نخواهید رسانه های اجتماعی در برابر تلخی ها سکوت نمایند - مجله سرگرمی

علی شاکر، پژوهشگر و کارشناس رسانه علوم ارتباطات و رسانه در گفت وگویی با خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که با توجه به محدودیت هایی که رسانه ها در انتشار برخی اخبار دارند، رسانه های اجتماعی چه یاری مثبتی می توانند به اطلاع رسانی و شفاف سازی بنمایند؟ اظهار کرد: پیش از پاسخ مستقیم به این پرسش بد نیست خیلی کوتاه بگویم ما در فضای مجازی و طبیعتا رسانه های اجتماعی، با نوعی ارتباط جمعی خودانگیز مواجهیم. این مفهوم را مانوئل کاستلز، استاد کرسی علوم ارتباطات دانشگاه کالیفرنیای جنوبی مطرح می نماید.

او ادامه داد: مفهوم ارتباط جمعی خودانگیز جمعی است، چون مخاطب دنیای دارد و خودانگیز یا خودگزین است چون پیغام ها در آن حالتی خودتولید و خودگردان دارند. یعنی همان بحث قدیمی که مخاطب تبدیل به کاربر شده و حالا این خود کاربر است که مثلا عکسی می گیرد، برایش شرحی می نویسد روی رسانه ای اجتماعی به اشتراک می گذارد، از دیگر کاربران پس فرست لحظه ای دریافت می نماید و بالحظه در حال تکمیل و تصحیح پیغام خویش است. اما ارتباط ما با هم تنها به رسانه های اجتماعی محدود نمی گردد. یعنی ما دنیا بیرون را فقط از راه خواندن توییت ها و دیدن عکس ها فهم نمی کنیم، بلکه با دیگران درباره اتفاق ها صحبت می کنیم و در ضمن در صداوسیما هم برخی از موضوع های مرتبط را دنبال می کنیم.

شاکر یادآور شد: این سه شکل ارتباط یعنی ارتباط میان فردی، ارتباط جمعی و ارتباط خودگزین در عمل تصویری از دنیای بیرون به ما ارائه می نمایند که منجر به واکنش ما به اتفاق ها می گردد. اینجاست که در چنین فضایی هم می توان از بدی های این شکل از ارتباط گفت و هم از خوبی هایش.

این کارشناس رسانه با بیان اینکه نباید رسانه ها را در اتفاق های اجتماعی در صندلی متغیر مستقل، یعنی عاملِ مشخص نماینده مطلق قرار دهیم، اظهار کرد: یعنی فکر نکنیم اگر رسانه را در اختیار داشته باشیم و نیت مان نیز خیر باشد، آنگاه می توانیم جامعه را اصلاح کنیم. نمی گویم رسانه بی تاثیر است، اما تاثیر مطلق هم ندارد. در واقع نمی دانیم تاثیرش چقدر است چون به درستی میزان تاثیرش را نمی توانیم محاسبه کنیم. یادمان باشد که اتفاق های اجتماعی تک عاملی نیستند و در طول فرایند اتفاق، متاثر از متغیرهای زیادی هستند.

او درباره سازوکار تاثیر رسانه های اجتماعی نیز شرح داد: به قول کاستلز قدرت در جامعه شبکه ای به دست کسانی می افتد که ظرفیت های ارتباطی میان شبکه ها و گروه های درون شبکه را کنترل می نمایند. قدرت برخاسته از ارتباط است؛ ارتباطی که دیگر رودررو و هم سنگ نیست، بلکه کاربران را از راه های دور به هم وصل می نماید تا بتوانند بر تصمیم ها تاثیر بگذارد.

شاکر اظهار داشت: نمونه های مثبت آن را می توان در جریان آتش سوزی مدرسه زاهدان دید. یا اینکه امروز اگر سری به توییتر بزنید می بینید بسیاری از کاربران فارسی زبان (فارغ از مکان جغرافیایی) دارند از دردهای سیستان و بلوچستان می گویند. درد دل های کارگران هفت تپه را کاربری از نیوزلند ممکن است بازنشر کند و این جریان ارتباطی قدرت می تواند هم روی صحبت های روزمره ما با دیگران موثر گردد و هم روی بحث های رسانه های جمعی. اکنون برخی کاملا روی خط بحث های آنلاین حرکت می نمایند. یعنی فکر می نمایند نبض جامعه را نه در اخبار صداوسیما یا سوژه های روزنامه ها که باید در اینستاگرام، توییتر، پینترست یا فیس بوک و ... پیدا کرد.

این کارشناس علوم ارتباطات و رسانه، با تاکید بر اینکه رسانه های اجتماعی در ساختاری شبکه ای حضور دارند، گفت: شبکه، ساختاری ارتباطی دارد. قدرتمندان در این ساختار کسانی هستند که مدیریت ظرفیت ارتباطی را به دست بگیرند. یعنی در دست داشتن الگوی تماس در شبکه. در این فضا باید بلد باشیم که چگونه موضوعی را وایرال کنیم. یعنی چه کنیم که همه سر برگردانند و پیغام ما را ببینید.

او افزود: همان طور که پیش از این هم گفتم، شناخت الگوی تماس و در دست دریافت معناسازی در شبکه نیازمند تخصص است. حال این تخصص هم می تواند در راه منفی به کار گرفته گردد و هم مثبت. ممکن است موضوع خیلی هم مهم و حیاتی باشد. اتفاقا با دانستن الگوی تماس ها می توان آن را پیش پا افتاده جلوه داد. البته این کار پیچیدگی های خودش را هم دارد.

شاکر به بیان اینکه بخش مهمی از کاربران خواسته یا ناخواسته رقابت با صداوسیمای انحصاری را آغاز نموده اند، اظهار داشت: اگر صداوسیما موضوعی را کم اهمیت جلوه دهد، کاربران برعکس عمل می نمایند. منفی بودن ماجرا همین جاست که الزاما هر آنچه که صداوسیما می گوید بد یا اشتباه نیست. ولی کاربران چراغ توجه خویش را به نقطه ای دیگر می تابانند.

او همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر تاثیر شبکه های اجتماعی در انعکاس اخبار آتش سوزی مدرسه زاهدان، اظهار کرد: بنا بر هر دلیلی دوربین و چراغ رسانه های غالب در سیستان و بلوچستان چندان روشن و پر فروغ نیست. برای همین کاربران سیستانی از ظرفیت شبکه استفاده می نمایند، برای اینکه موضوع استان خود را تبدیل به موضوعی ملی نمایند. از این لحاظ که باعث توجه بیشتر مسئولان و افکار عمومی به این نقطه محروم می گردد، می توان گفت که شبکه های اجتماعی دارند خوب عمل می نمایند.

شاکر درباره مضرات و فواید شبکه های اجتماعی در فضای رسانه ای، اعلام کرد: از بین بردن فضا و زمان، کوتاه کردن فاصله ها، ارتباط مستمر و در اصطلاح 24 ساعته در طول هفته، سرعت بالا و ... همگی در یک تنش یا بحران اجتماعی هم می تواند موجد تغییرات مثبت باشد هم منفی. اینکه چرا به جای استفاده مثبت از شبکه های اجتماعی آن را بستری برای اعمال جرم نموده اند به خود این رسانه مربوط نیست. علت در جای دیگری است.

او اضافه نمود: عامل بی ادبی نماینده مجلس یا آتش دریافت کلاس، رسانه های اجتماعی نیست. آنان پیش از اینکه حیاتی مجازی داشته باشند در عالم حقیقی کنش هایی دارند که با تشویق و دلخوری مردم همراه است؛ البته نقش رسانه ها در این میان این است که فقط واکنش نشان ندهند و از همین بستر استفاده نمایند تا مثلا هر چه بیشتر افکار عمومی را متوجه خطرهای نبود سیستم گرمایشی ایمن نمایند. ولی نمی توان از کاربران انتظار داشت که پس دیدن اتفاق های تلخ سکوت نمایند.

این کارشناس رسانه تاکید نمود: در واقع کیفیت مواجهه و نوع کاربرد ماست که مشخص می نماید رسانه های اجتماعی سویه های مثبت دارند یا منفی. از آن مهمتر اینکه در کل، کار رسانه انداختن نور به تاریکی هاست. اگر در گوشه ای تاریک عده ای در حال فساد هستند، باید به گناه آنان رسیدگی گردد و نه اینکه برگردیم و چراغ را خاموش کنیم.

banima.ir: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما