تاریخ ادبیات معلم ها - مجله سرگرمی

همین معلمی را به خصوصیات رستم جهان پهلوان اضافه کردن، نشان می دهد که چقدر این شغل در ادبیات ما عزیز و محترم است. اینجا و به مناسبت روز معلم، سه فهرست از معلم ها آماده نموده ایم. یکی ادیبان و نویسندگان معاصر که معلمی مدرسه (و نه استادی دانشگاهی یا آموزش شعر و داستان) انجام داده اند. یکی فهرست معلم های معروف ادبیات جهان و یکی هم معروف ترین داستان های مدرسه ای در ادبیات داستانی معاصر.

معروف ترین معلم های ادبیات داستانی جهان

در ادبیات ما، معلم های معروفی هستند. از شمس تبریزی بگیرید تا مدیر مدرسه جلال آل احمد. در ادبیات جهان هم معلم های معروف و ایضاً محبوب زیاد هستتد. سال 2014، هفته نامه آموزشی معروف TES از 1200 معلم انگلیسی نظرسنجی کرد تا محبوب ترین معلم جهانی ادبیات و فیلم و سریال را معرفی نمایند.

طبیعتاً نتایج بیشتر در حول و حوش آثار ادبی و هنری انگلیسی زبان بود، اما باز هم اسم های جالبی در آن مطرح شده. در این نظرسنجی پروفسور آلبوس دامبلدور، با اختلاف، نفر اول شد. استاد درس جادوی تغییر شکل در مدرسه هاگوارتز که می توانست با بذله گویی و شکلات های توی جیبش، از پسربچه های ترسو و مردنی، یک ارتش بسازد.

از بین بقیه معلم های هاگوارتز، مینروا مک گونگال و سوروس اسنیپ (رتبه 3و7) هم در فهرست 10تای اول بودند. معلم های رمان ماتیلدا رولد دال، خانم هانی (رتبه 2) و خانم ترانچبال (رتبه 20) هم پرطرفدار بودند. حضور خانم هانی که طبیعی است، چون رابطه خیلی خوبی با دانش آموزهایش داشت و مثلاً وقتی دید ماتیلدا درس را بلد است به او گفت هر کتاب دوست دارد با خودش بیاورد و سر کلاس بخواند، اما حضور مدیر فوق العاده سختگیر مدرسه، خانم ترانچبال که مل و اموال خانم هانی را هم بالا کشیده، جالب است. یک چهره معروف دیگر در این فهرست، جان کیتینگ انجمن شاعران مرده است که رتبه چهارم را دارد. معلمی که به دانش آموزهایش یاد می داد جهان را جور دیگر ببینند و دم را غنیمت بشمارند. از دیگر چهره های ادبی این فهرست، یکی خانم برودی از بهار زندگی دوشیزه جین برودی موریل اسپارک (رتبه 6) است، یکی هم آقای چیپس از خداحافظ آقای چیپس نوشته جیمز هیلتون (رتبه 8).

این دومی معلم سختگیری است که بعد از ازدواجش به یکی از معلم های همراه با دانش آموز ها تبدیل می گردد. آن شرلی که در عظیمسالی شغل معلمی را انتخاب کرد و جین ایر که معلم سرخانه بود هم در این فهرست هستند (رتبه های 13 و 15).

جالب است که در بین رتبه های اول، معلم های ادبیات بیشتر از معلم های جهانی فیلم و سریال هستند (در 10 تای اول فقط دو چهرۀ سینمایی هست). از اسم های جالب فهرست، مرلین جادوگر، معلم شاه آرتور (رتبه 25) و والتر وایت، معلم شیمی سریال بریکینگ بد است که جزو 10تای اول هم هست.

ادبیاتی های ایران که معلم بودند

معلمی، یکی از قدیمی ترین شغل های بشری است. در الواح میخی مربوط به 3000 سال پیش از میلاد در سومر، لوح هایی هست که ماجرای به مدرسه و مکتب رفتن دانش آموز ها را توضیح می دهد. در جهانی قدیم، سنت تعلیم و آموزش به این شکل بود که یک استاد برای شاگردش در همه زمینه ها عظیمتری می کرد و هر چه بلد بود به او هم یاد می داد. شاگرد هم این استاد را می دید و حسب استعداد و ظرفیتش از محضر او خوشه چینی می کرد و هر وقت هم می دید دیگر چیزی برای یاد دریافت نمانده، می رفت سراغ یکی دیگر. برای همین، معلم های روزگار قدیم تاثیر بیشتری بر شاگردهایشان داشتند و مثل تاثیری که شمس تبریزی بر مولانا گذاشت یا سقراط بر افلاطون. با شکل دریافت نظام آموزشی جدید و تخصصی شدن آموزش دروس مختلف، اما تا حدی این نقش کمتر شد. اما باز هم معلم هایی هستند که در همین وقت کم هم اثراتی از خود به جا می گذارند.

جلال آل احمد:

همان طور که از مدیر مدرسه اش پیداست، نانش از آموزش و پرورش درمی آمده. از سال 1331 تا آخر عمرش در مدارس تهران کار کرد و البته جزو آن معلم هایی بود که شاگرد ها خیلی دوست دارند. معمولاً چند جلسه را به خاطر سفر نبود و چند جلسه را به خاطر گرفتاری هایی مثل حساب پس دادن به رژیم.

محمد بهمن بیگی:

ما او را با داستان-خاطره هایی مثل بخارای من، ایل من و اگر قره قاج نبود می شناسیم. ولی بین عشایر غرب و جنوب کشور، مرحوم بهمن بیگی به آقامعلم شهرت دارد. او بناینگذار مدارس عشایری است.

سیمین دانشور:

او هم مثل همسر نامدارش معلم بود. در هنرستان موسیقی زیبایی شناسی درس می داد و در دبیرستان های سطح شهر، انگلیسی. انتشار داستان و شهرت و ازدواج با جلال، همگی مال قبل از شروع معلمی بوده.

ابراهیم باستانی پاریزی:

استاد تاریخ دانشگاه تهران بود و حتی تا آخر عمر و سن بالای 80 هم به جای استفاده از آسانسور از پله بالا می رفت تا بیشتر با دانشجو ها باشد. ولی او زمانی هم معلم مدرسه بود و از جمله 7 سال در کرمان تدریس کرد. مرحوم طاهره صفارزاده از شاگرد های ایشان بود که دیوان جامی که از پاریزی هدیه گرفت باعث تشویق او و حرکتش به سمت جهانی ادبیات شد.

مهدی حمیدی شیرازی:

شاعر شعر معروف شنیدم که، چون قوی زیبا بمیرد و دشمن شعر نیمایی، دبیر ادبیات مدارس شیراز بود. ماجرای عاشق شدن او به یکی از شاگردانش و امتناع خانواده آن دانش آموز از این وصلت را در شعرهایش می گردد پیدا کرد.

صمد بهرنگی:

معروف ترین معلم تاریخ معاصر ما. معلم روستا ها بود و چندین مقاله هم درباره مسائل آموزش و پرورش روستایی دارد. با این حال مرگ مشکوکش بیشتر از همه این ها و حتی داستان هایش، برایش شهرت به همراه آورد.

عبدالحسین زرین کوب:

از معلمی در دبیرستان ها راضی نبود، هرچند یک دوره که درس دانشگاه را به اصرار پدر رها کرد و به خرم آباد برگشت، چهار سالی را در دبیرستان ها درس ادبیات می داد. بعدها، اما به دانشگاه برگشت و همانجا استاد شد.

پرویز ناتل خانلری:

دبیرستان فیروزبهرام تهران، زمانی بهترین کادر دبیران ادبیات را داشته و اصلا به جای یکی دو درس ادبیات و انشا، چند درس ادبی مختلف در آن تدریس می شده. مثلا دکتر ناتل خانلری، شاعر شعر عقاب درس متن ادبی می داده. معروفترین شاگرد او در این دبیرستان، مرحوم ایرج افشار بود.

جلال الدین همایی:

این استاد عظیم ادبیات فارسی، داستان بامزه ای از دوران تدریسش دارد. در زندگینامه خودنوشتش آورده که بعد از اینکه پنج سالی در مدارس جدید درس می داده، یک روز می بیند همکارانش در دفتر دارند راجع به حقوق حرف می زنند و اینکه چرا زیاد نشده و اینها. تعجب می نماید که مگر برای تدریس پول هم می دهند؟ ظاهرا علامه همایی ذهنش هنوز در سیستم آموزشی قدیم بوده.

معروف ترین داستان های مدرسه ای جهان

داستان های مدرسه ای که از دید دانش آموز روایت می شوند، معمولاً پرخواننده می شوند. دلیلش هم شباهت سیستم آموزشی اغلب کشور های جهان به همدیگر است. امروزه بچه ها در بیشترنقاط جهان شبیه به هم درس می خوانند، شبیه به هم سر کلاس شیطنت می نمایند و شبیه به هم امتحان می دهند.

برای همین است که رمان بابا لنگ دراز یا هری پاتر مخاطبان زیادی پیدا می نمایند و برای همین است که وقتی در انیمیشن بچه های مدرسه والت همه از رفتن خانم اسکیلاچی ناراحت هستند، معلم جدید با آن خط های پیشانی و قیافه عصاقورت داده می آید و برایشان قصه می گوید، ما هم مثل بچه های آن مدرسه از آقای پربونی خوشمان می آید. در ادبیات معاصر فارسی، اما از این دست داستان ها کم داریم. اگر داستانی هم در مدرسه اتفاق می افتد، مثل مدیر مدرسه جلال آل احمد، ماجرای معلمی است که از معلمی خسته شده است و با رشوه دادن به فردی در کارگزینی حکم مدیریت یک مدرسه را می گیرد، ولی بعد از مشاهده مسائل مختلف در ادارۀ مدرسه، از این شغل خسته می گردد.

یا در رمان چشم هایش که راوی ناظم یک مدرسه است، داستان به کشف گذشتۀ یکی از معلم های مدرسه یعنی استاد ماکان می پردازد. نمونه هایی که هرچند همگی معروف و مشهور و پرطرفدار هستند، اما آن ویژگی حس مشترک بین تمام خوانندگان به خاطر تجریۀ مشترک دانش آموزی را ندارند.

در واقع داستان های مدرسه ای کمی در ادبیات داستانی معاصر فارسی هست. داستان هایی مثل قصۀ عینکم رسول پرویزی (در مجموعه شلوار های وصله دار) که ماجرای پسربچه ای است که چشمش ضعیف است، اما در برابر استفاده از عینک مقاومت می نماید و وقتی با عینک مادرعظیمش به مدرسه می رود، معلم به خاطر سابقۀ شیطنت او خیال می نماید باز هم قصد به هم زدن کلاس را دارد بدتر دعوایش می نماید و داستان ادامه پیدا می نماید.

از دیگر داستان مدرسه ای مشهور زبان فارسی، مجموعه قصه های مجید هوشنگ مرادی کرمانی است که تعداد زیادی از داستان هایش همین فضا را دارد و شاید معروف ترینش داستان ناظم و ماجرای انشای می خواهید در آینده چکاره شوید؟ باشد که مجید شغل مرده شوری را انتخاب کرد و داستان شد.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما

منبع: برترین ها