کاروانسرای خواجه نظر،جاذبه زیبا و منحصربفرد جلفا - مجله سرگرمی

معرفی کاروانسرای خواجه نظر

کاروانسراها در گذشته نقش مهمی در اقتصاد و تجارت شهرها بازی می کردند. این مکان ها که با اهداف مختلف بنا می شدند نه تنها به لحاظ مالی برای ایران مهم بودند بلکه از لحاظ معماری واجتماعی نیز بسیار با اهمیت بودند. کاروانسراهای درون شهری اغلب مکان مناسبی برای ارتباط با مردم محلی شهر بود. کاروانسراهای برون شهری اما مناسب ارتباط با تاجران و بازرگان های مهم کشورهای مختلف بود.

کاروانسرای خواجه نظر که از دوران صفوی در حاشیه رود ارس و در چند کیلومتری شهر جلفا باقی مانده، به منظور استراحت و اقامت کاروانیان که در روی جاده ابریشم تجارت می کردند و خارج از شهر، ساخته شده بود. این کاروانسرا در شهرستان جلفا و در نزدیکی پل ضیالملک واقع شده و در سال 1381 به ثبت ملی نیز رسیده است.

همانطور که گفته شد تاریخچه ساخت کاروانسرا به سلسله صفویان باز می گردد. هنگامی که شاه عباس اول تصمیم گرفت که جاده ابرایشم را به رونق گذشته خود باز گرداند، کاروانسراهای در این جاده احداث یا بازسازی شد که هدف آنها ارائه خدمات به کاروانیان بود. یکی از کاروانسرهای که در این زمان ساخته شد، کاروانسرای خواجه نظر بود.

تارونیه، گردشگر و بازرگان فرانسوی که در زمان صفویان به ایران سفر نموده بود در سفرنامه خود به این کاروانسرا اشاره می نماید. او می گوید کاروانسرا خواجه نظر توسط ارمنی معتبر جلفا و مورد اعتماد شاه عباس صفوی در حاشیه رود ارس ساخته شد. به گفته تارونیه در آن موقع دو کاروانسرا در طرفین رودخانه بوده اند که قبل از اتمام ساخت کاروانسراها، خواجه نظر فوت می نماید.

خواجه نظر چه کسی بود؟

یکی از معروف ترین خیابان های اصفهان، خیابان نظر در مرکز این شهر و در منطقه ارامنه نشین آن است. نام کامل این خیابان خواجه نظر می باشد که یک تاجر ارمنی معتبر و مورد اعتماد در زمان شاه عباس صفوی بوده است.

خواجه نظر به همراه خانواده خود در محله تازه تاسیس جلفا در اصفهان ساکن شدند و به دستور شاه عباس صفوی سرپرستی ارامنه اصفهان را به عهده گرفت. در این زمان خواجه نظر از شاه عباس اجازه گرفت که با هزینه شخصی دو کاروانسرا در کنار رود ارس (زاده گاه خود) بسازد. وی قصد داشت با آب رودخانه ارس از مسافران پذیرایی کند که پیش از اتمام ساخت، فوت در قبرستان ارامنه اصفهان دفن شدند.

کاروانسرای خواجه نظر که بیش از 400 سال قدمت دارد و یکی از 999 کاروانسرای صفوی به حساب می آید. کاروانسراهای دوارن صفوی از پلان و معماری مشابه ای پیروی می نمایند. اغلب آنها مدور، چندضلعی، دو ایوانی یا چهارایوانی به همراه تالارهای ستون دار بودند.

اما کاروانسرای خواجه نظر بعضی از این موارد را رعایت ننموده و تا حدودی با معماری کاروانسراهای صفوی متفاوت است. علت این امر شاید شخصی بودن بنا و یا موقعیت جغرافیایی کاروانسرا باشد. کاروانسرای خواجه نظر مستطیل شکل و دارای یک حیاط مرکزی می باشد اما این کاروانسرای سه ایوان در طرفین حیاط دارد. سمت شرقی بنا ایوان ندارد که به احتمال زیاد دلیل آن استفاده بیشتر از نور آفتاب بوده است.

مصالح اصلی بنا سنگ تراش و آجر می باشد که به نظر از سنگ های رودخانه نیز برای ساخت کاروانسرا استفاده شده است.

اتاق های کاروانسرا در ایوان ها واقع شده است و با توجه به اینکه منطقه جلفا کوهستانی و دارای آب و هوای سرد بوده، دسترسی به اتاق ها نیز توسط راهروهای موجود در ایوان امکان پذیر بوده است. ایوان ها دارای پوشش گنبدی شکل با طاق های جناقی هستند. طول بنا تقریبا دو برابر عرض آن می باشد.

شرایط کنونی کاروانسرا

بنای کاروانسرا برای مدت ها مخروبه بوده اما در حال حاضر این کاروانسرا بازسازی و بازسازی شده است. در قسمتی جنوبی بنا موزه زنده سفال و فروشگاه صنایع دستی بنا شده و در ایوان غربی اما رستورانی سنتی بوده که این روزها به علت شرایط کرونا تعطیل می باشد. در زمان بازسازی بنا به این موضوع توجه داشته اند که موزه برای گردشگران با ویلچر نیز بهینه باشد.

بهترین زمان سفر به کاروانسرای خوجه نظر

کاروانسرای خواجه نظر در کنار رود ارس واقع شده است و بدون اغراق هر فصل زیبایی خاص خود را دارد. اما بهترین و محبوب ترین زمان سفر به کاروانسرا به منظور دیدن طبیعت رنگارنگ فصل پاییز و بهار است. زمستان اغلب برفی می باشد و تابستان منطقه نیز گرم و خشک است.

توجه: اگر خوش شانس باشد می توانید عبور قطار در آن سوی مرزهای رود ارس در خاک نخجوان را با پس زمینه کوه های سرخ رنگ نیز مشاهده کنید.

سخن پایانی

بازدید از کاروانسرای خواجه نظر رایگان می باشد و محدودیت زمانی برای بازدید نیز وجود ندارد. با این حال دقت داشته باشید که درب کاروانسرای صبح های خیلی زود و عصرها بعد از غروب آفتاب بسته می گردد. در کنار کاروانسرا نیز پارک کوچک و زیبایی به نام درنا ساخته شده که می توانید برای چند دقیقه در میان طبیعت رود ارس استراحت کنید. اگر پیش تر به این جاذبه زیبا ایران سرزده اید، تجربه هایتان را برای ما بنویسید.

namit.ir: نامیت: مجله گردشگری و مسافرتی

malcom.ir: مالکوم: اخبار و رویدادهای ورزشی

lison.ir: لیسون: مجله هنر هفتم، سینما