9 فایده مهم بازی کردن برای بچه ها خردسال - مجله سرگرمی

اهمیت بازی کردن در رشد کودک

بسیاری از والدین از روی تجربه می دانند که چرا بازی برای بچه ها اهمیت دارد اما اطلاعات چندانی درباره فواید بسیار آن ندارند و به ندرت بازی را با یادگیری مرتبط می دانند. برای بیشتر افراد، یادگیری به معنای کسب مهارتی ویژه و جدید مانند آشنایی با حروف الفبا و اعداد، محاسبه، نوشتن و چیزهایی از این قبیل است.

بر اساس دیدگاه این افراد، بازی کردن فقط برای سرگرمی است و رابطه ای با یادگیری واقعی ندارد. اما پژوهش های اجرا شده این مطلب را تأیید نمی نمایند. با توجه به نتایج این پژوهش ها بازی کردن در واقع همان یادگیری است و بچه ها به وسیله بازی می آموزند. بازی یکی از مراحل ضروری در رشد کودک است و به همین دلیل نباید اهمیت بازی کردن در دوران کودکی را نادیده گرفت.

فواید بازی کردن برای بچه ها

1. تحریک اولیه رشد مغز

بازی می تواند از جهات مختلف به تقویت رشد مغزی در کودک یاری کند. برای نمونه تجربیات ضروری برای زندگی را فراهم می نماید و زمینه ساز رشد مغز می گردد.

مغز بچه ها به تعداد زیادی ارتباط دهنده بین سلول های عصبی یا سیناپس مجهز است. فراوری بیش از حد سیناپس اجازه می دهد تا اطلاعاتی که در سال های اولیه کسب می شوند به شکل بنیادین در مغز ذخیره شوند. این ذخیره سازی بنیادین به تجربیات کاملی در زندگی احتیاج دارد که در یک محیط غنی از بازی های حسی و حرکتی کسب می شوند. اگر این تجربه ها وجود نداشته باشند، سیناپس های مربوطه از بین می فرایند.

دانشمندان علوم اعصاب کشف نموده اند که قرار دریافت در شرایط ایدئالی برای بازی از جهت محیط و لوازم و بازی کردن در محیطی با این شرایط می تواند باعث تغییرات شیمیایی و فیزیولوژیک در مغز گردد. در بین نواحی مختلف مغز، این تغییرات بیشترین فایده را برای قشر مغز دارند. قشر مغز همان ناحیه ای از مغز است که با پردازش رفتارهای شناختی ارتباط بیشتری دارد.

2. تقویت هوش

یکی دیگر از فوایدی که برای بازی کردن معین شده است این است که بازی در دوران کودکی با داشتن هوش بیشتر در سنین بالاتر ارتباط دارد. از پژوهش های اجرا شده در این زمینه نتایج جالبی به دست آمده است. این پژوهش ها نشان دادند که اگر برای نوزادان شرایطی فراهم گردد که به صورت منظم بازی نمایند، آن ها در سه سالگی بهره هوشی بالاتری خواهند داشت. بعضی از روان شناسان بعد از تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده، این نظریه را تأیید کردند که بازی می تواند رشد شناختی، زبانی و اجتماعی کودک را تقویت کند.

3. شکل گیری تفکر خلاقانه

شاید آشکارترین فایده بازی این است که باعث افزایش خلاقیت در بچه ها می گردد. خلاقیت رابطه بسیار نزدیکی با تفکر واگرا دارد. تفکر واگرا با آنالیز راهکار های ممکن همراه است و معمولا ایده پردازی خلاقانه را به دنبال دارد. پژوهش ها نشان داده اند که بازی در شکل گیری تفکر واگرا بسیار مؤثر است.

در پژوهشی برای اثبات این تأثیر، 52 کودک شش تا هفت ساله به صورت تصادفی انتخاب شدند و به دو گروه تقسیم شدند. بچه های گروه اول باید متنی را که روی تخته سیاه نوشته شده بود کپی می کردند و به بچه های گروه دوم نوعی خمیر بازی داده شد. سپس از آن ها خواسته شد تا یک فعالیت ابتکاری و خلاقانه انجام دهند. آنالیز فعالیت هایی که این بچه ها انجام دادند این بود که بچه های گروه خمیر بازی به نتایج خلاقانه تری رسیده بودند.

بعضی دیگر از پژوهش ها هم نشان دادند که بازی های آزاد به ویژه بازی های نمایشی با پیشرفت قابل توجه تفکر واگرا در ارتباط هستند. بازی های آزاد بازی هایی هستند که ساختار معینی ندارند و در آن ها بچه ها تشویق می شوند خودشان ساختار بازی را طراحی نمایند. در بازی های نمایشی، بچه ها باید داستان ها را تصور نمایند و در مرحله بعد آن ها را اجرا نمایند. در این نوع بازی ها بچه ها می توانند آزادانه فکر نمایند و انجام دهند و همین آزادی در فکر و عمل باعث تقویت خلاقیت در آن ها می گردد.

خیال پردازی با خلاقیت بیشتر همراه است و بعضی مطالعات نشان داده اند نوجوان هایی که خلاقیت بیشتری دارند، در دوران کودکی به داشتن دوستان خیالی تمایل داشته اند.

4. بهبود مهارت های کلامی و ارتباطی

یکی دیگر از نتایج قابل مشاهده پژوهش ها ارتباط بین بازی های دوران کودکی و مهارت های ارتباطی در سنین بالاتر است. در پژوهشی که با هدف درک بهتر ارتباط بین مهارت های ارتباطی و بازی کردن انجام شد، پژوهشگران دریافتند که بازی با اسباب بازی ها چه تأثیراتی روی کودک می گذارد. در این پژوهش معین شد که اگر مادر یک اسباب بازی را نام گذاری کند و در بازی کودک با آن اسباب بازی مشارکت کند، بعد از سه ماه فرزند او مهارت های کلامی بهتری خواهد داشت.

در یک پژوهش دیگر، پژوهشگران رفتار بچه ها حاضر در کلاس های 65 مهد کودک را به مدت چهار هفته آنالیز کردند. همان طور که پیش بینی می شد، همراه بودن این کلاس ها با بازی ها به ویژه بازی های نمایشی باعث شده بود تا بچه ها عملکرد بهتری در یادگیری مهارت های پیش احتیاج خواندن و نوشتن داشته باشند.

بازی های نمایشی به طور ویژه ای مفید هستند. بچه ها خردسال هنگام انجام این بازی ها فرصت خوبی پیدا می نمایند تا واژگان را بهتر بشناسند، بهتر مکالمه نمایند و مطالب دیگران را بهتر درک نمایند. در بازی های گروهی، بچه ها معمولا برای رسیدن به توافق ها سعی می نمایند به گفتار و رفتار یکدیگر پاسخ دهند.

5. ارتقای مهارت های کنترل عواطف و تنظیم هیجانات

تنظیم هیجانات یکی از مهارت های اساسی برای رفتن به مدرسه است. بچه های که این مهارت را کسب نموده اند، آمادگی بیشتری برای حضور در مدرسه دارند. آن ها برای رسیدن نوبتشان صبورترند، در برابر وسوسه سایر بچه ها برای دریافت اشیاء مختلف مقاومت بیشتری از خودشان نشان می دهند، هیجانات منفی را کنترل می نمایند و می توانند فعالیت های چالش برانگیز را ادامه دهند.

در یک پژوهش، روان شناسان نحوه رفتار بچه ها با حوادث منفی را هنگام بازی های نمایشی آنالیز کردند. آن ها به این نتیجه رسیدند بچه های که بازی های نمایشی بیشتری با مشارکت مربیان خودشان انجام داده بودند، در تنظیم هیجاناتشان بهتر عمل می کردند و برای ادامه بازی آمادگی بیشتری داشتند.

مهارت تنظیم هیجانات نه تنها برای کسب موفقیت های تحصیلی لازم است بلکه باعث می گردد کودک موفقیت های اجتماعی بیشتری را هم کسب کند. در مراکز پیش دبستانی، بچه های که عملکرد بهتری در کنترل عواطف از خودشان نشان می دهند، با دوستان بیشتری در ارتباط هستند و از نظر اجتماعی توانایی های بیشتری دارند.

6. رشد همدلی و شایستگی اجتماعی

بازی کردن برای تقویت رشد اجتماعی بچه ها بسیار مهم است. انجام بازی های فعال و بدون ساختار با دیگران (والدین، خواهر و برادر و هم سالان) فرصت بسیار خوبی برای پرورش مهارت های اجتماعی است. وقتی در بازی، بچه ها نقشی را اجرا می نمایند یا با هم سالان خود مذاکره می نمایند، مهارت های اجتماعی بیشتری را می آموزند.

همچنین برای بچه ها، بازی فرصتی برای یادگیری تعاملات اجتماعی است. بچه ها همکاری با دیگران، پیروی کردن از قوانین، خود کنترلی و نحوه کنار آمدن با دیگران را در بازی ها یاد می گیرند.

روان شناسان به این نتیجه رسیده اند که انجام بیشتر بازی های خیالی به ویژه نمونه های پیچیده تر آن ها در دوران پیش دبستانی با سطح مهارت های اجتماعی و محبوبیت اجتماعی بچه ها در ارتباط است. بچه های که این تجربه را دارند بیشتر در فعالیت های اجتماعی مثبت شرکت می نمایند.

بچه های که بیشتر بازی می نمایند، شادتر هستند، بهتر با شرایط مختلف سازگار می شوند، تعاملات اجتماعی بیشتری دارند، در بین هم سالان خودشان محبوب تر هستند و همدلی بیشتری از خودشان نشان می دهند. همدلی یکی از اصول مهم برای پیشرفت مهارت های اجتماعی است. چنین بچه های در آینده افکار و احساسات دیگران را بهتر درک می نمایند.

7. ارتقای سطح سلامت جسمی و روانی

در بخش های قبلی اشاره کردیم که بازی باعث تقویت مهارت تنظیم هیجانات می گردد. این مهارت نقش اساسی در تاب آوری و سلامت روانی کودک دارد. از طرفی دیگر بازی هایی که شامل فعالیت های بدنی می شوند، مهارت های حرکتی، قدرت و استقامت را تقویت می نمایند و در ارتقای سطح سلامت جسمانی کودک تأثیر دارند.

8. کسب تجربیات مفید در زندگی

بازی کردن به بچه ها یاری می نماید مهارت حل مسائل را یاد بگیرند. وقتی بچه ها در بازی های نمایشی از بزرگترها تقلید می نمایند، با چالش های زندگی بهتر آشنا می شوند. همچنین آن ها در بازی ها فرصتی پیدا می نمایند تا با مسائل روبرو شوند و آن ها را حل نمایند. در واقع بازی ها فرصت های امنی برای بچه ها هستند تا بتوانند در آن ها مهارت ها و نقش های اجتماعی لازمشان را تمرین نمایند. زمانی که بچه ها در بازی ها نقش های مختلف را می پذیرند، با دیدگاه های مختلف آشنا می شوند و این آشنایی ذهنی به تقویت تفکر انتزاعی در آن ها یاری می نماید.

9. برقراری رابطه بهتر و محکم تر با والدین، مربیان و هم سالان

والدینی که با فرزندان خود بازی می نمایند، رابطه بهتر و محکم تری با آن ها برقرار می نمایند. حتی یک بازی ساده مانند دالی موشه می تواند به یک فرصت خوب برای برقراری رابطه ای ویژه بین بچه ها و والدین تبدیل گردد. این گونه لحظات جزء تجربه های مثبت بچه ها هستند. تجربیاتی که به رشد ذهنی بچه ها یاری می نمایند.

این آخرین فایده ای است که برای بازی به آن اشاره کردیم اما اهمیت آن اگر بیشتر از موارد قبل نباشد کمتر هم نیست. لحظات شاد همراه با بازی ارزشمندترین هدایایی هستند که می توانیم به بچه هامان اهدا کنیم.

نکته پایانی

بازی کردن برای رشد کودک لازم است و به همین دلیل مراکز پیش دبستانی باید اهمیت ویژه ای برای رویکرد بازی برای یادگیری قائل باشند. در مقایسه با سایر روش های آموزشی، استفاده از این رویکرد می تواند شرایط بهتری را برای یادگیری فراهم کند. والدین هم هنگام انتخاب پیش دبستانی، به نحوه برگزاری کلاس ها، روش های آموزشی و میزان زمانی که به عنوان زمان آزاد به بازی بچه ها اختصاص داده می گردد بیشتر توجه نمایند.

منبع: Parenting For Brain

namit.ir: نامیت: مجله گردشگری و مسافرتی

malcom.ir: مالکوم: اخبار و رویدادهای ورزشی

lison.ir: لیسون: مجله هنر هفتم، سینما