ملاحظات دارویی در دوران سالمندی - مجله سرگرمی

ملاحظات دارویی در دوران سالمندی

تبادل نظر بادکتر سیدحمید خویی

آقای دکتر! از نظر علم داروشناسی، آیا تغییرات زیادی در جذب، توزیع، متابولیسم کبدی و کلیوی داروها در دوران سالمندی رخ می دهد؟

نکته ای که باید در ابتدا به آن اشاره کنم، این است که هر کدام از ما 2 سن داریم؛ یک سن شناسنامه ای یا تقویمی که از روز تولد تا امروز ما را معین می نماید و دیگری سن فیزیولوژیک. اندازه گیری سن فیزیولوژیک، سخت است و آن، سنی است که اندازه استهلاک بافتی، دستگاهی و کل بدن را معین می نماید. به اسم نمونه، مردی که به 50 سالگی می رسد و داروی زیادی در مدت عمرش مصرف ننموده است، با مردی که به 50 سالگی رسیده و حدود 30 سال از عمرش را دارو مصرف می نموده، بسیار فرق دارد؛ زیرا تمام این داروهای مصرف شده به کلیه و کبد فرد، بار بیشتر و کار زیادتری را تحمیل نموده اند. به هر حال، از 50 سالگی به بعد، برخی از تغییرات اساسی در کارکرد دستگاه ها و اندام های بدن رخ می دهد.

چه تغییراتی؟

به اسم نمونه، فعالیت یا قدرت تصفیه نمایندگی کلیه از 50 سالگی به بعد به طور میانه سالی یک درصد کاهش می یابد. بنابراین ظرفیت تصفیه نمایندگی و دفع فضولات و سموم کلیه یک فرد 60 ساله 10 درصد کمتر از یک کلیه 50 ساله است. در 70 سالگی این کاهش به 20 درصد می رسد. همان طور که می دانید کلیه محل اصلی دفع داروهاست و بیشتر داروها به وسیله کلیه دفع می شوند. بنابراین وقتی قدرت دفعی کلیه در مدت 10 سال 10 درصد کاهش پیدا می نماید، به این معناست که خطر مسمومیت های دارویی و تجمع داروها در بدن سالمندان به طور فزاینده ای افزایش می یابد. بعلاوه فعالیت کبد از 50 سالگی کاهش پیدا می نماید و در نتیجه داروهایی که باید در کبد متابولیزه شوند، کمتر تحت این فرآیند قرار می گیرند و خطر تجمع آنها در بدن افزایش پیدا می نماید. از طرفی، جذب گوارشی داروها در سالمندان به علت تغییرات ترشح اسید کاهش پیدا می نماید. حرکات دودی در معده و روده سالمندان کم است و این امر سبب اختلال جذب برخی از داروها می گردد. تغییرات نسبت آب و چربی در بدن سالمندان هم می تواند حجم توزیع داروهایی را که حلال در آب یا حلال در چربی هستند، تغییر دهد.

بسیاری از سالمندان دچار اختلالاتی در حواس و حافظه می شوند. این امر چه تاثیری در دارودرمانی سالمندان دارد؟

اختلالات حواس شامل حس های بینایی، شنوایی، چشایی و اختلالات حافظه از مسائل شایع دوران سالمندی است و این اختلالات، خطاهای دارودرمانی و خطرات مصرف داروها را در سالمندان به اندازه قابل توجهی افزایش می دهد. در ضعف بینایی هم همواره این خطر وجود دارد که سالمندان دارویی را به اشتباه به جای داروی دیگر و مصرف نمایند. به همین علت به جوان ترهایی که در خانواده خود، سالمند دارند، توصیه می کنم مسوولیت برنامه های دارویی آنها را برعهده بگیرند تا خطاهای دارودرمانی به حداقل برسد.

بسیاری از سالمندان به مسائل گوارشی هم مبتلا هستند. آنها برای مصرف داروهایشان چه اقداماتی را باید انجام بدهند؟

مسائل گوارشی، مسائل بسیار وسیعی را شامل می شوند. ممکن است منظور از مشکل گوارشی، زخم معده و اثنی عشر، التهاب، اسهال یا یبوست های عصبی و ... باشد که در هر مورد، شرایط مصرف دارو کاملا تغییر می نماید. به طور کلی، داروهایی که عوارض گوارشی مانند زخم یا التهاب روده و معده ایجاد می نمایند، باید در سالمندان با مقادیر کمتر و کنترل بیشتر بیمار مصرف شوند. طبق یک اصل کلی، همواره باید برای سالمندان کمترین دوز موثر داروها تجویز گردد؛ یعنی حداقل اندازهی که می تواند اثرات درمانی مطلوب را ایجاد کند. طبیعتا اگر مصرف دارو ایجاد زخم می نماید، باید همراه با غذا یا شیر خورده گردد. البته این دستورالعمل در خصوص همه داروها درست نیست زیرا آنتی بیوتیک هایی مانند آمپی سیلین برای اثربخشی بیشتر چه در جوانان و چه در سالمندان حتما باید با شکم خالی مصرف شوند. بنابراین توصیه من این است که حتما چه در مواردی که خود سالمند اقدام به تهیه دارو از داروخانه می نماید و چه در مواردی که افراد خانواده دارویش را تهیه می نمایند، حتما دستورالعمل زمان صحیح مصرف دارو و نحوه درست مصرف آن را از دکتر داروساز در داروخانه بگیرند.

توصیه شما به سالمندانی که مجبورند به علت مسائل متعددی که دارند داروهای زیادی بخورند، چیست؟

توصیه ام با توجه به نوع داروهایی که سالمندان استفاده می نمایند، تفاوت می نماید. گاهی ممکن است فرد داروهایی مصرف می نماید که خوردن آنها با هم مسئله ای ایجاد نمی نماید. ولی ممکن است سالمند فقط 2 نوع دارو مصرف کند اما وقتی اولی را می خورد، دومی را نباید بلافاصله بعد از آن استفاده کند. به همین علت 2 توصیه کلی برای سالمندان دارم. اول اینکه، زمانی که به پزشک مراجعه می کنید و در عین حال، تحت درمان با داروهای دیگر به وسیله پزشکان دیگری هم هستید، حتما همه داروهایتان را به پزشک معرفی کنید. در این صورت، پزشک با علم به اینکه شما تحت درمان با داروهای دیگری هم هستید، داروهای لازم را برای شما تجویز می نماید. به اسم نمونه، اگر سالمند بیمار برای درمان دیابت اش به پزشک غدد مراجعه کند و همزمان پرفشاری خون هم داشته باشد و تحت درمان با داروهای ضدفشار خون هم باشد، باید حتما پزشک متخصص غددش را از داروهایی که مصرف می نماید، آگاه سازد. همین طور این اطلاعات را در داروخانه در اختیار دکتر داروساز هم قرار دهید تا آنها بتوانند تصمیم درست و مقتضی را در خصوص تداخلات داروهای مصرفی بگیرند و آموزش های لازم را ارائه نمایند.

آیا سالمندان می توانند هر زمان که درد داشتند، از مسکن ها استفاده نمایند؟

بله؛ ولی همواره باید حداقل اندازه لازم را استفاده نمایند و چنانچه دچار نارسایی کلیوی و کبدی هم هستند حتما برای انتخاب داروی مسکن با همکاران داروساز در داروخانه مشورت نمایند.

منبع:www.salamat.com

sharj10.ir: شارژ 10 | مجله گردشگری و مسافرتی

liso.ir: لیسو | وبلاگ دانشجویان رشته معماری

mnab.ir: مجله مدیریت ناب، مدرنترین روش ها و تکنیک ها در علم مدیریت جدید

منبع: راسخون