سهم ناچیز سالمندان از امکانات شهری - مجله سرگرمی

براساس این تعریف در پهنه غرب تهران بیش از 92 هزار نفر سالمند زندگی می کنند که به گفته دبیرکل کانون سالمندان استان تهران این جمعیت در حال افزایش است. با توجه به روند روبه رشد جمعیت سالمندان در پهنه غرب باید به دنبال افزایش امکانات، بهبود کیفیت زندگی و سلامت سالمندی در این مناطق برای آنها بود. چون اغلب عوارض جسمی و روحی دوران کهنسالی قابل پیشگیری است و با برطرف کمبودهای اجتماعی در مسائل معیشتی، درمانی، رفاهی و تفریحی، تغذیه ای، ورزشی و... سالمندی می تواند با درد و عارضه همراه نباشد و به دورانی شیرین برای بالیدن به دستاوردهای یک عمر زندگی تبدیل شود. براساس آمار سازمان اطلاعات شهرداری حدود یک دهم از جمعیت سالمندان تهران، در غرب پایتخت سکونت دارند، اما از این تعداد حدود 9 هزار نفر عضو کانون جهاندیدگان مناطق هستند و از خدمات آن بهره می برند. بسکمک از سالمندان مناطق غربی پایتخت معتقدند در سال های گذشته اقدامات مؤثری برای این گروه سنی در محله ها انجام نشده و آنها همچنان با کمبودهایی دست به گریبان هستند. در این گزارش سراغ دبیران کانون جهاندیدگان مناطق 22، 21، 9 و 5 رفتیم و با آنها کمبودها و امکانات مورد احتیاج سالمندان در پهنه غربی تهران را بررسی کردیم. همچنین در ادامه این گزارش علت استقبال نکردن و حضور نیافتن سالمندان در این کانون ها را از فرزانه بشردوست دبیرکل کانون های جهاندیدگان جویا شدیم و با او میزان کیفیت زندگی سالمندی در مناطق غربی پایتخت را بررسی کردیم.

کانون های سالمندان سال 1383 زیر نظر اداره کل سلامت شهرداری تهران فعالیت خود را آغاز کردند. فرزانه بشردوست دبیرکل کانون جهاندیدگان شهر تهران درباره شکل گیری این تشکل می گوید: برای نخستین بار کانون سالمندان در فرهنگسرا راه اندازی شد. این کانون با تلاش ها و حضور مداوم خانم شاهرخی در محله ها شکل کامل تری به خود گرفت و در مدت کوتاهی به یک پایگاه فرهنگی و اجتماعی در شهر تبدیل و در 375 محله گسترش یافت. این اتفاق باعث شد تا سالمندان از خانه هایشان بیرون بیایند و در محیطی امن و مفرح در کنار همسن و سالانشان تفریح کنند. همچنین با توجه به تجربه و تخصصشان در انجام فعالیت های فرهنگی و اجتماعی حضور داشته باشند. به همین دلیل برای هر کانون یک دبیر از همان محله انتخاب شد و یک دورهمی صمیمی با حضور سالمندان محله ها شکل گرفت. اعتقاد ما این بود که هر سالمند یک جهاندیده است و به همین دلیل کانون های سالمندان به کانون جهاندیدگان تغییر نام یافت.

بشردوست علت حضور اندک سالمندان در کانون های جهاندیدگان در مقایسه با جمعیتشان در مناطق را اطلاع رسانی ناکافی درباره معرفی این کانون و فعالیت هایش می داند و می گوید: متأسفانه اطلاع رسانی درباره کانون های جهاندیدگان و اقداماتی که انجام می دهند، بسیار اندک بوده است. چراکه اغلب سالمندان از وجود سراهای محله و خدمات رایگانی که به این قشر در نزدیکی محل زندگی شان ارائه می شود، بی خبرند. اکنون توانایی شهرداری هم برای مطلع سازی و مطلع کردن سالمندان مناطق محدود است و سازمان صدا و سیما هم که بزرگ ترین رسانه کشور محسوب می شود، برای معرفی این کانون در زیرنویس های برنامه ها یا پخش برنامه اختصاصی، هزینه گزافی را طلب می کند که در توان مالی این کانون نیست. از طرف دیگر بنرهایی در نقاط مختلف مناطق نصب می شود، اما اغلب سالمندان از جانمایی نامناسب آن گله دارند. در همین زمینه خانه های بهداشت آماده ارائه خدمات به سالمندان هستند و سالمندان هم به دریافت این خدمات احتیاج دارند، ولی به دلیل عدم اطلاع رسانی نه خانه بهداشت خدماتی به سالمند ارائه می دهد و نه سالمند خدماتی دریافت می کند.

راه اندازی پاتوق های

بشردوست اعتقاد دارد که سالمندان به محیط های ایمنی احتیاج دارند تا بتوانند از محیط خانه خارج شده و در کنار یکدیگر حضور داشته و با هم ارتباط برقرار کنند. اکنون پارک ها به دلیل نبود مکان های مناسب دیگر به فضایی برای حضور سالمندان تبدیل شده و آنها در سرما و گرما در این مکان ها تجمع کرده و با هم قرار می گذارند. او در این باره می گوید: باید مکان مناسب و سرپوشیده ای به عنوان پاتوق سالمندان در محله ها ساخته و این امکان برای آنها مهیا شود تا ساعتی را کنار یکدیگر سپری کرده و به هم کمک کنند و در همین فضا اطلاعات و آموزش های مناسب توسط کارشناسان سلامت و بهداشت برای بهتر پشت سر گذاشتن دوران سالمندی به آنها ارائه شود. این آموزش ها باعث می شود تا آنها با حقوقشان بیشتر آشنا شده یا از معضل سالمند آزاری جلوگیری شود و اتفاقات خوبی برای آنها رقم بخورد. در واقع راه اندازی این پاتوق ها، برای سالمندان فرصتی را به وجود می آورد تا آنها از طریق اطلاع رسانی بتوانند از امکانات موجود بهتر استفاده کنند و در کانون ها عضو شوند.

خودمان به فکر باشیم

کانون های جهاندیدگان بودجه اختصاصی برای اجرای برنامه های مناطق ندارد و هزینه برپای تورهای گردشگری و دیگر برنامه تفریحی این کانون به عهده اعضا است. دبیرکل کانون های جهاندیدگان تهران درباره این موضوع می گوید: کارت منزلت و امکانات بسیار محدود شهرداری، تنها سهم سالمندان از خدمات سالمندی است. در مقایسه با سال های گذشته به دلیل کمبود بودجه این خدمات کمتر شده و اکنون همه خانواده ها، سازمان ها و ارگان ها با کاهش بودجه و محدویت هایی روبه رو هستند و بار مالی بسکمک از دورهمی های سالمندان را اغلب خود اعضا به عهده گرفته اند یا از طریق رایزنی با مراکز دیگر، برای اعضای کانون امکانات و خدمات مهیا می کنند. شاید بتوان گفت دلیل تمایل نداشتن به عضویت در کانون، دریافت نکردن امکانات مناسب هم باشد، اما بالاخره باید روزی این باور و ذهنیت را که منتظر باشیم تا فرد یا ارگانی برای بهتر زندگی کردنمان به ما خدمات ارائه بدهد، کنار بگذاریم. تنهایی، آفت سالمندی است. اکنون زمان آن رسیده تا این خودباوری شکوفا شود و فرد سالمند به همنوع خودش کمک کند. ما انسان های بالغ و با تجربه ای هستیم و باید بااستفاده از همین تجارب، زندگی بهتری برای خودمان رقم بزنیم.

در همین زمینه در بین کانون های سالمندی، کانون هایی پیروز هستند که با توجه به شرایط موجود، دست به ابتکار عمل زده و هنر به خرج داده اند و با استفاده از امکانات و ظرفیت های اعضا، کمبودهای مالی را جبران کرده اند. برای مثال در کانون سالمندان منطقه 5 صندوقی راه اندازی و ماهانه اعضا هرچقدر در توانشان هست، در این صندوق واریز می کنند. با توجه به مبلغ جمع آوری شده و علایق اعضا و بدون دریافت هزینه از هیچ سازمانی، برنامه ریزی کرده و سالمندان را به تورهای تفریحی و گردشگری می برند یا دورهمی برگزار می کنند. آنها به این باور رسیده اند تفریح، گردش و درکنار هم بودن از موضوعات مهم و مورد توجه سالمندان است. این هنر ماست که بتوانیم در شرایط موجود و با وجود محدودیت ها اوقات خوشی را برای کنار هم بودنمان بسازیم. باید یاد بگیریم از توانمندی هایمان با مشارکت دیگران استفاده کرده و این ابتکار عمل ها را بیشتر کنیم. بهترین ها، حق سالمندان است، اما وقتی این امکانات نیست باید با ابتکار عمل شرایط زندگی را زیباتر کرد.

اتفاقات خوش در راه است

به گفته دبیرکل کانون جهاندیدگان شاخص ترین احتیاج سالمندان در پهنه غرب تهران، در کنار هم بودن و رهایی از تنهایی است. او در این باره می گوید: دلیل بسکمک از مسائل و بیماری های سالمندان، احساس تنهایی است. اگر آنها در جمع همسن و سالانشان حضور پیدا کنند، بخشی از مسائلشان که بر دوش خانواده است، از طریق دوستانشان به راحتی برطرف می شود. وقتی سالمند از نظر روحی تقویت شود، با روحیه مضاعف می تواند مسائلش را حل نماید. اکنون در همین زمینه اتفاقات و اقدامات مؤثری در حال اجراست. برای مثال می توان به برنامه دوشنبه های سالمندی در مناطق اشاره کرد که پیامدهای خوبی به دنبال داشته است یا کنار هم قرار دریافت 3 نهاد اجرایی سازمان خدمات و بهداشت، وزارت کار و رفاه اجتماعی و شورای ملی سالمندان با این نگاه که همه سالمندان مانند پدر و مادرهایشان هستند و به رسیدگی و امکانات احتیاج دارند. به همین دلیل با توجه به همه ظرفیت ها و داشته هایشان برای زندگی بهتر سالمندان برنامه ریزی و بخشنامه های جدیدی تصویب می کنند.

• منطقه 5

تفریح و گردش، اولویت جهاندیدگان منطقه

29 سرای محله در منطقه 5 شهرداری تهران وجود دارد که در هرکدام از این سراها، کانون سالمندان راه اندازی شده و فعال است. براساس آمار پریوش ایروانی دبیر کانون سالمندان منطقه 5 این کانون بیش از هزار و 200 نفر عضو فعال و نزدیک به 5 هزار نفر عضو غیبرطرفال دارد. از سویی دیگر این منطقه در مقایسه با سایر مناطق پهنه غربی تهران از جمعیت سالمندی بیشتری برخوردار است. ایروانی درباره فعالیت این کانون و احتیاجهای سالمندان منطقه 5 می گوید: برای اینکه بتوانیم خدمات بهتر و مطلوب تری به اعضای کانون ارائه بدهیم، اولویت های آنها را در نظرسنجی، شناسایی کردیم. برنامه های تفریحی و گردشگری در رتبه نخست احتیاجهای آنها قرار داشت و سعی کرده ایم تا با برپایی تورهای گردشگری که اغلب هزینه اش توسط خود اعضا پرداخت می شود، این احتیاج را برطرف کنیم. همچنین بر اساس اطلاعات کانون سالمندان این منطقه بیماری فشارخون، سرطان و ساییدگی زانو بیشترین علت بیماری در سالمندان این منطقه است. برپایی کلاس های مشاوره روان شناسی، تغذیه، خودمراقبتی وکنترل قند و فشارخون از جمله فعالیت های کانون های جهاندیدگان منطقه 5 است. همچنین با مشارکت اعضا، تورهای گردشگری و تفریحی و برنامه های دورهمی هم برای سالمندان منطقه و اعضای کانون برپا می شود.

جمعیت منطقه:870316 نفر

جمعیت سالمندان: 61951 نفر

تعداد اعضای کانون سالمندان: 4980 نفر

• منطقه 22

توانمندسازی سالمندان با شناخت و مطلعی

بعضی از سالمندان نمی توانند با این دوران ارتباط خوبی برقرار کنند و این زمان را آخر عمر خود می دانند و مدام با خود کلنجار می روند، اما در واقع این چنین نیست. اکرم سادات آقامیری دبیر کانون سالمندان منطقه 22 به این نکته در بین سالمندان اشاره می کند و در ادامه می گوید: دوران سالمندی اگر با شناخت و مطلعی همراه باشد می تواند شیرین ترین لحظه های عمر فرد تلقی شود. بهترین کار برای سالمندان این است که زمان بیشتری را با همسرشان بگذرانند و از افکار بی فایده دست بردارند. چراکه معمولاً سالمندانی که زوج هستند، بیشتر می توانند با یکدیگر ارتباط کلامی برای حل مسائل برقرارکنند. 886 نفر از سالمندان منطقه 22 عضو کانون جهاندیدگان و سالمندان این منطقه هستند. در همین زمینه در کارگاه های آموزشی و مشاوره ای به سالمندان توصیه می کنیم که وابستگی هایشان را کم کرده و در مقابل سعی کنند بیشتر اوقات فراغت خود را به ورزش، مطالعه و تفریح با دوستان و همسن و سال هایشان بگذرانند. بر اساس اطلاعات کانون سالمندان منطقه 22 چاقی و فشارخون 2 بیماری شایع در بین سالمندان این منطقه است. نشاط، سلامتی، آشنایی با بیماری آلزایمر و آموزش مراقبت های ویژه از جمله دوره های آموزشی است که با کانون جهاندیدگان منطقه 22 با همکاری اداره سلامت این منطقه در سراهای محله و مراکز دیگر آن را برگزار می کند. از سوی دیگر به تازگی با پیگیرهای کانون جهاندیدگان و تعامل شرکت ایران خودرو، افراد سالمند منطقه می توانند به صورت نیم بها از استخر این شرکت استفاده کنند. همچنین سالمندان با در دست داشتن کارت منزلت می توانند از ساعت 7:30 تا 9 به استخر مجموعه ورزشی الغدیر مراجعه کنند.

جمعیت منطقه: 186847 نفر

جمعیت سالمندان: 8386 نفر

تعداد اعضای کانون سالمندان: 886 نفر

• منطقه 21

احتیاجهای سالمندان را جدی بگیریم

توجه سالمندان و اعضای خانواده به احتیاجهای این دوران برای سلامت و زندگی مطلوب در روزگار سالمندی ضروری است. مریم نیک رفتار دبیر کانون های جهاندیدگان منطقه 21 این احتیاجها را به 3 دسته جسمی، روانی و درمانی تقسیم بندی می کند و می گوید: احتیاجهای جسمی سلامت، تحرک و بهداشت بدنی را شامل می شود. انجام نرمش روزانه، تغذیه سالم، نظافت فردی و ایمنی محیطی بخش از ضرورت های تأمین این احتیاج هستند. احتیاجهای درمانی نیز از طریق پیشگیری و شناسایی عوارض جسمی و روحی در مراحل اولیه و اقدام مناسب و به موقع برای درمان آنها صورت می گیرد. عوارض سالمندی اغلب به هم پیوسته اند و یک مشکل مشخص می تواند با گذشت زمان مجموعه ای از عوارض و نارسایی ها را به بار آورد. برای مثال ضعف شنوایی به تدریج به انزوا، بدبینی، افکار منفی و توهم منجر می شود. چون سالمند صدای دیگران را نمی شنود ممکن است گمان کند کسی به او توجه ندارد یا هنگام صحبت دیگران به نظرش بیاید که درباره او بدگویی می کنند. همین موضوع رابطه او با اعضای خانواده و اطرافیان را مخدوش می کند و زمینه ساز مسائل بعدی می شود. او درباره احتیاجهای روانی سالمندان می گوید: فرد سالمند باید به هر نحو ممکن زندگی مولدی داشته باشد تا گمان نکند از کار افتاده و ناتوان است. اعضای خانواده می توانند کارهای ساده نظیر خریدهای روزمره یا مراقبت از بچه ها را به سالمند بسپارند.

جمعیت منطقه: 191600 نفر

جمعیت سالمندان: 9807 نفر

• منطقه 9

حضور و فعالیت گسترده تر سالمندان در اجتماع

فضای شهری برای حضور سالمندان در شهر مناسب سازی نشده است. به همین دلیل اغلب آنها در خانه ماندن را به حضور در مکان های عمومی و پاتوق محله ها ترجیح می دهند. شهناز رمضانعلی رئیس اداره سلامت شهرداری منطقه 9 درباره فعالیت های این اداره برای سالمندان منطقه می گوید: اداره سلامت شهرداری در حیطه ارتقای سلامت سالمندان در حوزه پیشگیری، فعالیت هایی را انجام می دهد. همچنین بافت فرسوده مسکونی بر رفتار و سبک زندگی سالمندان این منطقه تأثیرگذار بوده است. به همین خاطر کارشناسان این اداره به سالمندان می آموزند که چگونه ارتباط و کیفیت زندگی شان را ارتقا ببخشند. چراکه اغلب پارک های منطقه پاتوق سالمندانی است که برای گذراندن وقتشان به این مکان می آیند تا با بیکاریشان کلنجار بروند. از نظر بهداشت روان گپ زدن سالمندان با همسالانشان مفید است اما فعالیت های آنها نباید به این کار محدود شود. سالمندان باید در کنار انجام فعالیت های دیگر، ارتباطشان را با جامعه، اعضای خانواده و جوان ترها قطع نکنند. کم تحرکی نیز نتیجه مستقیم وقت گذرانی نامحدود در پارک هاست که عوارض جسمی و روانی متعددی در پی دارد. سالمندان می توانند با حضور در کانون های سالمندی در سراهای محله منطقه 9 علاوه بر آشنایی و همصحبت شدن با همسن و سالان خود از برنامه های تفریحی و آموزشی که مناسب سن آنها برنامه ریزی شده است مانند آموزش های لازم در زمینه خودمراقبتی بیشتر بهره ببرند. اکنون کانون های سالمندان در این منطقه 2 هزار و 485 نفر عضو دارد، اما از این تعداد شاید 300 نفر آن عضو فعال و در این برنامه ها حضور داشته باشند.

جمعیت منطقه: 174115 نفر

جمعیت سالمندان: 12109 نفر

تعداد اعضای کانون سالمندان: 2485 نفر

جمعیت سالمندان در پهنه غرب به روایت آمار

براساس آمار سازمان فن آوری و اطلاعات شهرداری تهران جمعیت سالمندان در مناطق پهنه غرب تهران بیش از 92 هزار نفر است.

درصد جمعیتی سالمندان مناطق غرب تهران

این اطلاعات نشان می دهد که جمعیت آماری سالمندان بالای 65 سال هرکدام از مناطق پهنه غرب تهران چنددرصد از جمعیت سالمندی شهر تهران را تشکیل می دهد.

20 درصدجمعیت بانوان سالمند پهنه بیشتر از مردان است. میانگین سن اعضای کانون سالمندان 65 تا 90 سال است. همچنین براساس اطلاعات کانون سالمندان مناطق بالاترین آمار جمعیت سالمندان غرب تهران به محله دهکده المپیک در منطقه 22، محله شمشیری در منطقه 9، محله تهرانسر در منطقه 21 و در محله کن در منطقه 5 اختصاص یافته است.

اسلیم فا: اسلیم فا: مجله دوخت و دوز، طراحی لباس و انتخاب لباس