هفت آموزه از شیوه زیستِ دکتر محمّدعلی موحد - مجله سرگرمی

1. نگاه:

تأکید همیشه دکتر موحد بر مقوله شیوه نگرش و معینِ زاویه نظرگاه است. او در همه پژوهش ها و نوشته هایش در پی آن بوده تا اگر درباره فردی می نویسد، بتواند به چشم اندازِ آن فرد راهی بجوید و در جلدش فرو رود تا دنیا را از زاویه نگاهِ او به تماشا بنشیند و از این طریق، امکانِ ارائه تحلیلی درست از آموزه های آن فرد فراهم گردد. از همین روست که مثلاً در توضیحِ مثنوی نیز آن گونه که دیگران به پایِ تاریخیّتِ بعضی مسائل می پیچند، خود را دچار نمی نماید و بر سرِ آن است تا نشان دهد مولانا چه سخن و دردی را می خواسته با ما در میان بگذارد. او از آن چه به تعبیرِ شیرینِ دکتر زریابِ خویی علمِ شریفِ گورنگاری! است رویگردان است و گریزان. هنگامی هم که خود دست به تألیفی مستقل می زند، تمام تلاش خویش را به کار می بندد تا دریچه ای را که از آن به دنیا می نگرد با دیگران به اشتراک بگذارد و کمترین ردی از به رخ کشیدنِ اطّلاعاتِ گسترده اش در کتاب ها و مقالاتش به چشم نمی خورد.

2. امید:

موحد، انسانی است امیدوار. آرزواندیش و خیال پرداز نیست و مجالی نیز به محال پروری نمی دهد، امّا نیک مطلع است که امید، نیروی محرّکه جامعه است. روزی آن داستانِ سفرنامه ابن¬بطوطه را نقل می کرد که عدّه ای راهزن به سیّاحِ قصّه گویِ ما حمله می نمایند و ابن بطوطه می نویسد که در برابرِ یورشِ ایشان نیزه اش را علَم ساخته و تجلّدی نموده است و به سمت شان هجوم آورده! تجلّد و جلادت به خرج داده است. دکتر موحد به این جا که رسید، حکیمانه می گفت: جامعه باید تجلّد کند و خودش به خودش دل بدهد تا در فروبستگی های روزگار وانمانَد.

3. حق و تکلیف:

سال ها پیش و طی برنامه ای که برای رونمایی از کتابِ گران مایه حقوق جنگ و صلح از هوگو گروسیوس با ترجمه دانش کارانه دکتر حسین پیران تدارک دیده بودم، دکتر موحد از ایده ای با نام فراخوانی برای تکلیف سخن به میان آورد. او بر آن است که حق و تکلیف، دو روی یک سکّه اند و نمی توان صرفاً از حق سخن به میان آورد. سخنِ صریحِ استاد آن بود که نمی توان حق، حق گفت و به ناحق رسید. ظرافت ها داشت و دارد این ایده و کم دانی نسبت به آن موجبِ کژخوانی اش می گردد، امّا موحد خواهانِ آن بود تا به این مقوله خطیر پرداخته گردد. از نگاهِ او، هنگامی که صرفاً بر مقوله حق تکیه می گردد و یادی از تکلیف به میان نمی آید، به گونه ای عنان گسیختگی خواهیم رسید. چنان که هر شخصی، به ویژه دارندگانِ قدرت های فرادست، با استنادِ به حقِ خویش دست به هر فعلی می زنند بی آن که وزنی به کفه انجامِ تکالیفِ خویش بدهند.

4. کم دانی های تبارِ بشر:

از نظر دکتر موحد حرف های اصلیِ زندگیِ بشر همان هاست که پیش از این به میدان آورده شده اند. برآورد ایشان آن است که اگر نام مؤثران بر فرهنگ و تمدّن بشر را جمع آوریم، همه آن ها در یک دائره المعارفِ نه چندان عظیم گرد می آیند. از این روست که هنوز هم کلان ایده های مطرح شده، در گستره زیستِ بشر کار می نمایند و کارایی دارند. رازِ ماناییِ عظیمانِ فرهنگ و تمدّنِ تبارِ انسان را نیز باید در همین نکته بازجست، امّا هیچ کس نمی داند ماهیّتِ این

راز چیست همچنان که بسیاری از پرسش های بشر بی پاسخ مانده است و احتمالاً پاسخی درخور نیز برای آن ها یافت نگردد. دکتر موحد بر آن است که بشر باید بپذیرد بسیاری چیز ها را نمی داند و نمی تواند نیز که بداند. انسان باید این مایه از فروتنی را داشته باشد تا این مسأله را بپذیرد.

5. تکنولوژی:

ترجمه کتابِ کوچک و، امّا فربه انرژی و عدالت باید آن را کتابِ بالینیِ یکایکِ اندیشه ورزانِ دغدغه مندِ جامعه ایرانی می کرد. کتابی گران مایه از ایوان ایلیچِ فرزانه فیلسوف که با برگردانِ چابک و روانِ محمّدعلی موحد، چند دهه پیش از این ارائه شده بود و دو سال است که به همّت نشر نو در جامه ای جدید، آراستگی یافته است. موحد، همیشه دل مشغولِ این دو مفهوم بوده است: انرژی و عدالت. او می گوید که در ایران، انرژی همچون دیگر سرمایه ها نفله می گردد و از این رهگذر به جانبِ شریفِ عدالت، آسیب ها رسیده است و می رسد. همچنین از دیدِ او، مصرفِ تقلیدیِ تکنولوژی منجر به عمیق تر شدنِ بحرانِ پیش گفته انجامیده است.

6. ضعف مطلعی:

هرآن کس که با مطلعی های دکتر موحد آشنایی داشته باشد گواهی می دهد او دانایِ بی مانندِ عصر ماست و، امّا همزمان نیز شهادت می دهد که فروتنیِ این پیرِ جوان اندیش تا چه پایه است. موحد در جریانی خلافِ جهتِ آب بر ضعف های خویش تکیه نموده و می نماید. او در عینِ دانستنِ قدرِ خویش، هیچ گاه در پی صدرنشینی نبوده است و مدام به خویش رجوع می نماید و ضعف هایش را نه تنها پیشِ چشمِ خویش می آورد بلکه در عیان نیز به آن ها شهادت می دهد و این رویکردی است کمیاب.

7. استمرارگرایی:

موحد مصداقِ درست و راستِ آهستگی و پیوستگی است. کافی است نگاهی به مجموعه انبوهِ نوشته هایش انداخته گردد. از رساله در حسبه تا در هوای حق و عدالت. از سلوک الملوک تا در کشاکش دین و دلت. از توضیح فصوص الحکم تا تصحیح و تعلیقِ مقالات شمس. از مختصر حقوق مدنی تا خوابِ آشفته نفت. از ترجمه سفرنامه ابن بطوطه تا تصحیحِ مثنویِ معنوی. دکتر موحد می گفت: همیشه از کار به کتاب پناه می برده است و این سِیر نشان گر آن است که ذرّه ذرّه، گوهرِ وجودیِ خویش را صیقل داده است تا ما امروز بتوانیم به تماشای پدیده موحد که به تعبیرِ لطیفِ مصطفی ملکیان یک اثر هنری است بنشینیم. خصیصه آهستگی و پیوستگی، ویژگیِ جامعه ها و افرادی است که توسعه ای همه جانبه یافته اند. آنان به بلندمدّت بودن می اندیشند و خانه های خویش را با مستحکم ترین ابزار های ممکن می سازند، بر خلافِ کوتاه مدّت اندیشان که کلنگی اند و هر روز در اندیشه ویران سازیِ گذشته و زیر و زبرسازیِ هرآن چه هست و نیست.

دکتر محمّدعلی موحد؛ نمونه ای است از تجسّمِ تجربه زیسته عقلانیّت و معنویّت. نمونه ای برای امیدواری و تلاشِ خستگی ناپذیر. الگویی برای گوهر ساختن در صدفِ خویش. زادروزش خجسته ترین باد.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا