ماجرای تلخ رضا، تکه ای کوچک از یک کوه یخ - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، رضا که در هنگام مرگ در آستانه بیست سالگی قرار داشت شاید دیگر مصداق کودک کار نبود، اما در یکی از محلات حاشیه ای شهر تهران زندگی می کرد و برچسب کودک کار بودن را به خصوص پس از حضور در یک برنامه با مخاطب چند میلیونی، بر پیشانی داشت.

خودکشی رضا که در برنامه ماه عسل با اجرای احسان علیخانی شهرت یافت، بازتاب گسترده ای یافته است و بحران اجتماعی در اقشار ضعیف جامعه دوباره به بحثی داغ تبدیل شده است.

از طرف دیگر این مورد خاص در شبکه های اجتماعی جنجال به پا نموده و به ابزاری برای حمله به احسان علیخانی و فعالیت هایی او بدل شده است. این در حالی است که ماجرا بسیار ریشه ای تر و عمیق تر است.

رضا نمونه ای از هزاران و شاید میلیون ها کودکی است که در شرایط بسیار سخت اجتماعی، فرهنگی و مالی رشد می نمایند.

آمار مشخصی درباره تعداد بچه ها کار در ایران وجود ندارد، اما فرشید یزدانی فعال حقوق کودک و مدیر عامل انجمن حمایت از حقوق بچه ها کار در مصاحبهیی تعداد آنان را 7 میلیون می داند.

رضا هم در سال های نه چندان دور، یکی از همین بچه ها کار بود. سرنوشت تلخ او می تواند تلنگری برای پرداختن به بچه ها کار و حاشیه نشینان دیگر باشد؛ سرنوشتی که شاید محصول آمیزه سرخوردگی و درد های اجتماعی، حاشیه نشینی، زخم های ایام کودکی، بی پناهی و رهاشدگی از سوی نهاد های متولی باشد.

فاطمه اسلامی مددکار اجتماعی و مدیر واحد مشاوره و صدای یارای انجمن حمایت از حقوق بچه ها در مصاحبه با خبرنگاران در این باره می گوید: طبق پژوهش های بین المللی اثبات شده که تجربیات نامطلوب دوران کودکی بخصوص تا زیر سن هجده سالگی به طورکلی نقش مؤثری در طول عمر، کیفیت زندگی، امید به زندگی و سلامت روان افراد دارد.

وی می افزاید: شرایطی، چون مهاجرت، تابعیت، فقدان دسترسی به تحصیلات، ازدواج های اجباری یا زودهنگام، عدم درک توسط والدین یا نبود والدین و مراقبین مطلع و حمایت مؤثرشان، فقر، تبعیض و خشونت اجتماعی باعث می گردد کودک یا نوجوان در ریسک بالاتری نسبت به سایر افراد جامعه قرار بگیرد. چون آسیب پذیرتر شده است. او مدام با چالش روبرو بوده و در سنین مختلف رشدی به جای این که احتیاجهایش به وسیله افراد امن و مراقبین مطلعی تامین گردد خود برای پاسخ گویی به احتیاجهایش کوشش نموده و این کوشش متناسب با سنش نبوده است. همه این عوامل می تواند فرد را در شرایطی قرار بدهد که با یک بی قدرتی زیاد، احساس ناامیدی و درماندگی بکند. ما به این آسیب می گوییم.

اسلامی ادامه می دهد: تعریف آسیب این است که چیزی فراتر از توان و ظرفیت فرد به طور ناگهانی یا در بلندمدت به شکل مکرر بر او تحمیل بگردد. این موجب کاهش تاب آوری فرد شده و افزایش ریسک خودکشی، اقدام به خودکشی پیروز و درگیر شدن در مسائل مواد مخدر و دیگر بزه را به همراه دارد.

از منظر این کارشناس، شرایط اجتماعی و روانی فرد در ایجاد سرنوشت تلخ این افراد اثرگذار است. او در این باره بیان می نماید: این دو مثل حلقه زنجیر به هم وصل هستند. وقتی من نابرابری اجتماعی و عدم دسترسی به منابع را تجربه می کنم و بار ها در شرایط آسیب زا و پرتنش قرار می گیرم باور می کنم که بهبود شرایط امکان پذیر نیست و من قدرت تغییر و بهبود شرایط را ندارم. پس ناامید می شوم. دست از کوشش برمی دارم و دچار درماندگی و بی حسی می شوم. در این شرایط، درماندگی آموخته شده را تجربه می کنم. یعنی از یک جایی به بعد، به دلیل تاثیر عوامل اجتماعی بر شرایط روانی، من به عنوان کودک یا نوجوان کوششی برای تغییر شرایط نمی کنم؛ بنابراین برای رهایی از رنجی که می کشم ابزار خودکشی را انتخاب می کنم.

وی بر این نظر است در اثر فقدان آرزو، کاهش امید به زندگی و نبود کیفیت حداقلی زندگی یک کودک، این فرد به خودکشی تمایل پیدا می نماید. او می گوید: خودکشی امثال رضا، یک کوه یخ است. قسمتی از آن، شرایط فرد است؛ قسمت دیگر پایین کوه یخ است که دیده نمی گردد. ما همه عوامل و مسائل اجتماعی را می بینیم، اما پایین آن کوه یخ هم باید دیده گردد. این قسمت عملکرد نهاد های متولی، سازمان های دولتی، خصوصی، سازمان های مردم نهاد و مرکزی است که با این بچه در ارتباط بوده است. نوع واکنش به مسئله خودکشی برای کسی که در ریسک خودکشی قرار داشته مهم است.

مسئول مشاوره و صدای یارای انجمن حمایت از حقوق بچه ها تاکید می نماید: ما باید فراتر از منابع سازمانی و اثبات صلاحیت های خودمان به خودکشی نگاه کنیم. هدف های ما باید پیشگیرانه باشد و تنها نگاه دلسوزانه و دغدغه اجتماعی حمایت گرانه مؤثر نیست. یک نهاد متولی و یک سازمان مدنی، وقتی می داند یک نفر یا ده ها نفر از گروه هدفش در معرض ریسک قرار دارند باید از ابزار های تخصصی و علمی برای پیشگیری و مداخله استفاده کند و نمی تواند صرفاً با نگاه حمایتی پیش برود.

وی اضافه می نماید: متأسفانه در تمام نگاه ها و اخبار مرتبط با رضا، این امر به عنوان علت عمده مغفول مانده است. این که رضا مراقبت های اثربخشی درمانی و تخصصی را در بلندمدت به شکل درست دریافت نموده یا صرف ارتباط و حمایت افرادی که امین و معتمد بودند به نظر کافی بوده است. علاوه بر عوامل زمینه ساز خودکشی درکودکی افراد، باید بر ارزیابی عملکرد و صلاحیت نهاد هایی که با این گروه هدف کار می نمایند و تخصصی بودن اقداماتشان هم تاکید نمود. مرثیه سرایی، کافی نیست. به جای تمرکز بر رضا، باید در سطح کلان پی این بود که چگونه می توان از تکرار این امر پیشگیری کرد؟ اخیراً آمار خودکشی از مرز هشدار در ایران گذشته است. باید دید چگونه می توان درماندگی آموخته شده را از بین برد یا کاهش داد.در سطح کلان باید با اتحاد و تدوین برنامه های هدفمند و منسجم و با اقدامات علمی و تخصصی از تکرار این امر پیشگیری کنیم.

او درباره حضور بچه ها کار و آسیب دیده در برنامه های تلویزیونی، برچسب کودک کار و احساس رهاشدگی پس از آن نیز می افزاید: ایجاد حساسیت اجتماعی و مطلعی عمومی باید خیلی هدفمند باشد. این که در یک برنامه تلویزیونی با حضور بچه ها تنها به یک معضل اجتماعی اشاره گردد قطعاً کفایت نمی نماید و شاید تنها حقوق آن کودک را نقض بکند و احساس بی ارزشی به این افراد دست بدهد؛ بدون آن که مسئله دنبال گردد. در اینجا باز آن درماندگی آموخته شده خودش را این طور نشان می دهد که من شناسانده شدم پس چرا هیچ مداخله مؤثری برای بهبود زندگی من از سوی نهاد های متولی صورت نمی گیرد. پس این باور را در او تقویت می نماید که من هر چقدر هم صدا داشته باشم هیچ نتیجه ای ندارد.

اسلامی خاطرنشان می نماید: هدف از رسانه ای شدن این مسئله این است که صدا و احتیاج های بچه ها کار شنیده و دیده گردد تا احساس قدرت بیشتری نمایند و اقدام مؤثری صورت بگیرد نه این که فقط تبلیغ گردد. صرف اشاره یک رسانه و بعد رها شدن، قطعاً اثرات مخرب تری دارد. مثلا آنقدر که در ماه های اخیر اخبار خودکشی زیاد شده است خبر خودکشی در جامعه عادی شده و مردم نسبت به این مسئله، بی حس شدند و این زنگ هشداری برای ماست.

parmisfun.ir: مجله پارمیسفان | مجله تفریحی، سرگرمی و مسافرتی

pbmusic.ir: نوای پرنده پارسی | مجله خبری، ورزشی و مسافرتی پارسی

quiz1.ir: مجله آزمون اول، مجله خبری تحلیل صنایع آموزشی و کارگاهی