خاتمه تلخ 6 برند مشهور ایرانی - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران به نقل از خراسان در ادامه نوشت: سراغ چند نام تجاری معروف رفته ایم تا ببینیم چه بر سرشان آمده و سرنوشت آن برند و محصولاتش چه شده است؟ از ارج بگیرید تا آزمایش و پارس الکتریک، تولی پرس و ... . البته در بین برندهایی که در تاریخ محو شدند، نام هایی هم وجود دارد که گفته می گردد خوشبختانه بعد از سال ها رکود و نداشتن فعالیت، دوباره فراوری را از سر گرفته اند که امیدواریم فقط در حد خبر روی کاغذ نباشد.

قدیمی ترین فراورینماینده لوازم خانگی ایران

نام برند: ارج

ارج؛ نامی که می شناسید و به آن اطمینان دارید تبلیغی بود که شاید هنوز در گوش خیلی ها مانده باشد. ارج یک سازنده عظیم محصولات لوازم خانگی در کشور بود. این شرکت از سال 1316 با هشت کارگر ساده مشغول فراوری شد و با قدمتی 79 ساله، قدیمی ترین سازنده لوازم خانگی ایران لقب گرفت.

در آغاز، کارهای آهنگری، ریخته گری و جوشکاری انجام می داد و همچنین جایگاه های تاشو نیز فراوری می کرد. در دهه 1350 فعالیتش گسترش یافت و به فراوری لوازم خانگی از جمله یخچال، بخاری، ماشین لباس شویی و کولر نیز روی آورد.

انتخاب نام ارج برای قدیمی ترین فراورینماینده لوازم خانگی ایران، علاوه بر اینکه از اول نام خانوادگی خلیل ارجمند، بنیان گذارش گرفته شده بود، اختصار سه واژه آهنگری، ریخته گری و جوشکاری است.

کارخانه ارج با آغاز نهضت صنعتی شدن آغاز به فراوری یخچال برقی کرد. فراوری یخچال در سال 1341 کاملا تصادفی رخ داد. در مسافرتی که مدیر شرکت به دانمارک کرد هدفش بازدید از کارخانه ای برای فراوری ظرف شویی بود و به توافق نهایی هم نزدیک شده بودند اما با بازدید از کارخانه یخچال سازی نظرش عوض شد و ساخت یخچال را آغاز کرد. یک سال بعد آبگرمکن برقی 50 گالنی ساخت ارج به بازار آمد. فراوری آن توسط ارج به توسعه بهداشت شخصی مردم و افول خزینه و حمام های عمومی که عامل شیوع بسیاری بیماری ها بود یاری شایانی کرد. طی واگذاری ها، این کارخانه و دارایی های آن که به گفته هاشمی (مدیر کل دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگی وزارت صنعت) فقط زمین و سوله کارخانه بود، واگذار شد.

گفته می گردد این شرکت در دهه 70 با یک اختلاس 20 میلیارد تومانی هم روبرو شد. در پی مسائل مالی، کارخانه ارج رو به سقوط گذاشت تا خاتمه در روز 24 خرداد 1395 با پلمب قضایی انبار ارج، پس از 79 سال به طوررسمی تعطیل شد. گفته می گردد شرکت ارج بعد از واگذاری در حال مذاکره با فراورینمایندگان لوازم خانگی خارجی برای آغاز مجدد فراوری است.

افول گرما و سرمای ایرانی

نام برند: آزمایش

کارخانه آزمایش در سال 1337 بنا شد. هنوز هم در خانه بسیاری از ایرانی ها حداقل یک محصول از کارخانه آزمایش وجود دارد، محصولات کارخانه ای که روزگاری به واسطه فراوری وسایل گرمایشی و سرمایشی و به دلیل ایرانی بودن و فراوری داخل کشور، با استقبال زیادی همراه بودند.

آزمایش که توسط محسن آزمایش بنیان گذاشته شد، در ابتدا کارگاهی برای ساختن جایگاه، مبل و آبکاری فلزات بود. روزگاری که گازکشی ها در تهران و چند شهر دیگر پا گرفته بود و بخاری های کپسولی در بورس بودند، آزمایش نیز به سرعت مدل های متنوع خود را به بازار عرضه می کرد. بخاری، کولر و یخچال که از عمده فراوریات آزمایش به شمار می رفتند در آن روزها حرف اول را در هر خانه ای می زدند و فروش قابل توجهی داشتند.

بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت لوازم خانگی بر این باورند که یکی از دلایل افول آزمایش، نبود مدیریت مناسب این شرکت بود، چرا که نه تنها آمار بلکه سرمایه این شرکت نیز گویای توانایی فراوری محصولات ایرانی است. سرمایه این شرکت که در روزهای ابتدای کارش 30 میلیون ریال بود پس از 10 سال به 200 میلیون تومان افزایش یافت و روزهای شکوفایی آزمایش رقم خورد.

هنگامی که مدیریت این شرکت، رشد و توسعه آزمایش را به چشم دید، با پیش بینی فراوری سالانه یک میلیارد ریال، زمینی به مساحت 185 هزار متر در کیلومتر 10 جاده آبعلی، سه راه آزمایش خریداری و کارخانه ای دیگر بنا کرد. این بار محصولات نسبت به گذشته با تنوع بیشتری همراه بود، چندین نوع یخچال، کولر، آب گرمکن، تختخواب فلزی، بخاری و اجاق گاز نیز در کنار محصولات قبلی افزوده شد، اما فروش دیگر مانند گذشته نبود. فعالیت های فراوریی شرکت تا اوایل سال 1380 تا حدی رونق داشت و کالاهای جدیدی مانند یخچال سایدبای ساید و فریزر بدون برفک به محصولات شرکت اضافه شد، اما بازار محصولات خارجی با این برند ایرانی یار نبود و آزمایش را به تعطیلی کشاند.

در همین سال ها مجموعه آزمایش به وسیله بورس به بخش خصوصی واگذار شد. در سال 1388 به دلیل بدهی های فراوان، تعداد کارکنان واحد مرودشت آزمایش، از 1400 نفر به 160 نفر کاهش یافت و کارخانه به حالت نیمه تعطیل درآمد. اما اکنون خبری از فراوری کارخانه آزمایش نیست، چرا که متاسفانه دیگر برند ایرانی آزمایش در میان تعداد زیادی از محصولات لوازم خانگی مرده است.

از باتری قلمی تا لپ تاپی که فراوری نشد

نام برند: پارس الکتریک

زمانی در خانه هر ایرانی حداقل یک محصول پارس وجود داشت. از تلویزیون های سیاه و سفید نقلی اش گرفته تا باتری هایی که قدیمی ها به آن قوه می گفتند! کارخانه های پارس توشیبا، پارس شهاب، پارس الکتریک، باتری پارس، لوازم خانگی پارس و چندین واحد صنعتی دیگر توسط محمدهاشم برخوردار از سال 1341 بنیان گذاری شدند تا هشت هزار نفر در این کارخانه ها مشغول کار شوند.

این مجموعه بعدا دولتی شد و تحت نظر سازمان صنایع ملی ایران به فعالیت خود ادامه داد. پارس الکتریک به عنوان یکی از زیرمجموعه های تأمین اجتماعی در سال 1371 به فعالیت خود ادامه داد. از بین شرکای تجاری این شرکت تنها گفرایندیگ آلمان که در بین برندهای صوتی و تصویری برند درجه سوم اروپا به شمار می آمد، با این شرکت همکاری اش را ادامه داد. گفرایندیگ چند سال پیش برای همواره تعطیل شد و پارس الکتریک نتوانست این برند را خریداری و به نام خود ثبت کند. از این رو برای فراوری تلویزیون دست احتیاج خود را به سمت کارخانه های کره ای دراز کرد تا با یکی از قدیمی ترین برندهای صوتی و تصویری آسیا همکاری کند.

پارس الکتریک در حالی که می رفت علاوه بر فراوری تلویزیون های ال سی دی، لپ تاپ ایرانی را هم وارد بازار کند، با تغییر ناگهانی مدیرعاملش روبرو شد تا مثل چند برند دیگر با آینده ای نامعلوم روبه رو گردد. کارخانجات پارس الکتریک سال ها متروکه مانده بود ولی گویا مدتی است دوباره فعالیتش را از سر گرفته است.

شیرهای دوقلوی خسته از واردات

نام برند: کفش بلّا

اگر سن و سالی ازتان گذشته باشد و دوران جوانی را پشت سر گذاشته باشید، حتما شمایل دو شیر که یک آرم بلا را در بر گرفته اند به یاد دارید. کفش بلا، به نوعی دومین برند معروف کفش ایرانی بود، پس از کفش ملی. رقابت این دو کفش و در بازه ای، کفش وین، زبانزد خریداران کفش در ایران بود.

کفش بلا، تولدش را وامدار خانواده عمیدحضور است. پدر و پسرانی که از کاشان به تهران کوچ و پس از مدتی با خرید یک زیرپله در بازار، فروش کیف و کفش را آغاز کردند. همین موضوع مقدمه ای شد تا خشت اول بنای بلا را بگذارند.

سیستم توزیع به تدریج کفش بلا را از فراوری و تجارت ملی مبدل به یک شرکت عظیم برای برندسازی و مارکتینگ صنعتی در ابعاد ملی کرد. فراوریات بلا کفش های مختلفی مثل پوتین، کفش های مجلسی، ورزشی و دمپایی را در بر می گرفت.

با وقوع جنگ تحمیلی و مسائل مالی و نابه سامانی مالکان این برند، بلا در راستا نزولی نهاده شد. پس از مدتی به دلایل مختلف از قبیل رکود بازار، واردات کفش های بی کیفیت و ارزان خارجی و مدیریت ناموفق، بلا نیز به سرنوشت دیگر برندهای خاطره انگیزی که از بین رفتند، مبتلا شد. خط فراوری این کارخانه، قطعه قطعه و به بخش خصوصی واگذار شد.

مدیریت این برند اکنون در دست یک بانک است به طوری که تنها با استفاده از فروشگاه های بلا در کل کشور کفش هایی را از دیگر فراورینمایندگان عرضه می نماید. این سرنوشت تا بیخ گوش کفش ملی هم نزدیک شد ولی خوشبختانه به طور کامل این دیگر برند محبوب را از پا درنیاورد. بلایی که بر سر کفش وین، سومین فراوریی عظیم دوران دور صنعت کفش ایران آمد.

سرگذشت تلخ یک چرخه ریسندگی

نام برند: نساجی مازندران

در کنار فروشگاه های کفش ملی، فروشگاه های نساجی مازندران حتی در دورافتاده ترین شهرستان های کشور نمایندگی داشت. اگرچه هنوز فروشگاه های کفش ملی و بلا در شهرستان ها زنده مانده اند اما نمایندگی های فروش نساجی مازندران و حتی تابلوی سردر آن مغازه ها تقریبا از بین رفته اند.

کارخانه نساجی قائمشهر که با نام نساجی مازندران هم شناخته می گردد، از نخستین واحدهای صنعتی عظیم کشور محسوب می شد که کلنگ آن در سال 1307 به زمین زده شد و سال 1313 به بهره برداری رسید. بعدها تعداد کارخانه نساجی در قائمشهر به سه واحد رسید تا چرخه ریسندگی کامل گردد.

نساجی مازندران به غیر از فروشگاهی 100 متری در قائمشهر، شعبه دیگری در کشور نداشت. نساجی مازندران از سه کارخانه تشکیل شده بود. در شماره یک واحد چیت سازی بود. در شماره دو منسوجات پرده ای، ملحفه ای، پیراهنی، فاستونی و... به فراوری می رسید و کارخانه شماره سه که در سال 1356 از محل سرمایه شرکت و با مشارکت بانک صنعت و معدن به بهره برداری رسید، برای فراوری نخ و منسوجات نخی و مصنوعی به کار گرفته شد.

نساجی مازندران، قائمشهر را تبدیل به شهری عظیم کرد تا به غیر از مازندرانی ها کارگرانی از سراسر کشور به این شهرستان هجوم آورند و به برکت وجود این کارخانه کسب روزی نمایند. گذشت زمان و تغییراتی از کاهش کشت پنبه در مازندران گرفته تا فرسودگی ماشین آلات و سنگینی بوروکراسی ناشی از مالکیت دولتی سبب شد تا مسائل کارخانه های نساجی از سال 72 با واگذاری آن به یک بانک بیرونی پیدا کند.

مسائل واحدهای باقی مانده نساجی قائمشهر از دهه 80 با واگذاری های مختلف و نسخه هایی که با تغییر هر دولت، وزیر و استاندار پیچیده می شد، به کلاف سردرگم تبدیل شد. فرایند حرکت فراوریی در نساجی مازندران به گونه ای بود که با فرسودگی ماشین آلات، بخش های مختلف این سه کارخانه تعطیل شد.

هرچند سال گذشته خبرهایی منتشر شد مبنی بر حمایت های دولتی و نهادها از این کارخانه ها تا دوباره به روزهای اوج شان بازگردند و مدیر عامل نساجی هم در مصاحبه با ایرنا خبر از روغن کاری چرخ های این کارخانه داد، ولی با مراجعه به وب سایت شرکت متوجه می شویم که از زمستان سال گذشته هنوز به روز نشده و خبری از محصولاتش در بازار نیست.

نشانه پاکیزگی که دیگر نیست

نام برند: تولی پرس

یکی از معروف ترین آگهی هایی که سال ها پیش در رادیو و مخصوصا تلویزیون به طور مداوم پخش می شد، مربوط به محصولات شرکت تولی پرس بود.

شرکت فراوریدارو با تأسیس واحدی با نام واحد دترجنت، پودر لباس شویی دریا را در سال 1343 فراوری و اولین محموله از آن با عنوان کاروان دریا را روانه بازار کرد. با گسترش تقاضای بازار و لزوم افزایش ظرفیت فراوری و تنوع محصولات شوینده، واحد دترجنت فراوری دارو، با عنوان شرکت تولی پرس با ظرفیت سالانه 75 هزار تن انواع پودر لباس شویی، به ثبت رسید و در سال 1352 به شهر صنعتی البرز در قزوین، انتقال یافت و با فراوری محصولاتی از جمله پودر لباس شویی دریا و تک، پودر ماشین لباس شویی شوما، مایع ظرف شویی جام و آبشار، مایع نرم نماینده لباس هاله و سفیدنماینده زدا، آغاز به فعالیت کرد.

در ابتدای دهه 60 و متعاقب تقاضای بالای بازار، شرکت تولی پرس اقدام به افزایش ظرفیت کرد و در سال 1379 از سهامی خاص، به سهامی عام تبدیل شد. کارخانه تولی پرس از 27 مرداد 97 به دلیل مشکل در تهیه مواد اولیه تعطیل شد. پس از آن کارخانه در 14 مهر 1397 بازگشایی شده بود که در 28 مهر، تعطیلی دوباره آن اعلام شد.

سال گذشته خانم زرآبادی نماینده مردم قزوین، آبیک و البرز در مجلس در گفت وگو با خبرگزاری خانه ملت درباره شرایط شرکت تولی پرس، گفته بود: شرکت تولی پرس فراورینماینده و توزیع نماینده مواد شیمیایی، دارویی و آرایشی است که تا خاتمه سال مالی 1389 متعلق به گروه سرمایه گذاری البرز بوده و در سال مالی 1390 به بخش خصوصی واگذار شد. در شهریور 97 شرکت تولی پرس گفت به دلیل نداشتن مواد اولیه، کارخانه تعطیل می گردد. پس از بازدید انجام گرفته تعیین شد مواد اولیه به میزان کافی در کارخانه موجود است و شرایط شرکت احتیاجی به اورهال ندارد، اما خطوط فراوری به حال خود رها شده است. پس از دو هفته تعطیلی کارخانه، موضوع تعطیلی تولی پرس مجدد مطرح شد. شرکت تولی پرس پس از واگذاری با مسائل بسیار روبه رو شد اما به دلیل استفاده از نام تجاری این مسائل آشکار نشد.

با توجه به وب سایت شرکت، تولی پرس هنوز فعال است و تکذیبیه تعطیلی هم در آن نهاده شده ولی هم سایت مشکل بارگذاری دارد و هم مثل گذشته خبری از محصولات آن در بازار نیست.

مجله عکس: مجله عکس: آشنایی با هنر عکاسی و تصویربرداری

آسمان تو: آسمان تو: با ما سفر را تجربه کنید