

تمام دلایل فوق موجب عدم اقبال به شاهنامه و فردوسی در غرب شد، برخلاف شاعرانی مانند خیام یا مولانا و حتی حافظ که عموما شناخته شده اند. دیک دیویس به عنوان یک منتقد و پژوهشگر مهم، علاوه بر ترجمه شاهنامه، به ایراد های افرادی مانند ادوارد براون و فون گرونبام تا احمد شاملو در باب ضعف های این اثر حماسی پاسخ میدهد. دیویس شرح میدهد که چرا پس از اقبال اولیه به شاهنامه در قرن نوزدهم، این اثر در میان غربی ها مهجور واقع شد و عموما خسته نماینده و طویل و فاقد ارزش ادبی خوانده شد.

حماسه و نافرمانی میخواهد باور عمومی را درباره فردوسی از راستای تخصصی یعنی نقد ادبی تعدیل کند. بخش های اصلی کتاب به تفسیر و تحلیل شاهنامه می پردازد و بیشتر بر بخش های تاریخی آن متمرکز است. یک فصل بسیار جالب نیز به آنالیز ساختار قصه های شاهنامه اختصاص یافته است. در اینجاست که دیویس میگوید هرچقدر کشمکش های شخصیت ها در شاهنامه عمق و بسط پیدا میکند، تخیل شاعرانه فردوسی نیز اوج میگیرد و در قالب کلماتی جادویی به ما عرضه میشود، مانند داستان سیاوش و اسفندیار.

حماسه نافرمانی اگرچه کتابی تخصصی محسوب میشود، اما به دلیل زبان و روش خود که بر پایه ساده نویسی است (ویژگی روش نقد انگلیسی) برای بسیاری از مخاطبان عام که به فردوسی و شاهنامه و ادبیات کلاسیک علاقمند باشند زوایای جدیدی را از هنر این شاعر حماسی روشن می نماید که بعضا بسیار جالب است و در خور توجه. به عبارتی کتاب فقط برای مخاطب غربی نوشته نشده است و برای ما ایرانیان نیز نکات زیادی در بر دارد. حماسه و نافرمانی با عنوان فرعی آنالیز شاهنامه فردوسی اثر دیک دیویس را سهراب طاووسی در سال 1396 به فارسی ترجمه کرد. نشر ققنوس این کتاب را در 256 صفحه و با قیمت 15.000 تومان عرضه کرد.

-از مقدمه کتاب: پس از اشتیاق اولیه قرن نوزدهم، واکنش غربی ها به شاهنامه فردوسی به عنوان شعر عموما عنادورزانه بوده است. هیچ کس ارزش کتاب را در مقام گنجینه ادبیات توده یا نیروی وحدت بخش فرهنگی درون ایران زیر سوال نمی برد، اما زمانی که صحبت از شاهنامه به عنوان اثر هنری میشود منتقدان غربی راه خود را از منتقدان آسیایی جدا می نمایند و در غرب اشتیاق برای اعتبار ادبی شاهنامه از بین رفته یا تضعیف شده است.

lov-e.ir: عاشقان علم الکترونیک، بچه های مهندسی برق و الکترونیک

wallpaper7.ir: مجله تصویر و سرگرمی | مجله آموزشی با سرگرمی گرافیستها و کارکاتوریست ها

abuzariyon.ir: مجله ابوذریون | نگاهی اجمالی به رویدادهای روز ایران و جهان