آرامگاه یعقوب لیث؛ شکوهی تاریخی در مکانی محقر - مجله سرگرمی

مراسمی که گویا تقدیر بود تا در آن، تمام نامهربانی هایی که به این محوطه تاریخی در سال های اخیر شده بود را همه به چشم خود ببینند. سخت بود لحظاتی که با تصور شکوه و عظمت عمارت وارد بقعه شدیم و به یک باره تمام تصورات همانند دیواری بر سرمان فرو ریخت.

دیوارهای تخریب شده و خاک گرفته، زمینی که فرسوده بودن در آن موج می زد، پنجره هایی که گویا سال هاست همدمشان تارهای عنکبوت شده و مزاری که سنگ نداشت و آجرهای فرسوده و بعضاً تخریب شده اش دل هر آدمی را به درد می آورد. اینها اولین صحنه هایی بود که با حضور در فضای داخلی آرامگاه یعقوب لیث در مقابل چشم ها خودنمایی می کرد.

در این میان اما چوب های فرسوده و پر از متن های یادگاری و چند فولاد رنگ و رو رفته که به شکلی بسیار نامتوازن و غیر هنرمندانه به عنوان ضریح دور مزار را گرفته بودند بیش از هر چیزی دل ها را می زد و سقفی که آن چنان تخریب شده بود و گچ هایش کنده کاری داشت که گویا هیچ کس خوش نداشت به آن بالا نگاه کند. گویا تمام شکوه و عظمت این شهریار ایرانی را نامهربانی ها محاصره نموده بودند.

نمای داخلی آرامگاه آن چنان در حال و روز بدی به سر می برد که تمام آجرکاری های هنرمندانه دیوار و طاق نماهای بیرونی اثر را که با ظرافت خاصی چیده شده و خاص معماری های تاریخی این شهر آجری بودند را تحت شعاع قرار داده بود. گویا تلاقی زشتی ها و زیبایی ها یک جا در این اثر تاریخی جمع شده بود و مرگ تدریجی آرامگاه را همه به صورت ملموس حس می کردند.

آرامگاه این شهریار ایرانی در فاصله 10 کیلومتری شهر دزفول در جاده دزفول- شوشتر در روستای اسلام آباد (شاه آباد) و در فاصله هزار متری از محوطه باستانی جندی شاپور قرارگرفته که زیر نظر اداره میراث فرهنگی شهرستان است.

مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول در حاشیه برگزاری اولین مراسم گرامیداشت یعقوب لیث صفاری در تبادل نظر با خبرنگاران اظهار کرد:این بنا به شماره 2550 در ردیف آثار ملی ثبت شده است.

محمد آذرکیش با بیان اینکه بنا از یک چهارطاقی با گنبدی مخروطی و مضرس در دوره سلجوقی تشکیل شده است، اضافه نمود: ایوان بزرگ شمالی مربوط به دوره تیموری بوده که در دوره قاجاریه این ایوان بسته شده و ورودی اصلی بنا در آن تعبیه شده ضمن اینکه دو مناره نیم برجسته واقع در اطراف ایوان نیز مربوط به دوره قاجاریه است.گنبد اصلی بنا به صورت دو پوسته گسسته بوده و فرم گنبد الهام یافته از شکل تنه نخل است.

آرامگاه یعقوب لیث ظرفیتی فراموش شده

مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران دزفول با بیان اینکه آرامگاه یعقوب لیث صفاری یکی از ظرفیت های مهم دزفول است که سال هاست بدون رسیدگی رها شده است، توضیح داد: به همین دلیل انجمن دز پارس، با توجه به اهمیت این اثر، روز هشتم دی ماه که سالروز به ثبت ملی رسیدن آن است را به عنوان روز یعقوب لیث نام گذاری نموده است که امیدوار هستیم با همراهی تمام دوستداران و کسانی دلشان برای این آب وخاک می تپد، هشت دی شروعی برای رسیدگی به مسائل این بقعه تاریخی باشد.

آذر کیش گفت: برای اولین بار است که این گرامیداشت به عنوان روز یعقوب لیث با پیشنهاد انجمن دز پارس و با همکاری شهرداری دزفول، بخشداری چغامیش، شورای اسلامی و دهیاری روستای اسلام آباد و با همراهی اداره میراث شهرستان اجرا شده است تا ضرورت توجهات به حفظ و احیای این اثر برای همه نمایان گردد.

آرامگاه باید به مقصد گردشگری باشد

وی در ادامه با اشاره به خدمات ارزنده یعقوب لیث به ایران اضافه نمود: بنابراین آرامگاه این شخصیت بزرگ تاریخی می تواند همانند آرامگاه فردوسی به یکی از مقاصد مهم گردشگری کشور تبدیل گردد تا با حضور در جنوب کشور موجب رونق گردشگری تمام استان خوزستان و به ویژه شمال این استان گردد.

مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول اظهار کرد: با توجه به نزدیکی آرامگاه یعقوب لیث به شهرهای دزفول، سیاه منصور، گتوند، شوشتر و شوش، رونق و توسعه این آرامگاه می تواند فرصت های مالی، گردشگری و فرهنگی زیادی را در شمال خوزستان ایجاد کند ضمن اینکه اجرای طرح توسعه محوطه این بنا نیز می تواند نقش بسزایی در رونق گردشگری جنوب کشور داشته باشد.

لزوم بهسازی محوطه آرامگاه

آذر کیش لزوم بهسازی و بازسازی بنای اصلی و محوطه آرامگاه به منظور فراهم شدن زمینه حضور گردشگران داخلی و خارجی را خواهان شد و گفت: معین روز هشتم دی ماه روز ثبت ملی این اثر تاریخی به عنوان روز یعقوب لیث در تقویم ملی نیز از دیگر مواردی است که متولیان امر باید از این پس به آن توجه ویژه ای داشته باشند.

در میان جمعیت حاضر در مراسم، اما عده ای نیز بودند که غم چهره هایشان به خاطر تخریب و بی توجهی ها به این بنای تاریخی بیش از سایرین نمایان شده بود. این افراد، اهالی روستای اسلام آباد به همراه عده ای از اعضای دهیاری و شورای اسلامی این روستا بودند که با حضور در مراسم به بیان تمام محدودیت ها و مسائل سد راهشان پیرامون بازسازی و توجه به این مکان تاریخی پرداختند. از درد دل های پیرمرد سالخورده ای که از 15 سال کوشش برای حفظ این مکان تاریخی و بی توجهی های اداره میراث و سایر دستگاه ها نسبت به این مکان می گفت تا اعضای شورای اسلامی روستا که ادعا داشتند بیشتر از متولی این آرامگاه یعنی اداره میراث فرهنگی به این مکان توجه و رسیدگی نموده اند.

میراث فرهنگی هیچ گونه همکاری نمی نماید

یک عضو شورای اسلامی روستای اسلام آباد در تبادل نظر با خبرنگاران اظهار کرد: در سال های اخیر بارها با اداره میراث فرهنگی دزفول جلسه برگزار کردیم و چندین نامه و دعوت نامه نیز برای آنها ارسال کردیم اما این اداره نه تنها برنامه ای به ما ارائه نداده بلکه اجازه ورودمان در بازسازی این آرامگاه را نیز نمی دهد.

عبدی کربلایی به بیان مسائل بی شمار آرامگاه پرداخت و گفت: نبود نگهبان در این مکان، موجب بروز ناامنی های زیادی شده است و قسمت هایی از محوطه نیز به محل تجمع معتادان تبدیل شده است. سرویس های بهداشتی نیز در شرایط نامناسبی قرار دارند به گونه ای که تقریباً تمام مواقع غیرقابل استفاده هستند.

وی ادامه می دهد: به دلیل بی توجهی های اداره میراث فرهنگی در ایام مختلف سال به ویژه نوروز، طبیعت این مکان به محل چرای دام ها تبدیل می گردد و در ایام تابستان نیز تمام درختان موجود در محوطه آرامگاه یعقوب لیث با خشکی روبرو است درحالی که این درخت ها نیز با هزینه اهالی همین روستا کاشته شده و این زمین سهمیه آب دارد اما حتی اجازه آبیاری را نیز به ما نمی دهند و اقدام به قطع شبکه آب این مکان نموده اند.

میراث فرهنگی اجازه بازسازی بدهد

عضو شورای اسلامی روستای اسلام آباد با بیان اینکه برق و روشنایی محوطه آرامگاه نیز با هزینه مردم روستا تأمین شده است، گفت: در حال حاضر جهت ورودی محوطه را برای حفظ حداقلی امنیت بسته ایم و راه برای ورود خودرو وجود دارد.

کربلایی وجود این آرامگاه را نشانه هویت و تاریخ این سرزمین تلقی و توضیح داد: میراث فرهنگی اگر نمی تواند کاری انجام دهد حداقل مجوز امور را به دست ما بدهد تا ما با یاری اهالی روستای اسلام آباد بتوانیم با ذوق و دل بستگی مسائل متعدد این آرامگاه را برطرف کنیم چرا که اداره میراث فرهنگی کوچک ترین اقدامی در راستای همکاری با ما نمی نماید.

وی اضافه نمود: ما حتی حاضر هستیم فضای تخریب شده داخل گنبد را نیز با یاری اهالی روستا بازسازی کنیم فقط کافی است میراث پس از چندین سال ناملایمتی، همکاری خود را در ارائه مجوز به ما اعلام کند.

آمادگی بخشداری چغامیش

در این میان بخشدار چغامیش نیز در تبادل نظر با خبرنگاران اظهار کرد: تمام دهیاران و شوراهای بخش چغامیش این آمادگی را دارند که به بازسازی و برطرف مسائل آرامگاه یعقوب لیث بپردازند به شرط اینکه برنامه منسجمی از سوی اداره میراث به ما ارائه گردد.

شکرالله قارم بیان کرد: تا زمانی که مشکل امنیت و وجود نگهبان و ایجاد مغازه هایی برای درآمدزایی در این مکان حل نگردد، نمی توان هیچ اقدام مفیدی در راستای بازسازی این مکان تاریخی انجام داد.

وی اضافه نمود: ای کاش اداره میراث فرهنگی بخشی از مسئولیت ها و وظایف خود در این مکان را به دهیاری و یا شورای اسلامی روستای اسلام آباد بسپارد تا آنها بتوانند با دست باز و به صورت قانونی با یاری اهالی به برطرف مسائل عدیده موجود بپردازند.

شرایط نسبت به گذشته بهتر شده است

سرپرست اداره میراث فرهنگی دزفول نیز در جمع بعضی از اهالی و دهیاران و اعضای شورای اسلامی روستای اسلام آباد در واکنش به نقدها و درخواست های آنها اظهار کرد: یعقوب لیث صفاری قطعاً یکی از شخصیت های علمی و فرهنگی کشور ما است بنابراین تمام کوشش ما این است تا بتوانیم بعضی از مسائل آرامگاه این شخصیت تاریخی را برطرف کنیم ضمن اینکه قطعاً با اجرای برنامه ایجاد انجمن های میراث فرهنگی مختلف در تمام روستاهای شهرستان بسیاری از این مسائل برطرف خواهد شد.

یعقوب زلقی با بیان اینکه در حال حاضر با توجه به کوشش های اجرا شده شرایط محیطی آرامگاه یعقوب لیث نسبت به دو سال گذشته تا حدودی بهتر شده است، اضافه نمود: متأسفانه با وجود پیگیری های زیادی که با سازمان میراث فرهنگی استان داشته ایم هنوز نتوانسته ایم پیروز به جذب نیرو برای تأمین امنیت این مکان شویم که همین موضوع نبود امنیت سبب شده تا نتوانیم بسیاری از برنامه هایمان را در محوطه آرامگاه اجرایی کنیم.

وی در پاسخ به خواسته بخشدار چغامیش مبنی بر صدور مجوز اداره میراث برای ایجاد مغازه و درآمدزایی برای آرامگاه نیز گفت: اداره میراث فرهنگی برای ایجاد مغازه هایی با کاربری صنایع دستی هیچ گونه ممانعتی ندارد چرا که به دنبال توریستی کردن فضای آرامگاه یعقوب لیث است بنابراین ما پذیرای یاری های بخشداری در این زمینه هستیم.

زنگ آهنگ ناقوس نابودی آرامگاه

به گزارش خبرنگاران، مراسم گرامیداشت یعقوب لیث صفاری برگزار گردید، عکس های یادگاری نیز گرفته شد اما مردم آن اهالی طاقت رفتن به خانه هایشان را نداشتند گویا تازه سر درد دل هایشان باز شده بود. مردمی که آمده بودند از دردهایی بگویند که اسیر بی توجهی شده اند. دردهایی که بوی کهنگی می دادند و حال به یک اعتراض بلند تبدیل شده بودند. مردمی که آمده بودند تا اعلام نمایند که می خواهند با دست خودشان میراث سرزمینشان را حفظ نمایند اما گویا متولیان امر قصد نموده اند با دست خودشان عظمت آن بنای تاریخی را به ورطه نابودی بسپارند.

محوطه بیرونی آرامگاه یعقوب لیث صفاری، با وجود وسعتی که دارد مناسب است برای ایجاد سفره خانه های سنتی و مغازه هایی برای نمایش آثار و صنایع دستی و میراث های چند هزار ساله این شهر کهن تا بلکه با درآمدزایی از این امر هم بتوان از کابوس جملات تکراری کمبود اعتبار رهایی یافت و هم اینکه با اشتغال زایی برای مردم منطقه بتواند چشم انداز خوبی در راستای توسعه گردشگری داشته باشد.

محوطه ای که نه تنها از این حق خود دور مانده بلکه سال های سال است که درختان بدشکل و قواره، چمن های هرس نشده، درد حضور دام ها برای چرا، نبود امنیت و جولان عده ای معتاد و دست آخر عدم برخورداری محوطه بیرونی از دیوارکشی و در ورودی مناسب را در خود تحمل می نماید. ای کاش حال که میراث فرهنگی بر تمام این نامهربانی ها با گفتن جمله کمبود اعتبار داریم سرپوش می گذارد حداقل اجازه دهد تا مردم آن اهالی خود افسار کار را به دست بگیرند و یا اگر وعده ای نیز داده می گردد در کنار آن وعده های همیشگی نرود که هیچ گاه عملی نشدند.

ای کاش شکوه آرامگاه نخستین شهریار ایرانی در بازی با کلمات متولیان له نگردد و زنگ آهنگ ناقوس نابودی این بنای باشکوه تاریخی با عزم هایی استوار برای همواره خاموش گردد. واقعیت این است که در سال های اخیر میراث تاریخی و فرهنگی شهرستان دزفول به دلایل مختلف از جمله مدیریت های ناکارآمد و نبود توان لازم برای تأمین بودجه به زنگ خطری برای دوستداران میراث فرهنگی تبدیل شده اند و اگر فکر و عزمی برای برطرف این مسائل نباشد قطعاً منجر به مرگ هویت و تاریخ این شهر آجری و خوش آوازه در تاریخ خواهد شد.

از سوی دیگر باید گفت اقدام ارزشمند انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول مبنی بر معین روز هشتم دی ماه به عنوان روز یعقوب لیث در جهت معرفی صحیح و احیای هویت این شخصیت بزرگ تاریخی می تواند تلنگری باشد برای متولیانی که در سال های اخیر نه تنها از نظر مرمت و بازسازی آرامگاه یعقوب لیث صفاری بلکه از نظر معرفی صحیح زندگی نامه و صندلی این نخستین شهریار ایرانی نیز سرباز زده بودند و شاید حال وقت آن رسیده باشد که تمام بهانه ها از دیوار این بنای با ارزش زدوده شوند و هر چه زودتر طرح توسعه و بازسازی محوطه این آرامگاه به عنوان ظرفیتی عظیم در رونق گردشگری خوزستان و حتی کشور در دستور کار قرار بگیرد.

خبرنگار: رویا رجبی

parmisfun.ir: مجله پارمیسفان | مجله تفریحی، سرگرمی و مسافرتی

pbmusic.ir: نوای پرنده پارسی | مجله خبری، ورزشی و مسافرتی پارسی

quiz1.ir: مجله آزمون اول، مجله خبری تحلیل صنایع آموزشی و کارگاهی