تقدیم دو نشست جشنواره فیلم کوتاه تهران به محمدرضا اصلانی و داریوش مهرجویی؛ فیلمنامه باید با اقتدار تمام شود، کارگردانی قرص ندارد - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران و به نقل از ستاد خبری سی و هفتمین جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران، نشست تخصصی کالبد شکافی فیلم کوتاه با موضوع بررسی سه فیلمنامه فیلم کوتاه با حضور شادمهر راستین در ساعت 20 و موضوع بررسی سه فیلم کوتاه با حضور کیوان علی محمدی در ساعت 22 با اجرای رامتین شهبازی شامگاه پنجشنبه 15 آبان در لایو اینستاگرام انجمن سینمای جوانان ایران برگزار گشت.

رامتین شهبازی در ابتدا گفت: نشست امشب را به استاد محمدرضا اصلانی تقدیم می کنیم که حق بزرگی بر گردن سینمای ایران دارند. ایشان سینما را با نگاهی شاعرانه و خاص دنبال کرده اند.

جذاب ترین آغاز برای فیلم های کوتاه شکستن کلیشه هاست

سپس شادمهر راستین درباره انتخاب سه فیلمنامه شوفر به نویسندگی رضا نجاتی، حلقه معمولی به نویسندگی نوا رضوانی و دیدن به نویسندگی سهیل امیرشریفی برای این نشست گفت: این سه فیلمنامه به این جهت انتخاب شده اند تا سه گونه روایی را در فیلم کوتاه ببینیم. ساختار روایت در یک فیلم یک دقیقه ای با فیلمی بلند هیچ تفاوتی ندارد چون ما یک شخصیت و قصه، یک شخصیت و یک تجربه یا یک شخصیت و یک موقعیت را با تماشاچی به اشتراک می گذاریم.

وی اضافه نمود: بنابراین زمان در اصول ارتباطی فیلمنامه ای که به فیلم تبدیل می شود چندان مهم نیست. فیلم کوتاه به این واسطه که از جهت زمان قواعد فیلم بلند را می شکند، جذابیت دارد، زمان فیلم کوتاه قواعد بازی مشخصی دارد و می دانیم که قرار نیست بین 25 تا 30 دقیقه تحلیل روانشناختی عمیقی از شخصیت ارائه کنیم، جذاب ترین آغاز برای فیلم های کوتاه شکستن کلیشه هاست. به عنوان مثال در فیلم شوفر پدری که آموزش رانندگی می دهد بیشتر از آموزش، اقتدار خود را دیکته می کند.

راستین تاکید کرد: وقتی فیلم کوتاه می بینیم، می دانیم که چندان قرار نیست به عمق قصه و شخصیت برویم و فاصله آغاز و نقطه عطف اول در فیلم کوتاه بسیار کوتاه است، مانند فیلم روتوش، ولی میانه ها بسیار شبیه به فیلم های بلند است.

حرف های بزرگ و فیلم های کوتاه

این فیلمنامه نویس با اشاره به فیلم کوتاه دیدن گفت: در فیلم دیدن، روایت بسیار مهم است. فضاسازی در فیلم کوتاه باید در دل ماجرا و لایه های درونی صورت بگیرد و در فیلم دیدن شاهد این نکته در فیلمنامه هستیم و در واقع فیلمنامه نشان می دهد نویسنده استراتژی فیلم کوتاه را به خوبی می شناسد. اصل شگفت زده کردن در فیلم کوتاه در هر لحظه باید رخ بدهد و این موضوع را باید در نوشتن فیلمنامه مورد توجه قرار دهیم. همچنین فیلمنامه باید با اقتدار تمام شود. شخصیت اصلی هم باید همیشه علی رغم میل خود اقداماتی را انجام دهد تا تماشاچی جذب قصه شود، خلاف باور عده ای، شخصیت هیچ وظیفه ای برای پیشبرد قصه ندارد. ضمن اینکه فیلم کوتاه اصلا مانع این نمی شود که فیلمنامه نویس حرف بزرگی بزند.

وی اضافه نمود: کار فیلم کوتاه ایجاد تفکر است نه سرگرمی، به همین دلیل توصیه می کنم که به تماشاچی فرصت فکر کردن درباره قصه و ماجرا را بدهید.

راستین در ادامه درباره فیلمنامه حلقه معمولی گفت: این فیلمنامه از همان اول با قدرت دیالوگ و اتفاق آغاز می شود. در فیلمنامه می توانیم در مرحله اول اتفاق تصادف را بگذاریم اما نمی توانیم در آن مرحله نتیجه گیری را هم داشته باشیم. این فیلمنامه از حداقل دیالوگ استفاده می کند و فضاهای بدون دیالوگ آن کاملا فیلمنامه ای است.

در ادامه این نشست نوبت به پرسش مخاطبان رسید و راستین در پاسخ به این پرسش که جایگاه ساختار در فیلم فانتزی و انتزاعی چگونه است؟ گفت: ساختار بر مبنای سه پرده ای شدن شکل می گیرد و برای شکستن ساختار باید این سه پرده را شکست. انیمیشن یا فانتزی بدون ساختار نیستند بلکه ساختار دارند، اساس سینما این است که ساختار روایی وجود دارد و می توانیم این ساختار را به هر شکلی که مدنظر داریم تغییر دهیم.

وی درباره چگونگی به کار نبردن دیالوگ در فیلم کوتاه بیان نمود: دیالوگ در هر صورت در فیلم به شکلی وجود دارد اما شکل روایی آن متفاوت است.

هنر پنهان می کند نه آشکار

سپس نوبت به نشست کیوان علی محمدی رسید. در ابتدای این برنامه رامتین شهبازی، این نشست را به داریوش مهرجویی کارگردان سینما تقدیم کرد.

در ادامه کیوان علی محمدی کارگردان سینما گفت: فیلمساز بزرگی می گوید هنر آشکار نمی کند بلکه پنهان می کند وقتی ما با اثر هنری نابی رو به رو می شویم با کندوکاو در آن اثر هنری است که می توانیم به ذهن و حرکات فیزیکی خالق آن اثر در لحظه خلق کردن پی ببریم.

وی اضافه نمود: فیلمساز بزرگ دیگری می گوید در هنر نباید همه چیز را نشان داد. از این مقوله می خواهم به تخیل و ایجاز برسم چون هنر نسبت مستقیم با این دو موضوع دارد. هر چقدر به عنوان یک فیلمساز بتوانیم توشه خودمان را از جهان عکس، نقاشی و… پر کنیم و جان و روح ما با این مقولات عجین شوند فیلمساز خوبی خواهیم بود و همین موضوع به ایجاد رابطه دو سویه با مخاطب کمک می کند، در واقع مخاطب به جای اینکه فقط یک مصرف کننده باشد می تواند رابطه ای با فیلمساز و اثر برقرار کند. فیلم فارسی به خاطر این بد است که ارتباط دو سویه را قطع می کند، اجازه تخیل را به مخاطب نمی دهد و او لحظه ای نمی اندیشد.

وی اضافه نمود: وقتی می خواهیم درباره کارگردانی صحبت کنیم، درباره هر فیلمی با موجود زنده ای رو به رو هستیم که نام فیلم نامه را به یدک می کشد و اگر هر لحظه از آن غفلت کنیم این موجود زنده می میرد پس برای اینکه این موجود زنده به حیات خود ادامه دهد، باید طراحی دقیقی از فیلم داشته باشیم. این موضوع کمک می کند که ساختار منسجمی داشته باشیم. فیلم باید ریشه داشته باشد و اگر نه، فرو می ریزد.

علی محمدی ادامه داد: اگر طراحی دقیقی نداشته باشیم، دکوپاژ داشتن بی معنی است. در چنین مواقعی باعث مرگ فیلمنامه می شویم. ضمن اینکه طراحی ساختار از دل تحلیل دقیق فیلمنامه می آید. از سوی دیگر تا وقتی تحلیلی از رنگ، صدا و… نداشته باشیم، نمی توانیم دکوپاژ کنیم.

یک کارگردان با مصورساز متفاوت است

این کارگردان توضیح داد: در مواجهه با یک فیلمنامه باید فراتر از واژه ها پیش رفت. یک کارگردان خلاق باید بداند با یک مصورساز متفاوت است، ما انبوهی از فیلم ها را می بینیم که موضوعات مختلف دارند ولی شبیه به هم هستند زیرا مصور شده اند نه کارگردانی. کارگردانی که مصورسازی می کند فقط به ظاهر واژه ها توجه دارد. پس اگر بتوان زندگی پشت واژه ها را کشف کرد، تماشاگر احساس می کند برای اولین بار است که در یک فیلم جهان را می بیند. فرم همیشه محتوا را در دل خود دارد، نباید محتوای فیلم را فریاد زد.

کارگردان گیلدا در ادامه با اشاره به فیلم های کوتاهی که دوست داشته است، اظهار کرد: فیلم مردی که اینجا نبود را دوست داشتم چون خلاقیت و قدرت تخیل بالایی دارد. آغاز فیلم نمایی دارد که مربوط به تابلوی هشدار و ورود ممنوع است. هیچ شناختی به کارگردان و فیلم نداشتم اما این پلان را که دیدم، یاد نحوه آغاز فیلم همشهری کین افتادم. همین یک پلان در نهایتِ ایجاز من را به جهان آن فیلم برد. بنابراین فکر کردم قرار است با فیلمی رو به رو شوم که در آن مقوله نگاه به خود مطرح می شود در ادامه هم سوالم این بود که آیا این فیلم در درون خود نگاهی به سینما را دارد یا نگاه به خود را که در نهایت متوجه شدم این فیلم نه تنها نگاهی به سینما دارد بلکه نگاهی هم به کاراکتر هم دارد.

وی گفت: با دیدن همین پلان ابتدایی می توانیم تصور کنیم که فیلم قرار است از نظر بصری خود را به جهان همشهری کین و ویژگی های آن نزدیک و بدون اینکه پرگویی کند به ما می گوید که در این اثر تاریکی بر نقاط روشن غلبه دارد. بعد که تیتراژ آغاز می شود و نام شخصیت ها را می بینیم با زبان سینما باز هم آیکون های سینمای گنگستری را می بینیم و متوجه می شویم که فیلم ویژگی های آثار نوآر را دارد. همه اینها به دلیل تحلیل دقیق کارگردان از فیلم است. وقتی می خواهید فیلمی بسازید که تاریکی در آن غلبه داشته باشد باید به منابع نوری هم فکر کنید و این از دل جهان منسجم فیلم می آید. سایه های بلند یکی از ویژگی های فیلم نوآر است و در مردی که اینجا نبود هم این موضوع خود را به دل فیلم می آورد و با جهان فیلم رابطه دارد. جهان فیلم کاملا یک دست و منسجم است. همچنین آینه در جای جای این فیلم خود را نشان می دهد و معنای خاصی دارد، یک عنصر هویت دار است و درام ما را پیش می برد.

سفر از دل تابوت به زندگی

این کارگردان ادامه داد: جهان فیلم نیز سرد و منجمد است، شخصیت ها مثل قندیل هستند و همه فریز شده اند. تنها لحظه ای که می بینیم، شخصیت حرکت می کند همان مرکز ثقل است. طراحی صحنه هوشمندانه ای هم دارد و عناصر درست انتخاب شده اند، مثل بطری های یخ زده، کتاب هملت و… . این فیلم سفری از دل شب به روز است؛ از دل تابوت به زندگی. مردی که اینجا نبود از جهان ذهنی شخصیتی روایت می شود که در کودکی اتفاقی برای او رخ داده و فیلم را از نگاه او دنبال می کنیم.

علی محمدی مطرح نمود: دومین فیلم کوتاهی که دوست دارم زرد خالدار است، نقطه قوت زرد خالدار جهان منسجم اش است که بر اساس یک ساختار دقیق و سنجیده شکل گرفته یعنی جهانی را ساخته است که در مرز خیال و واقعیت حرکت می کند و خیلی پیروز است به طوری که نمای پایانی فیلم برای تماشاگر قابل باور است. جهان فیلم از دل گرافیک دقیق و هوشمندانه و جهان فیلم از جهان ذهنی دختری که عروسک گردانی می کند، آمده است. در نمای آغازین زرد خالدار می بینیم که دختر سوار اتوبوس است و فضای صوتی واقع گراست، فیلم نور آبی و سردی دارد که با ایجاز به ما می گوید با شخصیتی رو به رو هستیم که با این جهانی پیرامون ناسازگار است.

فیلمی که نقاشانه است

کارگردان شهر قصه توضیح داد: با پلان اول زرد خالدار متوجه می شویم که شخصیتش با محیط ناسازگار است در همین رابطه گرافیک فیلم هم دقیق است، گرافیک فیلم به من می گوید که کارگردان رنگ را می شناسد، کارگردان زرد خالدار در جهانی که ساخته خوش سلیقه بوده است و پلان هایش از نظر ساختار درست هستند. به نوعی ما را به جهانی لذت بخش دعوت می کند. یکی از نکات هوشمندانه فیلم هم قاب های ثابت آن است.

علی محمدی بیان نمود: وقتی تحلیل درستی از جهان فیلم داریم، بازی بازیگر درست جا می افتد پس لازم نیست دیگر حرکات عجیب و غریب کند به خاطر همین است که فیلم زرد خالدار نقاشانه است. کارگردان با شناخت دقیقی که نسبت به فیلم خود دارد از هرچه چیزی درست استفاده کرده است. نکته هوشمندانه دیگر زرد خالدار، صدای این فیلم است یعنی از صدای خارج قاب خوب استفاده شده و کاملا مشخص است که به صدا فکر شده است . از سوی دیگر جهان یک دست و مینی مال فیلم ما را به پلان آخر می رساند و آن هنگام است که آن را می پذیریم.

کارگردان شبانه روز با اشاره به اینکه فیلم کوتاه سوم مورد علاقه اش تو هنوز اینجایی است، گفت: فیلم از همان نمای آغاز با طراحی صدا و نور، کدی به ما می دهد، یعنی به ما می گوید که قرار است خودتان را به جهان ذهنی شخصیت ها نزدیک کنید. کارگردانان این فیلم برای رسیدن به جهان ذهنی این شخصیت ها از پیش طراحی کرده اند. در این فیلم دوربین رها و آزاد است و هویت دارد، خنثی نیست و در درام نقش فعال دارد. تدوین هم هرجا که دوست دارد، فواصل را باز و گاهی آن ها را به هم نزدیک می کند.

این کارگردان در بخش دیگر از صحبت هایش با بیان اینکه هیچ مرحله غیر مهمی در سینما نداریم، گفت: تمام مراحل سینما از همان لحظه اول و اولین واژه ای که روی کاغذ می آید تا تیتراژ پایانی مهم است پس نام فیلم هم می تواند کنجکاوی برانگیز باشد.

وی خطاب به هنرجویان سینما گفت: برای اینکه کارگردان خوبی شوید، بخوانید، بشنوید، در جامعه زندگی کنید تا این تجربه درونی شود. نمی شود یک کتاب بخوانیم و فکر کنیم کارگردان شده ایم. کتاب های خوب زیادی در بازار داریم که مربوط به گفتگو با کارگردان های مختلف است، وقتی این کتاب ها را بخوانید خیلی چیزهای خوبی یاد می گیرید. سینما قرص یا کپسول نیست که آن را بخورید و کارگردانی یاد بگیرید، سینما نتیجه تجریه زیستی ماست. هر چیزی که با جهان فیلم ما عجیبن شود، باعث حسن آن جهان می شود. این موضوع موقعی بحران می شود که در دل ساختار ما جا نمی افتد و به یک عنصر تحمیلی تبدیل می شود.

علی محمدی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا لازم است که کارگردان، فیلمبرداری بلد باشد، گفت: اگر به عنوان کارگردان فیلمبرداری، لنز و نور را نشناسید چگونه می توانید جهان بصری فیلم را تشخیص بدهید؟ اگر تدوین را نشناسید چگونه می توانید نقطه کات را بشناسید؟ پس باید خوب جهان بصری را بشناسید و حتما آگاه باشید. برخی برای اینکه قاب بندی را بلد نیستند فکر می کنند با دوربین روی دست می توانند تمام نابلدی خود را بپوشانند.

صبوری در سینما را یاد بگیرید

علی محمدی در بخش دیگر از صحبت هایش مطرح نمود: در سینما باید صبوری را یاد بگیرید، باید فضا را روایت کنید که کار راحتی نیست. همه این ها با صبوری با زندگی کردن و تحقیق دقیق به وجود می آید.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا دکوپاژ کردن سر صحنه اشتباه است یا نه گفت، بله. نباید سرصحنه دکوپاژ کنید چون اسیر لحظه می شوید باید از قبل به همه چیز فکر کنید وقتی شما از قبل به هیچ چیز فکر نکرده باشید، سر صحنه اسیر لحظه می شوید و فکر می کنید آن لحظه بهترین اتفاق است در حالی که به یک چیز ساده رسیده اید ضمن اینکه سر صحنه یک گروه پنجاه نفره شما را نگاهاه می کنند گ، خلوتی ندارید که به چیزی فکر کنید باید از قبل به همه چیز فکر کنید و سر صحنه بیشتر باید منتظر یک لحظه درخشان باشید نه اینکه تازه دکوپاژ کنید.

آنچه در شب نهم جشنواره فیلم کوتاه تهران گذشت

تا به امروز 16 نشست از کارگاه های جشنواره فیلم کوتاه تهران در بستر اینترنت به پایان رسیده اما هنوز شرایط کرونایی برای نمایش فیلم های رویداد سینمایی مهیا نشده است، نمایش های جشنواره فیلم کوتاه تهران و آغاز رسمی این رویداد همچنان در گروی دستور ستاد ملی مقابله با کرونا و بازگشایی سینماهاست .

روز گذشته سامان شهامت صدابردار سینما در گفتگویی فیلم کوتاه را عرصه ای پیشرو خواند و مطرح نمود: به نظرم امروزه فیلم کوتاه ما از سینمای بلند جلوتر است اما به همان اندازه ای که فیلم های کوتاه پیشرو هستند، مورد توجه قرار نمی گیرند.

در دهمین روز نشست تخصصی 37-20 امروز جمعه 16 آبان قرار است دو نشست دیگر با حضور سعید رحمانی و رامتین شهبازی با موضوع ساختار فیلم کوتاه در صفحه اینستاگرام انجمن سینمای جوانان پیگیری شود.

tour-malaysia.ir: تور مالزی ارزان قیمت، تور پنانگ، کوالالامپور، لنکاوی، تور لحظه آخری مالزی را همراه ما باشید.

tour-canada.ir: تور کانادا | برای دیدار از شگفتی های کشور زیبای کانادا و دریافت ویزای مولتی 5 ساله کانادا با ما همراه باشید.