میوه های استوایی که می توان در ایران کاشت - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، این تفاوت در اقلیم موجب گوناگونی در پوشش گیاهی هم شده است. ایرانیان به راحتی می توانند از این نعمت آب و هوایی در پرورش بسیاری از گیاهان و میوه ها استفاده نمایند. تا به امروز بسیاری از درختان میوه دار استوایی در بخش هایی از کشور به ویژه استان سیستان و بلوچستان کشت و پرورش داده شده است؛ اما به نظر می رسد علاوه بر قسمت های جنوبی استان سیستان و بلوچستان دیگر منطقه ها گرمسیر ایران هم قابلیت پرورش میوه های استوایی را خواهند داشت. موز، انبه، تمرهندی، گواوا، پاپایا، آناناس، نارگیل، فیجوآ، مونسترا، چیکو، آووکادو، پشن فروت، استارفروت، و آنونا از درختان میوه دار استوایی هستند که با آب و هوای بعضی از منطقه ها گرمسیر ایران سازگار می باشند.

در این مطلب به ده نمونه از درختان یا گیاهان استوایی میوه داری خواهیم پرداخت که در منطقه ها معتدل و مرطوب شمال کشور، اقلیم گرم و خشک فلات مرکزی و اقلیم گرم و مرطوب نواحی جنوبی قابلیت کشت و پرورش را دارند. تجربه ثابت نموده است که پرورش بعضی از درختان میوه دار استوایی در این منطقه ها موفقیت آمیز بوده است.

میوه های استوایی سازگار با اقلیم بعضی از منطقه ها ایران

1. پاپایا (خربزه درختی):

پاپایا با نام علمی Carica papaya از خانواده Caricaceae یکی از میوه های استوایی و بومی منطقه ها حاره ای قاره آمریکا است که اکنون در بسیاری از منطقه ها حاره ای ازجمله هند، آفریقای جنوبی، سریلانکا و فیلیپین کشت می شوند. کاشت میوه پاپایا در ایران برای نخستین بار در یزد و سیستان و بلوچستان انجام گرفته است. با این حال پاپایا در بیشتر استان های جنوبی کشور مثل جنوب خوزستان، جنوب فارس، بوشهر، هرمزگان، جنوب کرمان، جنوب استان سیستان و بلوچستان، در مرکز کشور و شهر های گرم و خشک یزد، خراسان جنوبی (طبس)، سمنان و اصفهان به خوبی در فضای باز رشد می نماید. درخت پاپایا را می توان در فضای آزاد شهر های حاشیه دریای خزر پرورش داد.

در منطقه ها سردسیر و کوهستانی ارقام پاکوتاه این درخت زیبا در محیط گلخانه به خوبی رشد نموده و میوه می دهد. پاپایا درختی معمولاً تک ساقه است که میوه ها بر روی بدنه اصلی گیاه رشد می نمایند. برگ های گیاه عظیم و پهن و با ساقه های نی مانند و توخالی به ساقه اصلی متصل هستند. علاوه بر ظاهر زیبای درخت میزان باردهی محصول آن بسیار زیاد است. ابعاد هر میوه پاپایا بین 15 تا 20 سانتیمتر است. پوست این میوه ابتدا به رنگ سبز و در هنگام رسیدن کمی نارنجی یا زرد می شود. میوه پاپایا خوش طعم، شیرین و آبدار است. در وسط میوه یک فضای تو خالی وجود دارد که مخزن بذر پاپایا است. دانه های سیاه رنگ کوچک رایج ترین روش برای تکثیر و ازدیاد این درخت شگفت انگیز است.

برای نگهداری از پاپایا به نور مستقیم آفتاب در طول روز، گرمای زیاد، خاک حاصلخیز و مملو از مواد مغذی و آب فراوان احتیاج دارید. طی تحقیقات اجرا شده میوه پاپایا سرشار از آنتی اکسیدان هایی نظیر لیکوپن و کاروتنوئید، فیبر، ویتامین A، C و مواد معدنی است که در سلامت بدن نقش به سزایی دارد. این میوه دارای خواص فراوانی است که برای سلامت قلب، تقویت سیستم ایمنی بدن، سلامت دستگاه گوارش، تقویت بینایی، پیشگیری از سرطان، کاهش قند خون، موثر در لاغری و برای پوست و مو مفید است. اگر در شرایط اقلیمی مناسب برای کاشت پاپایا قرار دارید، می توانید بذر آن را از فروشگاه های مجاز فروش بذر درختان تهیه کنید. برترین زمان کاشت بذر پاپایا اواسط فصل بهار است. بذر ارقام مختلف درخت پاپایا اعم از پاکوتاه و بلند قابل تهیه است.

2. گواوا (زیتون محلی):

گواوا با نام علمی Psidium guajava از خانواده میرتاسه یکی از درختچه های همواره سبز منطقه ها گرمسیری است. این درختچه میوه دار بومی آمریکای جنوبی و مرکزی، پرو، برزیل و مکزیک بعلاوه آسیای جنوبی، مانند هند و پاکستان است. امروز سطح وسیعی از زمین های کشاورزی منطقه های از شهرستان های نیکشهر، چابهار، سرباز و کنارک در استان سیستان و بلوچستان و بخش هایی از استان هرمزگان پوشیده از درختان گواوا است. گواوا درختچه ای با تاجی گسترده و و پر شاخ و برگ است.

گل ها معمولاً به صورت منفرد یا خوشه ای متشکل از 2 تا 3 گل در محور های برگ روی شاخه های یک ساله ظاهر می شوند. به گزارش خبرنگاران، برگ های این درخت چه ساده، کشیده یا تخم مرغی است. میوه گواوا شیرین تا کمی ترش و ملس و پُر بذر است؛ به همین دلیل تکثیر آن به وسیله بذر به راحتی انجام می شود. میوه های آن از نظر میزان متغیر بین 5/2 تا 5/3 سانتی متراست که به اشکال کروی، تخم مرغی و گلابی شکل دیده می شوند. رنگ پوست میوه هنگام رسیدن به رنگ سبز، زرد یا قرمز است؛ ولی گوشت داخلی میوه صورتی، عنابی روشن، سفید یا زرد است.

از زمان گلدهی تا رسیدن میوه حدودا 4 تا 6 ماه زمان ضروری است. میوه گواوا منبع ویتامین های A، گروه ویتامین B، C و پتاسیم است. این میوه مفید و موثر برای سلامتی پوست و جلوگیری از پیری زودرس، تقویت نماینده سیستم ایمنی بدن، ضد سرطان، مفید برای قلب، برای درمان یبوست، درمان فشار خون بالا، موثر در بهبودی تیروئید و سرماخوردگی و ضد سرفه است. منطقه های مانند جنوب استان سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان، جنوب فارس، جنوب خوزستان، هرمزگان، بوشهر و بیشتر شهر های ساحلی شمال کشور می توانند به راحتی از درختچه گواوا در محیط حیاط یا فضای باز نگهداری نمایند. نهال یا بذر گواوا در بیشتر گلخانه های منطقه ها گرم و مرطوب کشور یا فروشگاه های اینترنتی فروش بذر قابل تهیه است.

3. فیجوا:

فیجوا یکی دیگر از میوه های خوش طعم استوایی در منطقه ها گرم و مرطوب و معتدل جهان است. این درخت میوه دار از خانواده Myrtaceae و بومی منطقه ها مرتفع جنوب برزیل، پاراگوئه، اروگوئه، آرژانتین و کلمبیا است. امروز فیجوا به یکی از درختان پراهمیت شمال کشور به خصوص استان های گیلان و مازندران تبدیل شده است. میوه فیجوا سبز رنگ و به میزان گردو یا یک تخم مرغ کوچک است. این میوه گوشتی، آبدار، شیرین، معطر و ترکیبی از طعم آناناس، سیب و نعناع دارد. میوه فیجوا دارای طبع گرم و سرشار از ید، ویتامین C، ویتامین E و ویتامین گروه B است.

این میوه در تقویت سیستم ایمنی بدن، برطرف گرفتگی شریان های قلب و درمان گواتر ناشی از کمبود ید موثر است. میوه فیجوا قابلیت نگهداری در انبار ندارد؛ چراکه پس از برداشت و استفاده نشدن، لکه های سیاه رنگی بر روی میوه ایجاد می شود. درنتیجه بلافاصله پس از چیدن میوه باید آن را مصرف کرد. به گزارش خبرنگاران، ارتفاع درخت فیجوا تا 7 متر می رسد. به جز فراوری میوه از درخت فیجوا به طور گسترده به اسم درخت زینتی یا به اسم پرچین استفاده می شود. این درخت دارای برگ های چرمی و کمی شبیه به برگ زیتون است.

درخت فیجوا نسبت به گواوا در برابر سرما مقاوم تر است. شرایط گرمسیری و نیمه گرمسیری برای کاشت فیجوا در محیط باز مناسب است. فیجوا دمای منفی 5 درجه سانتی گراد را در زمستان به راحتی تحمل می نماید. برترین روش تکثیر و ازدیاد درخت فیجوا بذر آن است. تا به امروز درخت فیجوا در منطقه ها شمال و جنوب ایران عملکرد مثبتی داشته است. بذر فیجوا را می توان از فروشگاه های مجاز اینترنتی فروش بذر خریداری کرد.

4. استار فروت (کارامبولا):

استار فروت میوه ستاره ای یا اختری با نام انگلیسی Carambola میوه ای محبوب در سراسر جنوب شرقی آسیا، جنوب اقیانوس آرام و بخش هایی از شرق آسیاست. این درخت میوه دار بومی فیلیپین، اندونزی، مالزی، ویتنام، هند، بنگلادش و سریلانکاست. دلیل نام گذاری میوه کارامبولا به ستاره ای به این خاطر است که در صورت ایجاد برش عرضی در میوه، میوه به شکل ستاره به نظر می رسد. کارامبولا درختی همواره سبز، کوچک، کند رشد با تنه ای کوتاه و به شکل درختچه و با برگ های بیضی شکل و کوچک است. این درخت دارای شاخ و برگ انبوه با تاجی گرد و کروی است. میزان هر میوه کارامبولا 5 تا 15 سانتی متر است.

میوه های کوچک تر و نارس طعم ترش و میوه های رسیده و زردرنگ بسیار شیرین هستند. گوشت میوه استارفروت ترد و آبدار است و طعم بسیار خوبی دارد. طعم استارفروت به ترکیبی از طعم سیب، گلابی، انگور و خانواده مرکبات شبیه است. این میوه سرشار از ویتامین A، C، پتاسیم و فیبر است. به گزارش خبرنگاران، کارامبولا منبع غنی از آنتی اکسیدان های پلی فنولیک اولیه و ثانویه است که خواص ضد میکروبی بالایی دارد. استارفروت برای درمان کلسترول بالا بیماری قلبی - عروقی و تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مفید است. این میوه هنوز در ایران به مرحله کشت انبوه نرسیده است. به نظر می رسد که کاشت کارامبولا در آب و هوای گرم و مرطوب منطقه ها حاشیه دریای عمان، خلیج فارس و در شمال کشور می تواند عملکرد خوبی داشته باشد. بذر این میوه کمیاب است.

5. چیکو (ساپودیلا):

چیکویا ساپودیلا یکی از خوشمزه ترین میوه های منطقه ها گرمسیری و استوایی است. این میوه با نام علمی Manilkara zapota از خانواده Sapotaceae بومی منطقه ها گرمسیری آمریکای مرکزی از شمال تا مکزیک و از شرق تا کارائیب است. چیکو درختی میوه دار و همواره سبز است که در آب و هوای سرد رشد خوبی نخواهد داشت. ساپودیلا به شکل یک درخت تنومند (تا ارتفاع 30 متر) است. برگ های این درخت براق و بیضی شکل مانند برگ درخت انبه است. میوه چیکو گرد یا بیضی به رنگ قهوه ای روشن است که یک پوسته قهوه ای اطراف آن را پوشانده است. میوه خوش طعم رسیده چیکو گوشت شیرین و نرمی دارد.

چیکو منبع غنی از پروتئین، ویتامین C، ویتامین گروه B، آهن، کلسیم، فسفر، مهمیم، سدیم و پتاسیم است. مهم ترین منطقه های از ایران که به کشت چیکو پرداخته اند، استان هرمزگان به خصوص شهرستان میناب و در استان سیستان و بلوچستان، شهرستان های چابهار، کنارک و قصرقند است. درخت ساپودیلا به وسیله بذر تکثیر می شود. این درخت در منطقه های اعم از جنوب سیستان و بلوچستان، جنوب فارس، جنوب خوزستان، هرمزگان، بوشهر و منطقه ها ساحلی استان های شمالی کشور مانند استان مازندران قابلیت کاشت و نگهداری در فضای آزاد را دارد. دمای زیر صفر حتماً این درخت را از پای در می آورد. بذر درخت چیکویا ساپودیلا را می توان از فروشگاه های اینترنتی معتبر بذر خریداری کرد. بعضی از گلخانه های استان های جنوبی نهال چیکو را برای فروش در دسترس قرار داده اند.

6. دراگون فروت یا پیتایا (میوه اژدها):

گیاه پیتایا با نام علمی Hylocereus undatus و نام انگلیسی Dragon Fruit نوعی کاکتوس رونده، چند ساله و سریع الرشد است که میوه آن به دراگون فروت یا میوه اژد ها معروف شده است. پیتایا بومی مکزیک، آمریکای مرکزی و جنوبی است. بعلاوه در کشور های آسیای جنوب شرقی مانند ویتنام، تایوان، جنوب چین، ژاپن، فیلیپین و مالزی کشت می شود. ظاهر پیتایا دقیقا شبیه به کاکتوس هاست. به این شکل که فاقد برگ است. شکوفه های پیتایا تنها در شب باز می شوند. شکوفه های سفید و معطر پیتایا پس از اتمام عمر به میوه دراگون فروت تبدیل می شوند. میوه اژد ها یا دراگون فروت در رنگ های مختلفی وجود دارد.

دراگون فروت زرد، نارنجی، سبز، سفید، بنفش، قرمز و صورتی طیف رنگی این میوه عجیب است. طعم این میوه ترکیبی از طعم های کیوی، گلابی، سیب یا موز است. هر رنگ از میوه دراگون فروت طعم و مزه خاص خودش را دارد. این میوه سرشار از ویتامین C، گروه ویتامین B، کلسیم، کاروتن و کربوهیدرات است. میوه دراگون فروت برای کنترل فشار خون، قند خون، بهبود آرتروز، کاهش وزن و درمان درد مفاصل مفید است. امروز در ایران از دراگون فروت به اسم گیاه آپارتمانی پشت پنجره ها استفاده می شود. با این حال پیتایا قابلیت پرورش در فضای باز در بعضی از منطقه ها ایران و کشت در محیط گلخانه را دارد.

پرورش دراگون فروت در ایران در حال حاضر به صورت محدود صورت می گیرد. دمای بالا، نور فراوان، رطوبت و آبیاری کم از شرایط ایده آل پرورش بیشتر کاکتوس هاست که دراگون فروت یا پیتایا از این شرایط محیطی مستثنی نیست. باتوجه به اقلیم گرم و مرطوب و یا گرم و خشک بعضی از منطقه ها جنوبی، مرکزی و شمالی کشور به نظر می رسد که پرورش دراگون فروت در فضای آزاد شدنی باشد. تکثیر پیتایایا دراگون فروت به وسیله بذر و قلمه است. بذر این میوه خوش طعم استوایی را می توان از فروشگاه های معتبر اینترنتی بذر و با قیمت کم تر از 20 هزار تومان سفارش دهید.

7. آناناس:

میوه آناناس را همه می شناسند؛ اما شاید عجیب به نظر برسد که امروز در قسمتی از ایران مزرعه آناناس داریم. آناناس با نام انگلیسی Pineapple ازخانواده Bromeliaceae بومی منطقه ها گرم و مرطوب آمریکای مرکزی است. این میوه خوش طعم سال هاست که به طور گسترده در بیشتر منطقه ها گرم و مرطوب جهان در فضای باز یا در محیط گلخانه پرورش داده می شود. گیاه آناناس با برگ های سوزنی خود تا 5/1 متر رشد می نماید و تقریباً در تمام فصول سال میوه می دهد. برای به عمل آوردن آناناس به ندرت از بذر آن استفاده می شود. ازدیاد آناناس بیشتر به وسیله قلمه زدن است. میوه آناناس حاوی پتاسیم، کلسیم، فسفر، آهن، مهمیم، فیبر، بتاکاروتن، نیاسین و اسید اسکوربیک است.

آناناس یکی از منابع مهم ویتامین C است که برای سلامتی بدن و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است. امروز مزارع آناناس را می توان در چابهار سیستان و بلوچستان مشاهده کرد. آناناس در ایران هم در محیط گلخانه و هم در فضای آزاد قابلیت نگهداری و پرورش را دارد. شرایط اقلیمی جنوب استان های فارس، کرمان، خوزستان، سیستان و بلوچستان و استان هرمزگان، بوشهر و شهر های شمال کشور محیط مناسب برای کشت آناناس در فضای باز را فراهم نموده است. البته آناناس در محیط بسته پر نور آپارتمان هم میوه خواهد داد. برای تهیه گیاه آناناس کافی است پس از خرید میوه آن تاج گیاه را به آرامی از راس میوه جدا کنید. با زدن برگ های ابتدایی تاج آناناس و قرار دادن تاج در آب یا خاک به گیاه آناناس دست می یابید.

8. آنونا (سیب کاستارد، چری مویا و سیتابل):

سیتابلیا آنونا درختی گرمسیری از خانواده Annonaceae و با حدود 119 گونه است. این درختچه بومی کارائیب و آمریکای مرکزی است که امروز در بیشتر منطقه ها گرم و مرطوب جهان کشت می شود. به طور کلی آنونا درختچه ای به ارتفاع 5 تا 7 متر و به صورت پهن رشد می نماید. معروفیت این درختچه به دلیل داشتن میوه های شیرین و خوش طعم آن است. به گزارش خبرنگاران، میوه آنونا سرشار از پتاسیم، کلسیم و فسفر است که فواید بسیاری برای حفاظت از استخوان ها و سلامت دندان ها دارد. این درختچه در ایران چندان شناخته شده نیست. اگرچه طی سال های اخیر در منطقه ها جنوبی استان سیستان و بلوچستان مورد توجه باغ داران قرار گرفته است و با نام سیتابل شناخته می شود.

شرایط آب و هوایی کاشت آنونا هوای گرم و مرطوب تا گرم و خشک است. این درختچه در منطقه های با زمستان ملایم و دمای بالای 5 درجه به خوبی رشد می نماید و رطوبت و بارندگی زیاد باعث ازدیاد در گلدهی و افزایش محصول آن می شود. آنونا به دو روش بذر و رویشی قابل تکثیر است. برای روش تکثیر با بذر، بذر ها باید بلافاصله پس از جداسازی از میوه کاشته شوند؛ چراکه قوه نامیه خود را از دست خواهند داد. این درختچه در بیشتر شهر های ساحلی جنوبی، بعلاوه منطقه ها ساحلی شمال کشور قابلیت کشت در فضای باز را دارد. دسترسی به نهال درختچه آنونا در ایران مشکل بود؛ اما ممکن است نهال آن در منطقه ها جنوبی استان سیستان و بلوچستان قابل تهیه باشد.

9. انبه:

انبه با نام علمی Mangifera indica یک میوه گرمسیری بوده و از تیره Anacardiacaae است. شبه جزیره هند، پاکستان، بنگلادش و آسیای جنوب شرقی خاستگاه اصلی این درخت هستند. درخت انبه درختی همواره سبز است که گونه های بومی آن قادر به رشد در حدود 35 الی 40 متر می باشند. این میوه گرمسیری خواص اعجاب انگیزی دارد. انبه منبع مهمی از ویتامین های C، A و B، کربوهیدرات ها، پروتئین و مواد معدنی است. میوه انبه در تقویت بینایی، تقویت سیستم ایمنی بدن، تقویت قوای جنسی، ضد سرطانی، تنظیم کلسترول، درمان کم خونی و سلامتی پوست موثر است. امروز سطح وسیعی از باغات جنوب سیستان و بلوچستان و هرمزگان به درختان انبه اختصاص دارد.

انبه در شهر های جنوبی ایران، چابهار، میناب، رودان، بندرعباس، جاسک و سرباز کشت می شود. با این حال درخت انبه در منطقه ها دیگری ازجمله استان های بوشهر، شهر های جنوبی فارس، جنوب استان کرمان و جنوب خوزستان قابلیت کشت و میوه دهی را دارد. انبه در شهر های ساحلی شمال کشور قابلیت نگهداری و کشت در فضای باز را خواهد داشت. متاسفانه واردات بی رویه انبه های پاکستانی، هندی و آسیای شرقی به بازار های ایران، جای انبه مرغوب و با کیفیت فراوریی استان هرمزگان و سیستان و بلوچستان را در بازار تنگ نموده است.

بسیاری از علاقمندان به این میوه تابستانه اعتقاد دارند که انبه های وارداتی از هند و پاکستان طعم و مزه ندارند. درحالی که طعم انبه ایرانی مثال زدنی است. انبه به راحتی به وسیله بذر قابل تکثیر است. دانه عظیم میان میوه پس از شستشوی کامل با آب و قرار دادن در خاک و محیط گرم پس از چند روز جوانه می زند. بیشتر افراد از نهال انبه به اسم گیاه آپارتمانی استفاده می نمایند. با این حال انبه در منطقه ها گرمسیر که دمای هوای زمستان به ندرت به زیر صفر می رسد، قابلیت پرورش و کشت در محیط آزاد را دارد.

10. موز:

موز از خانواده Musaceae با نام علمی Musa sapientum یکی از درختان میوه دار استوایی و گرمسیری جهانست. درخت موز با میوه های خوش طعم و برگ های پهن و عظیمش بومی منطقه ها گرمسیر و استوایی آسیا و شمال استرالیاست. مراکز پرورش موز در شمال نپال، جنوب چین، جزایر اندونزی و گینه نو تا منطقه ها گرمسیری استرالیاست. تا به امروز هیچ جنس وحشی موز در قاره آفریقا و یا در آمریکا ثبت نشده است. کشاورزان جنوب شرق آسیا برای نخستین بار موز را اهلی نموده اند. شواهد باستان شناسی و زیستی در باتلاق کوک، غرب استان پاپوآ در گینه نو نشان می دهد که کشت موز در آن منطقه حداقل به 5000 سال پیش باز می شود.

هرچند تاریخ ورود موز به ایران دقیقاً معین نیست؛ اما کشت و فراوری موز در بخش هایی از جنوب استان سیستان و بلوچستان از قدیم رواج داشته است. به دلیل مقاومت بسیار زیاد گروه موز نشاسته ای در شرایط نیمه گرمسیری جنوب سطح زیر کشت آن ها به سرعت افزایش یافت. ارقام مختلف موز از جنس پاکوتاه و بلند وجود دارد. موز ازنظر طب قدیم ایران معتدل و تر تا کمی گرم و تر است. پتاسیم بالای موز ضد سرطان است و خواص بیشماری دارد. برای نگهداری و کشت موز به درجه حرارت بین 15 تا 38 درجه سانتیگراد احتیاج دارید.

طبق تجربه موز علاوه بر هرمزگان، بوشهر و جنوب سیستان و بلوچستان در منطقه ها جنوبی استان کرمان، فارس، خوزستان، یزد و بیشتر شهر های ساحلی شمال کشور در محیط آزاد به خوبی رشد نموده و به بار می نشیند. اگر اقلیم محل زندگی شما سرد و کوهستانی است، می توانید ارقام پاکوتاه موز را در محیط آپارتمان پر نور خود یا فضای گلخانه پرورش دهید. تکثیر موز به وسیله جداسازی پاجوش و بذر است.

namasho.com: نماشو، طراحی سایت، سئو، چاپ و طراحی گرافیکی را به ما بسپارید.