کاهش سهم نفت در بودجه؛ وعده ای که محقق نمی گردد، چرا اراده ای برای بستن درِ چاه های نفت وجود ندارد؟ - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگار حوزه نفت و انرژی گروه مالی خبرگزاری خبرنگاران، وقتی در پنجم خرداد سال 1287 شمسی مته حفاری در عمق 360 متری مسجدسلیمان به لایه های نفتی رسید، کسی تصور نمی کرد که این ماده سیاه وارد اقتصاد کشور شده و ظرفیت های زبانزد فراوری ایران را در حوزه های کشاورزی، گردشگری و ... خاموش کند، حتی کسی بر این باور نبود که رسوخ درآمدهای ارزی حاصل از آن روزی برای مردم این مرزوبوم عاملی برای تهدید و تحریم از سوی دشمنان تلقی شود.

با گذری در تاریخ درمی یابیم که ورود درآمدهای نفتی به بودجه و پیوند نامبارک آن با اقتصاد کشور به سال 1308 شمسی برمی شود در آن مقطع زمانی به مدت 10 سال، منابع حاصل از فروش نفت به حسابی تحت عنوان حساب ذخیره واریز می شد و به طور رسمی نقش مستقیمی در بودجه نداشت اما ناکارآمدی و راحت طلبی حکومت ها و کیفیت غلط و نادرست بنای هندسه اقتصاد در آن موقع، باعث نفوذ تدریجی درآمدهای نفتی به بودجه و برنامه های توسعه ای کشور شد، به طوری که سهم نفت در 5 برنامه عمرانی دوران طاغوت و رژیم وابسته پهلوی از 40 درصد آغاز و به 80 درصد رسید و همین موضوع سرآغاز وابستگی بودجه به نفت و برهم خوردن تعادل در ساختارهای اجتماعی مالی و حتی سیاسی شد.

سهم نفت در بودجه کشور بعد از پیروزی انقلاب

سهم درآمد نفت از کل منابع عمومی از 59/6 درصد در سال 1357 به 38/6 درصد در سال 1367 تقلیل یافت. در برنامه سوم توسعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی منابع حاصل از صادرات نفت از منابع عمومی دولت از متوسط 51 درصد در برنامه دوم به 61 درصد افزایش پیدا کرد.

در برنامه چهارم توسعه با ابلاغ سیاست های کلی ابلاغی رهبر معظم انقلاب، کاهش سهم درآمدهای نفتی به 31 درصد هدف نهاده شد که متأسفانه محقق نشده و در سرانجام برنامه فوق میزان وابستگی 44.7 درصد اعلام شد. در برنامه پنجم توسعه نیز سهم منابع نفتی به 36.1 درصد کاهش یافت.

در برنامه ششم توسعه برای لایحه بودجه 99 نیز درآمدهای نفتی دولت 48 هزار میلیارد تومان عنوان شد که کمتر از 10 درصد کل بودجه عمومی را شامل می شود و طبق گفته نوبخت معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه وبودجه، بودجه سال جاری کمترین میزان وابستگی به درآمدهای نفتی را در طول دهه های اخیر دارد.

اما آنالیز ها نشان می دهد در لایحه بودجه 99 سهم صندوق توسعه ملی از فروش نفت که بالغ بر 30 هزار میلیارد تومان است، در ردیف دیگری جزء منابع درآمدی دولت در بودجه در نظر گرفته شده است، بنابراین سال جاری نیز حداقل سهم درآمدهای دولت از نفت حدود 16 درصد است.

پلمب کردن درِ چاه های نفت، چرا؟

خاصیت وابستگی همین است که نقطه ضعفی برای شما و فرصتی برای رقیبتان می شود، طلای سیاه اقتصاد ما نیز شده بلای جانمان، چنان در دل اعداد و ارقام بودجه رسوخ و جا خشک نموده است که کمرنگ کردن و یا پاک کردنش برای بعضی از فعالان و دوستداران مالی به آرزویی محالی مبدل شده است.

اما این مهم با تغییر جهت گیری مالی کشور از اقتصاد رانتی و نفتی به اقتصاد مولد و مردمی، استفاده از ظرفیت معادن و صنایع دانش بنیان، همت مضاعف برای افزایش صادرات غیرنفتی و ... محقق شدنی است، هرچند این فرآیند زمان بر خواهد بود اما آنچه خوشایند است بریده شدن بند ناف بودجه از فروش نفت خام و تجارت آن است.

البته رهایی از اقتصاد نفتی تنها در قطع وابستگی بودجه به این کالا خلاصه نمی شود بلکه مهم ترین مزیت آن، شکستن تهدید تحریم ها و تبدیل کردن آن به فرصتی است که منجر به جلوگیری از آسیب پذیری کشور در برابر دشمن خواهد شد.

در سایه اقتصاد غیرنفتی استعدادها و ظرفیت های گوناگون داخلی مورد توجه قرار می گیرد و اقتصاد کشور قوی می شود. نفت کالایی است که اختیار آن در دست دیگران است و همین باعث می شود به راحتی تحریم شود چرا که طبق گفته کارشناسان دی. اِن. اِی. نفت معین کننده کشور فراوریکننده آن است، پس طلای سیاه بالاترین ظرفیت تحریم ها را دارد دقیقاً آنچه که دشمنان با توسل به آن مدت هاست اقتصاد ما را درگیر چالش نموده اند.

اتکا به نفت باعث افزایش نگاه به بیرون، فروختن و خوردن سرمایه، تأثیرپذیری از آسیب های تحریم و مغفول ماندن جامعه نخبگان و استفاده سرشار از ظرفیت های خبرنگارانن در جهت رشد مالی و رشد سرمایه انسانی خواهد شد.

اقتصاد منهای نفت به معنی مُهروموم کردن در چاه های نفت نیست بلکه بدان معناست که مدیریت کشور با درآمدهای غیرنفتی امکان پذیر بوده و هر زمان بخواهیم دَرِ چاه های نفت را با خیال راحت ببندیم، موضوعی که رهبر معظم انقلاب در نخستین روزهای سال 92 با حضور در حرم مطهر رضوی فرمودند: من هفده هجده سال قبل به دولتی که در آن موقع سر کار بود و به مسئولان گفتم کاری کنید که ما هر وقت اراده کردیم، بتوانیم در چاه های نفت را ببندیم. آقایان به قول خودشان تکنوکرات لبخند انکار زدند که مگر می شود؟!.

چند راه چاره برای جبران درآمدهای نفتی

جمشید پژوهان، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی درباره راه چارههای علمی برای رهایی از وابستگی به نفت می گوید اتکای طولانی مدت اقتصاد ایران به نفت موضوعی نیست که در کوتاه مدت و با سیاست های مقطعی عملیاتی شود، برای قطع وابستگی اقتصاد از نفت باید به سراغ افزایش فراوری ناخالص داخلی یعنی افزایش فراوری ارزان و باکیفیت رفت.

به گفته وی با فراوری باکیفیت و ارزان می توان ضمن رونق فراوری داخلی و راهنمایی مردم به سمت استفاده از کالای بومی زمینه صادرات فراوری ملی را فراهم کرد و در تجارت خارجی بازار مناسبی برای خود یافت.

مهدی تقوی، اقتصاددان نیز تغییر درآمدهای دولت از درآمدهای خالص به درآمدهای مالیاتی را از راه چارههای قطع وابستگی اقتصاد به نفت می داند و معتقد است که اگر دولت به هر دلیلی در بخش تأمین منابع بودجه به وسیله درآمدهای خالصه (درآمدهای دولت از محل املاک و دارایی ها مثل درآمدهای حاصل از فروش نفت) دچار مشکل شد باید به سمت درآمدهای مالیاتی یا پولی برود که تأمین بودجه به وسیله مالیات بسیار مطلوب تر از راه چاره پولی است چرا که با استقراض پول از بانک مرکزی شاهد نقدینگی تورم زا در جامعه خواهیم بود. پیشنهاد می شود دولت با اصلاح سیستم مالیاتی به اخذ مالیات روی آورد تا کاهش درآمدهای نفتی جبران شود.

همچنین کارشناسان بر این باورند که با بهره مندی از ظرفیت های بخش معدنی، کشاورزی، صنعت، صنوف و نیروی انسانی می توان زنجیرهای خود تحریمی را باز نموده و به تدریج از وابستگی به نفت رها شویم.

هر چند وابستگی به نفت میراث شوم صدساله ایران بوده و مسئله ای تاریخی و بازمانده از دوران طاغوتی است اما پُر کردن شکاف و خلأ عظیم حاصل از آن در اقتصاد کشور شدنی است، چرا که با رهایی از این کالای استراتژیک اقتصادمان را برای همواره ایمن نموده و تمام نقشه های دشمن را نقشه بر آب می کنیم.

4133/پ

teroll.ir: مجله سرگرمی و تفریحی | مجله سفر، گردشگری و مسافرتی

huseynvahedi.ir: وبلاگ واحدی | من یک جهانگرد هستم

studiomerina.ir: استدیو مرینا، مجله خبری صنایع هنری، گردشگری، ورزشی و عملی