آشنایی با آتشکده تاریخی حسن زوردار گیلانغرب یادگاری از دوره ساسانیان - مجله سرگرمی

با سرانجام یافتن حکومت ساسانیان و برپایی حکومت اسلامی در ایران، این آتشکده هم به مانند بعضی دیگر از آتشکده های کشور تغییر کاربری پیدا کرد و گویا در دوره سلجوقیان به محلی برای برپایی آیین های مذهبی تبدیل شد.

به گفته کارشناسان میراث فرهنگی، قدیمی ترین اشاره به این بنا تاریخی در سال 1977 میلادی به وسیله باستان شناس بلژیکی لوئیس واندنبرگ انجام شده که طی بازدیدی که از منطقه گیلان غرب داشته از بنای حسن زوردار تصویری ثبت نموده که در آن بخش گنبددار مرکز چهارطاقی سالم بوده و از این نظر این عکس حائز اهمیت است.

سال گذشته برای نخستین بار فصل اول کاوش این بنای تاریخی با یک میلیارد ریال آغاز شد که با توجه به نامناسب بودن زمان کاوش و وقوع سیلاب طی 2 مرحله صورت گرفت.

فصل نخست کاوش برای معین حریم و عرصه آتشکده

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلانغرب گفت: صدور مجوز کار کاوش فصل اول این اثر تاریخی برای معین حریم و عرصه در فاصله 1500متری شهر گیلانغرب زمستان سال گذشته صورت گرفت.

سیروس ادیب اضافه کرد: براساس نقشه تهیه شده از عرصه و حریم، این اثر تاریخی 20 هکتار عرصه دارد که چهار تا پنج تپه تاریخی را در بر میگیرد.

وی اظهار کرد: قرار گرفتن این اثر تاریخی در حریم زمین های کشاورزی دلیلی بر آن شد که کار کاوش از همین زمین ها آغاز گردد از این رو در 2 مرحله کاوش فصل اول در ابعاد 16*16 متری، بخش زیادی از سازه اصلی آتشکده نمایان شد.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گیلانغرب گفت: در سازه اصلی اثر تاریخی که در نتیجه کاوش فصل اول به دست آمد پایه های گنبد، رواق، محل طواف، صندلی آتش و الحاقی همچون انبار کشف شد.

ادیب همچینن از دیگر دستاوردهای کاوش فصل اول را به دست آوردن مواد فرهنگی بیان نمود که گمان زنی می رود که از دوران ماد تا عصر قاجار را در برگیرد.

او اسم کرد: آتشکده نمایان شده در جریان کاوش های فصل اول در هر دوره ای کاربری خاص خود را داشته، به گونه ای که در زمان ساسانیان و اشکانیان محلی برای پرستش آتش، در دوره اسلامی کارگاه ذوب فلز و در دوره مغولان و ایلخانان به امامزاده تبدیل شده است.

رئیس میراث فرهنگی گیلانغرب اسم کرد: قطعات سفالی مربوط به دوره های مختلف و هم وسایل مربوط به ذوب فلز از جمله مواد فرهنگی از دوره های اشکانی، اسلامی، ایلخانی و صفویه هستند که در این محوطه کشف شده است.

وی با بیان این که تنها چهار پایه تاق های این بنای تاریخی سالم مانده و حدود 2 متر از ارتقاع بنا در زیرخاک مدفون است، ادامه داد: مردم محلی پس از وقوع انقلاب هم به واسطه پیشینه این مکان در برگزاری مراسم مذهبی در فضا داخل چهارپایه، یک تاق گنبدی ساختند که در زمان جنگ تحمیلی، این گنبد فرو ریخت و اکنون بقایای آن وجود دارد.

کشف آتشکده در فصل اول کاوش

باستان شناسان پس از یک فصل کاوش در محوطه حسن زوردار کرمانشاه دریافتند که بنای چهار طاقی قرار گرفته در وسط این محوطه یک آتشکده است.

طبق گفته سرپرست هیات باستان شناسی به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، بنا چهارطاقی در مرکز محوطه حسن زوردار در حاشیه شمالی شهر گیلان غرب، در ماه های دی و بهمن پارسال در مدت 25 روزِ کاری معین عرصه و حریم با هدف معین کردن پلان بنا، کارکرد، معین قدمت و درسرانجام بازسازی انجام شد.

پیمان منصوری اضافه کرد: در طی یک فصل کاوش باستان شناسی حدود 240 متر مربع از کُل مجموع این بنا از زیرِ خاک بیرون کشیده شدکه در مجموع این بنا حدود 2 متر آوار دارد و در ارتفاع بخش هایی از دیوارهای آن دست کم چهار متر بِه جا مانده است.

این باستان شناس اظهار کرد که در فصل اول کاوش معین شد که این بنا یک آتشکده بوده و دارای یک چهارطاق مرکزی و فضا مستطیلی در اطراف است که احتمالا راهروی طواف بوده است.

منصوری با بیان این که فضا مرکزی شامل یک چهارطاقی است که در مرکز آن یک فضا دایره دیده می گردد، توضیح داد: شواهد نشان می دهد این فضا دایره دارای گُنبد بوده و یک بخش الحاقی و جدیدتر از بنا اصلی چهارطاقی است.

وی با اشاره به این نکته که این بنا در دوره های اسلامی دوباره مورد استفاده قرار گرفته، اظهار کرد: در بخش غربی تا جنوب غربی (خارج از راهروی طواف) یک کارگاه ذوب آهن وجود دارد که در آن حدود 15 کوره و سرباره های آهن یافت شد.

این باستان شناس توضیح داد: به نظر می رسد این کارگاه متعلق به دوران اسلامی و قرن های هفت تا هشت هجری باشد.

او گفت: در بخش جنوب شرقی بنا (خارج از راهروی طواف) هم 2 تدفین کشف شد که اولی متعلق به یک بزرگسال و دومی متعلق به یک کودک و جهت جغرافیائی این تدفین ها شمال غربی- جنوب شرقی است و این تدفین ها فاقد اشیاء و متعلق به دوره اسلامی هستند.

منصوری اضافه کرد: بعلاوه احتمالا حاشیه این بنا بعد از اسلام به اسم گورستان هم مورد استفاده بوده است.

وی اظهار کرد: با توجه به حجم آوار سنگین این بنا (حدود 2 متر)، برای دستیابی به اطلاعات جامع تر یک فصل دیگر عملیات کاوش ضروری است تا بخش های شمال شرقی تا شرقی آن پاک سازی گردد.

سرپرست هیات باستان شناسی با بیان این که پروژه کاوش بنای چهارطاقی خالوخالو (حسن زوردار) گیلان غرب کرمانشاه با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام گرفت، اضافه کرد: انتظار می رود میراث فرهنگی استان کرمانشاه بودجه لازم برای فصل دوم کاوش این بنای ارزشمند را اختصاص دهد تا مابقی عملیات کاوش بلافاصله ادامه یابد.

علاوه بر آتشکده خالوخالو، دیگر آتشکده مهم گیلانغرب، آتشکده سراب مورت است که در جوار کاخ اربابی ساخته شده و به وسیله پلی تاریخی به هم وصل شده اند که در طول زمان این پل از بین رفته است.

در سال های گذشته کاوش های باستان شناسی در کاخ اربابی و آتشکده سراب مورت انجام گرفته که منجر به نتایج و کسب آثاری از دوره اشکانی در این 2 بنا شده است.

آتشکده تپه خورشید موالی از دیگر آتشکده های مهم دشت گیلانغرب است که تا به امروز روی آن کاوشی انجام نگرفته است و آتشکده قلا، چیا ولگه و قدمگاه عباس یا چهارقوله به اسم دیگر آتشکده های مهم در گیلانغرب هستند.

در شهرستان گیلانغرب 406 اثر تاریخی ثبت ملی شده است.

قدیمی ترین شی تاریخی کشف شده تا به امروز در ایران، یک تبر سنگی با قدمت 125هزار سال پیش از میلاد مسیح است که این اثر تاریخی در گیلانغرب کشف شد و اکنون در موزه ملی کشور نگهداری می گردد.

ایرنا

banima.ir: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما

batask.ir: مترجم آنلاین، دارالترجمه آنلاین