93 درصد بارندگی کمتر - مجله سرگرمی

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، به نقل از فرهیختگان، در حوزه جنوب شرق و جنوب ما 93 تا 94 درصد کمتر از نرمال بارندگی داریم. بالاترین هرمزگان و سیستان وبلوچستان حدود 92 تا 93 درصد است که اساسا زیر نرمال است. خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان که در خطه شمال است، شرایط خیلی بدی دارند. شرایط آنها ازنظر کم بارشی بسیار بد است. خود گلستان 43 درصد بارندگی زیر نرمال دارد. خراسان شمالی هم همین طور، کم بارشی خراسان رضوی به 54 درصد رسیده است.

همیشه بعد و حین مواجهه با هر فاجعه ای، یکی از پرتکرارترین هشدارها، حول مساله آب بود. مثلا حتما این جمله را زیاد شنیده اید که می گویند جنگ آینده در جهان، بر سر آب خواهد بود. البته با این شرایط آب وهوایی جهان، با این گرمای بی سابقه و این کم بارشی ها، چنین فرضیه ای اصلا غلط به نظر نمی رسد. خصوصا وقتی کشورها، بی توجه به سایرین، خصوصا همسایگان شان درحال مصادره و محدود سازی رودخانه ها ازطریق سدسازی و... در درون خاک خودشان هستند. سال جاری و درجریان شیوع کرونا، یک جمله قصار دیگر هم درحال فراگیر شدن، خصوصا در ایران است و آن هم اینکه سوای سایه شوم کرونا، سایه شوم خشکسالی هم در کمین است. اینکه چه شواهد و اطلاعاتی چنین چشم اندازی را به ما می دهد، در ادامه در ارتباط با آن حرف می زنیم، اما اینکه این موضوع واقعیت دارد یا خیر، به نظر من حتی می توان به تجربیات شخصی هم رجوع کرد. به هرحال همه ما شرایط بد آب وهوایی، از منظر کم بارشی و گرمای هوا را حس می کنیم. هرکدام از ما در هرجای ایران، خصوصا در این روزهای ماه مبارک رمضان، از این حرارت و عدم خنکی و بارش های آسمانی گلایه داشتیم و داریم. این تجربه و شرایط موجود را کنار سایر تجربیات، خصوصا همین چندسال اخیر بگذاریم، بیش از پیش معین می شود که سال جاری، در سال آبی 1400-1399 خیلی اوضاع و احوال خوبی از منظر بارش نداریم و کارشناسان و صاحب نظران هم بالاتفاق بر این مساله تاکید دارند. توضیح وضع موجود باشد برای این گزارش، اما اینکه چه می توان کرد و راه حل برون رفت از شرایط فعلی چیست، ماجرایی است که هم سر دراز دارد و هم خارج از ظرفیت یک صفحه روزنامه و این گزارش است. فعلا همین قدر را تشریح می کنیم؛ شرایط ایران از منظر بارندگی، اصلا خوب نیست.

در آینده گیلان و مازندران هم قابل استفاده نیستند و آب تمام می شود

مساله کم آبی و خشکسالی در ایران، نقل امروز و دیروز نیست. به خاطر شرایط جغرافیایی کشور، از همان ابتدا در دوران تحصیل هم به ما گفتند که ایران شرایط مناسبی ندارد، هم در منطقه گرم و خشکی است و در این منطقه نمی توان توقع بارندگی خاصی داشت، بنابراین در نگاه نخست و در شرایطی که بخواهیم حتی اثرگذاری های انسانی را هم دخیل نبینیم، از خیلی از کشورها عقب تریم و این عقب تر بودن هم به خاطر شرایط جغرافیایی ماست. اما این فقط ایران نیست که چنین شرایطی را دارد و تجربه می نماید. کشورهای زیادی در جهان هستند که همچون ایران هم ازلحاظ جغرافیایی و هم شرایط کلی آب وهوایی شرایط مناسبی ندارند، اما این طور نیست که هرسال و با ازسرگذراندن یک یا چندسال کم آبی تن و بدن شان بلرزد که وارد دوره ای بی سابقه از خشکسالی می شوند.

پس با علم به این دو مساله، یعنی شرایط جغرافیایی و اقلیمی، به علاوه نوع مواجهه و زیست در این شرایط چندخطی را می نویسیم و دریچه ورود به بحث را هم سخنان عجیب و نگران نماینده پرویز کردوانی، پدر علم کویر شناسی ایران قرار می دهیم که بهمن ماه سال گذشته در ارتباط با شرایط آب و هوایی و بارندگی در ایران گفت: ایران به دلیل گرمای کره زمین در خشکسالی به سر می برد. ازسوی دیگر چاه و سدسازی های متعدد صورت گرفته است. میزان آب در شهرها و استان های کشور یکی پس از دیگری تمام می شود. برای مثال روزی فرا می رسد که دیگر استان اصفهان، کرمان، تهران و... آب ندارد و در آینده گیلان و مازندران هم قابل استفاده نیستند و آب تمام می شود. سوای این اظهارات نگاهی هم به گزارش بارندگی روزانه به تفکیک حوضه های آبریز درجه یک و دو که توسط دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت مدیریت منابع آب ایران وزارت نیرو منتشر می شود می اندازیم. براساس اطلاعات مندرج در این گزارش ارتفاع کل ریزش های جوی از اول مهر لغایت 3 اردیبهشت سال آبی 1400-1399 بالغ بر 127 میلیمتر است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره های مشابه درازمدت (206 میلیمتر) 38 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (275 میلیمتر) 54 درصد کاهش نشان می دهد. در ضمن حجم بارش اول مهر تا سرانجام 3 اردیبهشت معادل 209.299 میلیارد مترمکعب است.

بارندگی ها در جنوب و جنوب شرق، 93 درصد کمتر از حد نرمال

در حوزه جنوب شرق و جنوب ما 93 تا 94 درصد کمتر از نرمال بارندگی داریم. بالاترین هرمزگان و سیستان وبلوچستان حدود 92 تا 93 درصد است که اساسا زیر نرمال است. خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان که در خطه شمال است، شرایط خیلی بدی دارند. شرایط آنها ازنظر کم بارشی بسیار بد است. خود گلستان 43 درصد بارندگی زیر نرمال دارد. خراسان شمالی هم همین طور، کم بارشی خراسان رضوی به 54 درصد رسیده است. نیمه شرقی و غربی را از مرز استان تهران بگیریم. نیمه شرقی کم بارشی بسیار شدید و فوق العاده شدید است، به طوری که کم سابقه و بی سابقه است. در نیمه غربی کم بارشی داریم، اما نه اینکه بی سابقه باشد و جزء بدترین سال های آنها باشد. به هرحال بارندگی نسبت به نرمال کم است. استان تهران حدود 20 تا 25 درصد زیر نرمال است که شامل قزوین و کرج است. استان البرز هم کلا همین گونه است. شمال غرب مانند آذربایجان ها حدود 20 تا 25 درصد کم بارشی دارند. پایین می آییم و به کرمانشاه که می رسیم به 43 درصد می رسد. همین طور ایلام 30 تا 35 درصد باز کم بارشی داشته اند. لرستان، کهگیلویه و چهارمحال حدود 30 درصد زیر نرمال هستند. از آنجا که پایین تر بیاییم و به جنوب فارس برسیم، کرمان را مثال بزنم کم بارشی به بالای 50 درصد یعنی 70 تا 93 و 94 درصد می رسد.

خشکسالی فعلی جزء بدترین خشکسالی ها است

سوای این اعداد و ارقام، که خب خیلی هم نگران نماینده است، با احد وظیفه، رئیس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور گفت وگویی انجام دادیم؛ گفت وگویی که به خوبی نشان از وخامت احوال آب وهوایی ایران دارد. وظیفه در تشریح شرایط کشور اعلام نمود: خشکسالی ای که در کشور داریم، قطعا جزء بدترین خشکسالی ها به حساب می آید. اگر نگوییم اولین خشکسالی کشور ازنظر شدت، دومی یا نهایتا سومین خشکسالی کشور است. شرایط خیلی بدی داریم. بعضی از استان ها مانند هرمزگان، سیستان وبلوچستان، خراسان رضوی، جنوب فارس، جنوب بوشهر، خطه جنوب و جنوب شرق این خشکسالی بی سابقه است. هرمزگان شاید تا این موقع از سال حدود 20 تا 25 میلیمتر در بدترین سال ها بارندگی داشته است، ولی سال جاری چیزی حدود 12 میلیمتر باران دریافت نموده است. در این مناطق این بدترین سال بوده است، اگر این گونه درنظر گرفته شود. برای کل کشور درمجموع فقط خطه شمال را داریم که دچار این حد از خشکسالی نشده است. خطه شمال غرب و غرب و مرکز را داریم که روی هم رفته بارندگی این خطه ها خیلی هم بد نیست، بد است ولی خیلی بد نیست؛ مثلا شاید 20 تا 25 درصد بارندگی دارند؛ مثل جنوب شرق و جنوب کشور نیستند، ولی درمجموع همین برآیندها به این منجر می شود که یکی از بدترین سال های خشکسالی را در کشور ببینیم.

منتظر تشدید گرد و غبار و افزایش آتش سوزی در جنگل ها باشیم

وظیفه در پاسخ به این سوال که علت این خشکسالی چیست و نقش عوامل مختلف در ایجاد آن به چه میزان است گفت: این را نمی توان به دقت معین کرد که کدام بخش طبیعی و کدام بخش مربوط به تغییر اقلیم است. شاید نمی توان با کم بارشی سال جاری بگوییم که تغییر اقلیم اتفاق افتاده است؛ ولی در کل معتقدم که تغییر اقلیم اتفاق افتاده است. به این صورت که تغییر اقلیم را در یک فرایند طولانی مدت می توانیم معین کنیم که آیا اقلیم ما نسبت به گذشته تغییر نموده است یا خیر؟ وقتی به 50 تا 60 سال آمار مراجعه می کنیم و می بینیم که از آن سال ها تا به امروز حدود 40 تا 50 میلیمتر به طور متوسط در پهنه کشور از بارندگی کاسته شده است. این نشان دهنده این است که تغییر اتفاق افتاده است، به هر حال نوسانات همیشه است. شما شاهد بودید که غیر از سال جاری در دو سال قبل بارندگی ها آنچنان بود که می گفتیم کشور وارد دوره ترسالی شده است و خیلی هم هول نموده و اعلام کردند وارد دوره ترسالی شدیم، درحالی که سال جاری نوسانات کم بارشی را داشته ایم. آن سال های پربارش و سال جاری کم بارش، نشان دهنده نوسانات زیاد در اقلیم ماست. بنابراین در یک یا 2 سال این نوسانات نمی تواند نشانگر تغییر اقلیم باشد، ولی از گذشته 50 تا 60ساله آنالیز کنیم و میانگین سالانه را بگیریم و فرایند تغییر سالانه یا میانگین 10ساله بگیریم، نشان می دهد بارندگی ها فرایند نزولی داشته است. برعکس اگر پارامتر دیگری که در اقلیم بسیار مهم است و آن هم تغییر دماست را درنظر بگیریم این آماری که از آن داریم نشان می دهد در 50 تا 60 سال گذشته فرایند دمایی ما همیشه سیر صعودی داشته است. به طور متوسط کشور ما از 50 سال گذشته تا به امروز 2درجه به دمای میانگینش افزوده شده که نسبتا بالاتر از آن افزایش دمایی است که در میانگین جهانی اتفاق افتاده است. این هم یک سری دلایلی دارد؛ یک بخش آن این است که ایستگاه هایی که رکورد دما را ثبت می کردند مثل فرودگاه مهرآباد در گذشته خارج از شهر تهران قرار داشت ولی الان با گسترش افزایش جمعیت و گسترش مناطق شهرنشین این ایستگاه ها وارد فضای شهری شده اند، درنتیجه دمایی که اندازه گرفته می شود یک مقدار معرف دمای محیط است به اضافه تغییراتی که ناشی از اثرات شهری است نه تغییر اقلیم، ولی به طور کلی این 2 درجه دما مقدار قابل توجهی است. دما که افزایش پیدا کند شدت تبخیر و تعرق هم افزایش پیدا می نماید. مثلا سال جاری در زمستان فقط بارندگی کم نبوده، بلکه دما هم خیلی زیادتر از حد معمول بوده است. در بهمن ماه حدود 3.5 درجه دمای کل کشور بیش از نرمال بود. به طور کلی سراسر زمستان و بهار را بگیریم بین 2 تا 3 درجه دمای متوسط کل کشور بیش از نرمال بوده است که این امر تشدید ذوب برف و تبخیر و تعرق و خشک شدن لایه بالایی خاک را سبب شده و متاسفانه عواقب آن هم به صورت بروز افزایش رخداد گردوخاک به ویژه در جنوب غرب کشور و از بستر دریاچه هایی که الان خشک شده اند و همین گونه شرق کشور -که بادهای 120 روزه سیستان وبلوچستان را داریم که تقریبا از اول خرداد شروع می شود و تا اواخر شهریور و اوایل مهر ادامه پیدا می نماید- را شامل می شود. این افزایش دما، آتش سوزی جنگل ها را هم تشدید می نماید. درست است که بارش کم بود و رشد علف کم شده است، ولی از طرفی خاک خشک تر است؛ خاک خشک تر دما را بالاتر می برد، یعنی بهتر بگویم افزایش دما بیشتر رخ می دهد همین طور پیش بینی 3 تا 4 ماه آینده را که نگاه می کنیم به خصوص در فصل بهار دما در نیمه غربی مثلا دامنه زاگرس و بخش های شمال غرب کشور را درنظر بگیریم حدود 2 درجه بالاتر از نرمال پیش بینی شده است. این 2 درجه نرمال دمای متوسط است. کمینه های بیشتر از نرمال و بیشینه ای بالاتر از نرمال نشان دهنده این است که تقریبا با این کم بارشی حاکم احتمال آتش سوزی جنگل ها هم افزایش پیدا می نماید. یکی از علت های آتش سوزی همین بالا رفتن دمای جو است، به خصوص در تابستان اقلیم گرم و خشک است و درنظر بگیریم که گرم تر هم شده، پس فراوانی را بیشتر می نماید.

یک سال دیگر شرایط این طور باشد در تامین آب شرب هم دچار مشکل می شویم

پیش بینی ها درمورد بارندگی در آینده چگونه است. این سوال بعدی ای بود که رئیس مرکز خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی در پاسخ به آن گفت: سال آبی ما تا سرانجام شهریورماه به سرانجام می رسد و امیدوارم که سال بعدی مثل سال جاری نباشد. اگر سال جاری هم می توانیم در بعضی از استان ها خشکسالی را تحمل کنیم دلیلش این است که سال قبل پربارش بوده است. مثلا از ته مانده بارندگی سال قبل و بارش هایی که سال جاری اتفاق افتاده است یک مقدار سدها آب داشتند، ولی کم بارشی سال جاری باعث می شود ورودی سدها به شدت کاهش پیدا کند. مقدار نزولات بارشی جامد مثل برف هم خیلی کم بود؛ ذخیره برفی مناطق کوهستانی، البرز و زاگرس هم به شدت زیرنرمال است، آنچه در متوسط می آمد سال جاری خیلی کمتر بود. همین آورده رودخانه ها را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. بنابراین در فصل خشک سال یعنی فصل تابستان، آب دهی رودخانه بسیار کم می شود، بنابراین ذخیره آبی برای ادامه بسیار کاهش پیدا می نماید و اگر خدایی ننموده سال بعد هم مثل سال جاری باشد واویلا می شود و من نمی دانم چه اتفاقاتی رخ خواهد داد، ولی واقعا شرایط بسیار چالش برانگیزی می شود. خیلی از استان ها حتی آب شرب را هم نمی توانند تامین نمایند. کماکان که سال جاری هم مشکل آب شرب داریم. کشاورزی که اوضاع بسیار بدتری دارد و آن بماند در جای خود. پیش بینی سال بعدی از الان قابل اعتماد نیست و نمی شود پیش بینی کرد. اگر شنیده باشید فقط کم بارشی محدود به ایران نیست. کل کشورهای خاورمیانه از لبنان، سوریه، اردن، عراق، ایران و حتی خود ترکیه به خصوص بخش های جنوبی که منشا دجله و فرات است که رودخانه های عظیم را به دهنه خلیج فارس از روی خاک عراق می آورد و حتی کشورهای شمالی تر از ما مثل ترکمنستان، تاجیکستان و... هم کم بارش بوده اند. این کم بارشی به صورت گسترده در منطقه خاورمیانه و آسیا غربی و جنوب غرب حاکم بوده، برعکس اروپا که سال جاری نسبتا سال خوبی داشته است. این امواجی که باران را به منطقه می آورند به نوعی تحت تاثیر موج های عظیم تری قرار می گیرند که تحت گردش های اقیانوسی، مثل گردشی که در اقیانوس آرام است. گردش هایی که روی اقیانوس هند معروف به دو قطبی اقیانوس هند است به گونه ای گردش رطوبت در روی منطقه در مقیاس عظیم و کلان را تحت تاثیر قرار می دهند. واقعا تکلیف اینها هنوز معین نشده است که بتوانیم اثر آنها را در اقلیم 6 ماه تا یک سال آینده به درستی آنالیز کنیم، بنابراین از هم اکنون قابل پیش بینی نیست. حدس و گمان هایی می توانیم بزنیم، ولی خیلی دقیق نیست. برای دو ماه باقی مانده که پیش رو داریم و ماه اول تابستان سه ماه آینده و بعد چشم انداز بعدی این است که تابستان به صورت اقلیمی بارش قابل توجهی نداریم. اساسا کشور در فصل تابستان خشک است. فصل بارش در اغلب نقاط کشور تمام شده است و بارش ها به صورت اقلیمی در نیمه شمالی و نوار شمالی و آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل محدود به اینها می شود. در اردیبهشت ماه یک سری بارش های پراکنده داریم ولی خیلی قابل توجه نیست که امیدواریم اندکی از کم بارشی های موجود را ترمیم کند؛ ان شاءالله که پاییز بعدی این گونه نباشد. از طرفی دیگر شرایط دما چندان خوش بینانه نیست یعنی دما در همین سه ماه آینده و ماه های بعد نشان می دهد بیش از نرمال است و دمای بیش از نرمال هم یعنی احتیاج آبی بیشتر و مصرف آب بیشتر، هم در شرب و هم در کشاورزی! درنتیجه احتیاج ما افزایش پیدا نموده است. از طرفی آورده کمتری داریم و در شرایطی از لحاظ آب در چالش هستیم.

در این شرایط نباید شب ها خواب مان ببرد خدا یک ماه دیگر به داد زابلی ها برسد

وظیفه در سرانجام به این سوال که چقدر سیاست های دولت های مختلف در طول این سالیان در بروز این شرایط اثرگذار بوده است، پاسخ داد: سیاست های کشور اثر گذار بوده است، به طور کلی سیاست های کلان دولت ها از گذشته تا به امروز اثر گذار بوده و قبل آن را سن من اجازه نظر دادن نمی دهد و خیلی هم مطالعه نکردم. به خصوص در بخش کشاورزی توسعه بی محابا و مصرف آب خیلی بوده است. هرجا که توانسته کشاورزی توسعه پیدا کند آن هم متکی بر آب به خصوص آب های زیرزمینی، توسعه پیدا نموده است و بلایی را سر مان آورده است که هم اکنون شاهد آن هستیم. بسیاری از دشت ها و آب خانه های کشور ممنوعه شده اند. سطح آب آنها آنچنان پایین رفته است که دیگر نگرانی وجود دارد که شاید 10 تا 20 سال آینده دیگر قابل استفاده نباشند یا آب آنقدر شور و سنگین شده و چگالی آن بالا می رود که دیگر قابل مصرف کشاورزی هم نباشد. از یک طرف دیگر در بعضی از خطه های کشورمان که آب به نسبت فراوان است مثل شمال کشور را داریم که کشت چندین باره برنج و به خصوص استفاده از کودها و سموم گیاهی باعث شده است که تقریبا آب های زیر زمینی آنچنان آلوده شوند که هیچ گونه از چاه هایی که در شمال احداث کنید برای مصرف شرب قابل استفاده نباشد و سطح آلودگی بالا رفته است. رودخانه هایی که از شهرها و روستاها می گذرند آنچنان آلودگی ایجاد می نمایند که در بعضی از رودخانه ها مثل رودخانه هراز در بخش انتهایی می گویند آنقدر آلوده است که هیچ موجود زنده ای در آن پیدا نمی شود. یک بخش از اینها به مردم برمی شود و بخشی هم به حکومت. شما کافی است همین تهران را ببینید؛ از هر یک از دره هایی که از البرز به این زیبایی سرچشمه می گیرد به بالادست می روید آب زلال و تمیز پایین می آید و وارد شهر می شود. ایران جزء معدود کشورهایی از جهانست که این شکلی با رودخانه رفتار می شود. این شکلی با حوزه آب رفتار می شود. شاید در کشورهای آفریقایی فقط این نمونه ها را ببینید. مطمئنا در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته شما هم چنین چیزی را نمی بینید. حتی رودخانه ای که از مرکز شهر می گذرد آنچنان زلال است که سنگ ها را در کف رودخانه می توانید مشاهده نموده و بشمارید و حتی عمق آب یک تا دو متر باشد. اینجا اصلا توجه نمی شود. ما بی توجهی می کنیم و از آن طرف هم زیادروی بسیار زیادی می کنیم و آب های زیرزمینی را به هر نحوی که بخواهیم مصرف می کنیم. چاه آب یا مجوز دارد یا چاه آب بدون مجوز زدیم و توسعه کشاورزی دادیم. به هر حال این از یک طرف و از طرف دیگر صنایع، فرض کنید صنایع فولاد در دشت کویری مثل اصفهان و یزد توسعه پیدا نموده است. این صنایع آب بری که احتیاج به آب دارد نباید در آنجا توسعه پیدا کند. برای مثال کشورهای عربی را نگاه کنید که مردمش در کجا ساکن شده اند، این همه جمعیت را در کانال خلیج فارس ساکن کردند؛ درحالی که حاشیه خلیج فارس ما خالی از سکنه است، البته در مقایسه با آنها خالی از سکنه است، بعد می گوییم می خواهیم آب را با لوله با افتخار از خلیج فارس به کویر مرکزی بکشیم. حجم آبی که قرار است از این لوله ها منتقل شود بسیار کمتر از آنچه است که هم اکنون مورد احتیاج است. این آدرس اشتباه را به شهفرایند عادی می دهد که قرار است آب با لوله از خلیج فارس منتقل شود، آن هم آب شیرین، پس نگران آینده نباشید. درحالی که باید از نگرانی شب ها خواب مان نبرد. آب یک مساله حیاتی است و واقعا فقط مربوط به دولت و حکومت نیست، همه ما به صورت تک تک در آن نقش داریم. بنابراین اگر مراقبت نکنیم پایداری سرزمین ما از اینکه هست بسیار بدتر می شود و همه چیزمان از بین می رود و نمی توانیم ادامه حیات دهیم. حجم دریاچه هامون در سیستان وبلوچستان پارسال کمی نزدیک به 450 کیلومتر مربع وسعت آب آن بوده و سال جاری به حدود 10 کیلومتر مربع رسیده ؛ یعنی یک دریاچه با وسعت وسیعی خشک شده است. خدا به داد زابلی ها برسد وقتی که فصل گرد و خاک یک ماه دیگر شروع می شود، این فاجعه است.

اخبار گروه سایر رسانه ها صرفا بازنشر اخبار سایت ها و خبرگزاری هاست و خبرنگاران هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد.

بازگشت به صفحه رسانه ها

foroshgahak.ir: فروشگاه کوچک | مجله آموزشی سیستم های مدیریت فروش