هشت فرصت سوزی بزرگ شهرداران پایتخت در دو دهه اخیر - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران اما ساکنان تهران به دلیل غفلت مدیران شهری از دوراندیشی در جریان احداث خطوط، از مزایای شهر زیرزمینی محرومند. شهر زیرزمینی 8 کاربری رفاهی-خدماتی را در خود جا می دهد؛ به طوری که فعالیت های اقتصادی در آن، درآمد پایدار برای شهرداری ها ایجاد می نماید. با این حال، مسیرهای مترویی در زیرزمین تهران به خاطر فضای محدود ایجاد شده - ناشی از عدم توجه به ظرفیت زیرزمین در جریان عملیات حفاری احداث خطوط - جای شهر زیرزمینی نیست.

درحالی که 11 شهر پیشرفته و توسعه یافته جهان به واسطه مترو توانسته اند به شهر زیرزمینی مجهز شوند و از امکانات تراز منفی شهر، برای تامین اقتصادی پایدار توسعه حمل ونقل عمومی ریلی استفاده نمایند، تهران به دلیل نوعی خودتحریمی در طول بیش از دو دهه ساخت مترو، از این موهبت محروم مانده است. به گزارش جهانی اقتصاد، تصویر کلی از خطوط مترویجهان براساس آمار منتشرشده در شروع سال 2018 میلادی نشان می دهد، به طور میانگین روزانه 168 میلیون مسافر در 182 شهر مجهز به شبکه مترو از 56 کشور جهان، از مترو برای سفرهای درون شهری استفاده کردند. در این بین سهم ایران از این رقم حدود 2 میلیون سفر است. براساس این گزارش طولانی ترین سیستم های مترو در ابتدای سال 2018 از رتبه اول تا دهم به ترتیب متعلق به متروی شهر شانگهای در کشور چین با 639 کیلومتر خط، متروی پکن، پایتخت چین با 590 کیلومتر، متروی لندن، پایتخت انگلستان با 436 کیلومتر، متروی نیویورک در آمریکا با 401 کیلومتر، متروی توکیو، پایتخت ژاپن با 382 کیلومتر، متروی گوانگژوی چین با 371 کیلومتر، متروی مسکو، پایتخت روسیه با 348 کیلومتر، متروی مادرید در اسپانیا با 295 کیلومتر و متروی شنزن در چین با 286 کیلومتر طول خط است.

متروی تهران در زمره شش متروی طولانی بعدی که بیش از 200 کیلومتر طول دارند، قرار گرفته است. متروی پایتخت پس از متروهای سنگاپور با 265 کیلومتر طول، چونگ کینگ با 260 کیلومتر و مکزیکوسیتی با 226 کیلومتر، با طول 221 کیلومتری خطوط درحال بهره برداری در رتبه چهاردهم جهان قرار گرفته است. پس از تهران نیز دهلی نو و پاریس با 220 و 215 کیلومتر طول خطوط، متروهای طویل پانزدهم و شانزدهم جهان هستند.

گذشته از این تصویر کلی، در بین شهرهای مترودار جهان، 11 ابرشهر پرجمعیت و توسعه یافته وجود دارد که به فضای زیرزمینی مجهز شده اند. در این 11 شهر فضای زیرزمینی گسترده با طیف متنوعی از کاربری ها به واسطه حضور مترو شکل گرفته و موجب شده عده بیشتری از شهروندان به استفاده از مترو برای سفرهای درون شهری ترغیب شوند. این کاربری ها در تراز زیرسطح زمینحتی سبب شده جمعیت غیرمتروسوار نیز برای استفاده از برخی امکانات شهرزیرزمینی، مترو را جایگزین خودروی شخصی نمایند. هشت کاربری عمده متروهای پیروز جهان شامل فروشگاه های زنجیره ای با برندهای خاص، رستوران ها، انواع کافه ها، گالری ها و موزه های هنری، تاریخی و صنعتی، شهربازی، سینما، باشگاه های ورزشی و نیز محل دسترسی به اینترنت پرسرعت است که در جذب هر چه بیشتر شهروندان به مترو نقش اساسی داشته اند. با ایجاد این کاربری ها در تراز زیرین چرخ خودروها به بهانه حضور مترو، اکنون شهر زیرزمینی در ابرشهرهای جهان به حدی جذاب است که به محل کار، گذران وقت، تفریح و خرید شهروندان بسیاری تبدیل شده است. در برخی از این شهرهای زیرزمینی همچون متروی مونترال، امکانات در سطح گسترده تری پیش رفته و در داخل شهرزیرزمینی هتل، دانشگاه حتی آپارتمان تعبیه شده است.

براساس گزارشی که در سایت شرکت بهره برداری متروی تهران منتشر شده، این 11شهر شامل مونترال کانادا، سئول کره جنوبی، دبیامارات، مسکو روسیه، نیویورک آمریکا، استکهلم سوئد، استانبول ترکیه، مانیا فیلیپین، سوژو چین، هارلم هلند و میامی آمریکا هستند که به شهر زیرزمینی مجهز شده اند.

مراکز بزرگ تجاری یکی از امکاناتی است که شهرهای زیرزمینی جهان را به مقصد شهروندان تبدیل نموده و به این ترتیب مترو در این شهرها صرفا محل گذر برای رسیدن به سکو و سوار شدن به قطار نیست. این مراکز خرید در شهرهای زیرزمینی واقع شده است و دارای ساختمان های چندطبقه، فروشگاه موادغذایی و رستوران هستند. اغلب راه اتصال این مراکز به وسیله ایستگاه مترو در نظر گرفته شده است. گاهی گردشگران پیاده یا به وسیله مترو از این مراکز دیدن می نمایند. به عنوان مثال مرکز بزرگ تجاری متروی مونترال با بیش از 100 فروشگاه، به وسیله شبکه ای از تونل ها، راهروها و میدان ها، خریداران را به بیش از هزار خرده فروش پوشاک، لوازم خانگی، اسباب بازی های متنوع، موادغذایی و رستوران متصل می نماید که یکی از این شبکه ها، مترو است. این شهر زیرزمینی طی ماه های زمستان، فضایی مناسب برای خرید و رفت و آمد بدون پوشیدن لباس های گرم است که در کانادا این خود یک جاذبه است. در شهر زیرزمینی سئول در کره جنوبی نیز مراکز خرید بسیار بزرگ و مدرنی وجود دارد که علاوه بر مغازه ها و رستوران ها، کافی نت ها و جاذبه های فرهنگی نیز در آنجا در دسترس شهروندان است. تمام این مراکز به مترو متصل هستند و این امکان را برایمسافران فراهم می نمایند تا به محض پیاده شدن از مترو به مراکز خرید مراجعه نموده و از خرید لذت ببرند.

یک کاربری متعارف دیگر در متروهای جهان، سوپرمارکت های مجازی است. شرکت تسکو فروشگاه موادغذایی به صورت مجازی در مترو سئول راه اندازی نموده که در آن مسافران می توانند با اسکن کدهای QR روی گوشی های هوشمند، خرید خانه خود را انجام دهند. در این نوع خرید، بیلبورد بزرگی به صورت دیواری در ایستگاه نصب می گردد که در آن قفسه های مختلفی از تصاویر محصولات سوپر مارکتی همراه با قیمت آن به نمایش گذاشته می گردد که هر کدام دارای کد هوشمند QR است. مسافران هر کدام از محصولات مورد نظر خود را اسکن می نمایند و به وسیله کارت اعتباری خود هزینه آن را پرداخت می نمایند.

مراکز خرید هوشمند (Smart Mall) در چهار ایستگاه متروی دبی نیز راه اندازی شده است. این درحالی است که در تهران فقط یک فروشگاه دیواری در یک ایستگاه مترو راه اندازی شده و این تجربه دیگر تکرار نشده و توسعه پیدا ننموده است. کاربری های فرهنگی در شهرهای زیرزمینی نیز در برخی از ابرشهرهای مهم جهان متداول است. در شهر زیرزمینی مسکو موزه باشکوهی برپاست که از جاذبه های این شبکه زیرزمینی به شمار می آید.

موزه حمل و نقل نیویورک نیز شامل 400 ایستگاه مترو است که در آن از طراحی ها و سبک های هنری متنوع استفاده شده و به همین دلیل به عنوان بزرگ ترین سیستم هنری و مجموعه گالری زیبا در جهان شناخته می گردد. در این ایستگاه های مترو صدها مجسمه و تابلوی هنری طراحی و تعبیه شده است. ایستگاه متروی استکهلم در سوئد نیز به موزه هنری تبدیل شده است که در آن از هنرهای تجسمی واقعی با نورپردازی خیره نماینده، طرح های جادویی که از دیوارها و سقف ها آویزان شده و همانند غارهای سفالی طراحی شده، مسافران بسیاری را به خود جذب می نماید. کاربری های تفریحی و سرگرمی در متروها نیز شهرهای زیرزمینی برجسته جهان را به مقصد سفرهای گروهی از شهروندان تبدیل نموده است. یکی از این جاذبه ها سینما است. در این زمینه می توان به شهر زیرزمینی مونترال اشاره نمود که توسط مترو قابل دسترس است.

در مرکز خرید گوانگژو واقع در یکی از ایستگاه های متروی چین نیز یکی از بهترین سینماها و سالن های اپرا ساخته شده که هر سال بازدیدنمایندگان بسیاری را میزبانی می نماید. یکی از بهترین سینماهای دبی نیز در مرکز خرید یک ایستگاه مترو در این شهر واقع شده است. مسافران می توانند در ایستگاه متروی خلیفه پیاده شده و به راحتی به وسیله پل ارتباطی شیشه ای زیبا از مترو به مرکز خرید دبی، سینما و سالن آمفی تئاتر آن متصل شوند. کاربری غالب و پرکاربرد دیگر در شهرهای زیرزمینی که نباید از آن غافل بود، رستوران است. مرکز خرید متروسیتی جزو مراکز خرید معروف استانبول است که بازدیدنمایندگان برای ورود به آن نیازی به خروج از ایستگاه مترو ندارند. این مرکز خرید به جز فروشگاه های بزرگ دارای سالن غذاخوری، رستوران های بزرگ و کافه تریا سرپوشیده است. در مرکز خرید متروی خلیفه دبی هم بیش از 30 رستوران مختلف با تنوع غذایی فوق العاده در فود کورت، کافه، بستنی و انواع آب میوه ها به چشم می خورد.

مگامال متروی مانیلا، پایتخت فیلیپین از جمله مراکز خرید بزرگ این کشور است که روزانه 800 هزار نفر مراجعه نماینده دارد و در بخشی از آن چند غذاخوری، رستوران و فود کورت فعال است. تجربه راه اندازی کتابخانه در شهرهای زیرزمینی هم حائز اهمیت است. در ایستگاه متروی سوژو در چین، کتابخانه ای برای استفاده مسافران ایجاد شده تا در حد امکان به بهره وری مسافران از وقت خود در ایستگاه یاری گردد. در این کتابخانه حدود 2 هزار نسخه چاپی، 30نوع روزنامه و نیز دسترسی به کامپیوتر برای مسافران فراهم شده است. در یک ایستگاه متروی شهر هارلم در هلند نیز کتابخانه کوچکی ایجاد شده و مسافران می توانند کتاب های مورد علاقه خود را بردارند و بخوانند. این کتابخانه کوچک حدود 2 هزار عنوان از بهترین کتاب ها که جزو پر فروش ترین ها هستند را در اختیار مسافران قرار می دهد.

علاوه بر این در متروی میامی از یکسری کیوسک به عنوان کتابخانه استفاده شده است؛ زمانی که مسافران از قطار پیاده می شوند می توانند به راحتی از آن استفاده نمایند. این کیوسک ها در فضای داخل ایستگاه مستقر هستند و دسترسی به آن برای عموم آزاد است. کتاب های موجود در آن نیز متنوع بوده و مسافران می توانند از این کتابخانه کوچک کتاب بردارند و پس از خواندن آن را بازگردانند. در کتابخانه مترو نیویورک هم، هنگام ورود به ایستگاه مترو اتصال به شبکه اینترنت بی سیم ایستگاه های مترو برقرار می گردد.

دو علت محرومیت تهران از شهرزیرزمینی

به گزارش جهانی اقتصاد، با وجود تجربه های پیروز جهانی که بسیاری از آنها سبقه نسبتا طولانی دارند، تهران همچنان از داشتن یک شهرزیرزمینی محروم است و این محرومیت بیش از هر چیز ناشی از نوعی خود تحریمی در مدیریت شهری در دوره های مختلف است؛ موضوعی که سبب شده مدیریت شهری تهران از یک منبع درآمد پایدار و قابل توجه که می تواند بخش زیادی از هزینه های بهره برداری مترو را تامین کند، محروم باشد. شبکه متروی تهران درحال حاضر به دو دلیل عمده از جاذبه کافی برای اینکه شهروندان را از فضای روسطحی به امکانات زیرزمین به ویژه مترو جذب کند محروم است.

علت اول و اصلی نیز ریشه در خودتحریمی مدیریت شهری دارد. کارشناسان معتقدند ایستگاه های متروی تهران به شکلی ساخته شده اند که عملا فضای فیزیکی کافی برای ایجاد کاربری های متنوع و گوناگونی که ملزومات شهر زیرزمینی هستند، وجود ندارد. این درحالی است که مدیران شهری در دوره کنونی علاقه مند هستند که تهران را به شهرزیرزمینی مجهز نمایند اما به دلیل فقدان فضای فیزیکی کافی، دست آنها برای استفاده از امکانات مترو برای توسعه شهر زیرزمینی باز نیست.

علت دوم نیز که شاید بیشتر به یک بهانه شبیه باشد، منشا اقتصادی عدم تامین فضاهای زیرزمینی کافی در جریان ساخت مترو است. گفته می گردد که در طول بیش از دو دهه گذشته که ساخت متروی پایتخت دنبال می گردد، همیشه مشکل کمبود منابع اقتصادی برای این ماموریت وجود داشته است. از سوی دیگر مدیران شهری برای ساخت خطوط همیشه درگیر نوعی عجله بودند که این عجله البته در برخی از دوره ها بیشتر بود و خود را به شکل تکمیل سریع خطوط ریلی و بهره برداری از آنها با وجود نقص در امکانات بهره برداری ایستگاهی همچون پله برقی و... نشان می داد. اصرار برای تکمیل خطوط طراحی شده برای شبکه مترو موجب شده در طراحی ایستگاه ها ملاحظاتی درباره منابع اقتصادی صورت گیرد.

در واقع علت دوم محرومیت تهران از شهرزیرزمینی، منابع اقتصادی ناکافی برای نفوذ بیشتر به زیرزمین پایتخت است که با توجه به هزینه های سنگین عملیات حفاری، گودبرداری و ساخت تونل، موجب شد طراحی ایستگاه ها در اغلب موارد با کمترین ابعاد انجام گردد تا بودجه بیشتری به توسعه طول شبکه ریلی پایتخت اختصاص یابد.

هر چند مشکل تامین اقتصادی مترو در تمام دوره ها یک واقعیت غیر قابل انکار است، اما کارشناسان شهری معتقدند این مساله در خصوص تمام متروهای جهان صدق می نماید که ساخت ایستگاه های بزرگ تر و با ایجاد کاربری های شهرزیرزمینی متصل به مترو، پرهزینه تر از ساخت صرفا خطوط ریلی است. با این حال اگر همچون شهرهای یازده گانه مورد اشاره، از ابتدا با دید بلند مدت این ایستگاه ها طراحی می شد، این امکان وجود داشت که از بهره برداری امکانات شهرزیرزمینی در بخش های ساخته شده شبکه مترو، منابع اقتصادی بیشتری برای توسعه مترو نیز حاصل گردد. از سوی دیگر، امکان دیگری که در اختیار مدیران شهری قرار داشته و دارد،استفاده از ظرفیت سرمایه های بخش خصوصی است.

طبعا سرمایه گذاری اقتصادی در جایی که روزانه محل عبور صدها هزار شهروند متروسوار است، می تواند برای سرمایه گذاران زیادی جذاب باشد. در جهان این نگاه بلندمدت در زمان ساخت مترو وجود داشته اما در تهران با وجود داشتن یکی از بلندترین شبکه های خطوط مترو در جهان، فقدان چنین نگاهی که می توان از آن با عنوان خودتحریمی در مدیریت شهری یاد کرد، سبب شده متروی بیش از 200 کیلومتری پایتخت محروم از یک شهرزیرزمینی کارآمد درآمد پایدار از این محل به نفع شهر و شهروندان باشد.

متروی تهران درحال حاضر بیش از 120 ایستگاه درحال بهره برداری دارد که پنج ایستگاه از این تعداد فاقد فضای تجاری قابل اجاره هستند. در بقیه ایستگاه ها فضاهایی به این شکل وجود دارد که البته متراژ آنها بسیار کمتر از حداقل هایی است که یک شهرزیرزمینی کارآمد باید به آن مجهز باشد. میزان فضاهای تجاری به شکل غرفه های موقت یا سازه های دائمی نیز در ایستگاه های گوناگون، متفاوت است و در برخی ایستگاه های پرتردد، از ابتدا فضای تجاری بیشتری ساخته شده است. این فضاهای محدود توسط مدیریت شهری درحال حاضر عمدتا با کاربری سوپرمارکت و اغذیه فروشی اجاره داده می گردد. البته کاربری لوازم جانبی موبایل نیز در میان غرفه های تجاری مترو پرتعداد است. در سایر فضاهای مترو نیز درآمدزایی به وسیله اجاره به صاحبان دستگاه های خودپرداز صورت می گیرد. تحقیقات میدانی جهانی اقتصاد نشان می دهد میانگین اجاره بهای هر مترمربع واحد تجاری در متروی تهران ماهانه 400 هزار تومان است که البته ارقام کمتر و بیشتر از این براساس موقعیت ایستگاه و نیز موقعیت واحد یا غرفه تجاری نیز متداول است. اما سوال اینجاست که اکنون مدیریت شهری چقدر از این محل درآمد کسب می نماید. درآمد پیش بینی شده برای امسال از محل اجاره غرفه ها و واحدهای تجاری مترو تهران، حدود 70 میلیارد تومان است و این درحالی است که هزینه های شرکت متولی بهره برداری متروی تهران بیش از 1500میلیارد تومان در بودجه سالانه منظور شده است.

به این ترتیب حدود 25 درصد از هزینه های بهره برداری مترو از محل بلیت فروشی، 5 درصد از محل اجاره فضاهای تجاری و 70 درصد از محل یاری های شهرداری و دولت تامین می گردد. به این ترتیب درآمد کسب شده از این محل حدود 5 درصد از هزینه های بهره برداری مترو را پوشش می دهد و این یعنی عملا بود و نبود این فضاهای تجاری محدود در مترو نیز به لحاظ درآمدی تفاوت چندانی برای مدیریت شهری ندارد. این درحالی است که اگر از ابتدا فضاهای مناسب کاربری های متنوع تجاری، تفریحی و فرهنگی در شبکه زیرزمینی متروی تهران یا در مجاورت آن به نحوی که از ایستگاه های مترو دسترسی به آنها فراهم باشد، ساخته می شد، اکنون درآمد حاصل از این محل می توانست چند ده برابر رقم محدود فعلی باشد.

این مطلب برایم مفید است

iraniro.ir: تور داخلی ایران | گردشگری ایران، سفر به مشهد، اصفهان

italyro.ir: تور ایتالیا ارزان قیمت، تور ایتالیا نوروز 97، تور بهار

itgap.ir: آی تی گپ | مجله فناوری گردشگری، موفقیت،