چالش های اثبات غیرموجودیت: نقدی بر منطق و استدلال - مجله سرگرمی

مغلطه اثبات عدم وجود موقعی اتفاق می افتد که شخصی به جای این که وجود چیزی را اثبات کند، از طرف بحث بخواهد عدم وجود آن را اثبات کند. البته برخی مواقع اثبات عدم وجود چیزی کار راحتی ست؛ مثلاً اثبات خالی بودن یک سطل زباله، ولی اثبات عدم وجود چیزی در مقیاسی کلی یا به طور قطعی ممکن نیست. اگر کسی ادعای وجود چیزی را دارد، وظیفه اثبات وجود آن بر دوش خودش است.

معادل انگلیسی: Proving Non-Existence

الگوی منطقی:

من نمی توانم وجود X را اثبات کنم، برای همین تو باید عدم وجود آن را اثبات کنی.

اگر نتوانی، نتیجه می گیریم X وجود دارد.

مثال 1:

خدا وجود دارد. اگر نتوانی عدم وجود خدا را ثابت کنی، من همچنان به وجود او اعتقاد خواهم داشت.

توضیح: برای اعتقاد به خدا دلایل موجهی وجود دارند، ولی اثبات ناپذیر بودن عدم وجود خدا یکی از این دلایل نیست.

مثال 2:

شیلا: من می دونم روح الویس شبا میاد تو خوابم.

ران: من فکر نکنم کسی که تو خواب می بینی واقعاً روح الویس باشه.

شیلا: ثابت کن که نیست!

توضیح: در این مثال باز هم با سناریوی رایج اشتباه دریافت امکان پذیری با احتمال روبرو هستیم. شیلا از ران می خواهد که او ثابت کند روح الویس به خوابش سر نمی زند؛ اجابت این درخواست غیرممکن است، چون آزمایشی برای اثبات وجود یا عدم وجود ارواح طراحی نشده، برای همین در این مثال اثبات عدم وجود ممکن نیست. اثبات وجود روح الویس در خواب های شیلا، یا حداقل اثبات احتمال وقوع چنین اتفاقی (هرچقدر هم که این احتمال ناچیز باشد) بر عهده خود شیلاست.

استثنا: اگر ران در جواب می گفت نه، این غیرممکنه، امکان نداره الویس اومده باشه به خوابت یا هر بیانیه دیگری که کلاً احتمالات را، هرچقدر ناچیز یا دیوانه وار، نادیده بگیرد، شیلا حق داشت تا از او درخواست مدرک کند، البته به شرط این که روشن سازی کند هدف او خاطرنشان کردن این نکته است که او نمی تواند با قاطعیت درباره چنین موضوعی حرف بزند، نه این که واقعاً از او انتظار رو کردن مدرک داشته باشد.

هدایت: اگر فکر می کنید موجودات بیگانه، خدایان، اشباح یا موجود ماوراءطبیعه دیگری وارد زندگی شما شده است، ازشان درخواست کنید اطلاعاتی از خودشان بدهند که یک شخص ثالث بی طرف بتواند صحتش را تایید کند. انجام چنین کاری برای یک موجود بیگانه فوق پیشرفته، خدا یا موجود آسمانی باید کار راحتی باشد. مثلاً برخی از چیزهایی که می توانید در چنین موقعیتی درخواست کنید به توضیح زیر است:

• ارقامی که در آینده برنده لاتاری خواهند شد (البته به شرط این که اندوخته یتان را به خیریه تقدیم کنید)
• پاسخ دادن به سوالات یا مسائلی که جواب علمی دارند، ولی جواب شان هنوز کشف نشده است.
• توضیح دادن وقایع آینده با جزئیات

ولی اگر موجود مذکور چیزهایی از این قبیل به شما گفت:

• قرائت بخشی از کتاب مقدس
• توصیه درباره ی این که فلان شغل را قبول کنید یا نه
• جای سوییچ ماشین که چند روز پیش گم نموده بودید
• آن ها واقعاً وجود دارند و به دیگران هرچه بگویید به شما شک خواهند کرد
• هیچ گاه نباید به وجودشان شک کنید

… یا به طور کلی هر جمله دیگری که احتمالاً منشاء آن تخیل خودتان است (تخیلی که محتویات آن را نمی توان آزمود یا تایید/رد کرد)، پس بهتر است احتمال ورود یک موجود ماوراءطبیعه به زندگی تان را مورد بازنگری قرار دهید.

برای مطالعه بیشتر از گیگابلاگ دیدن کنید

سخن پایانی
در پایان، مهم است به این نکته تأکید شود که مسئولیت اثبات وجود یک پدیده یا ادعا بر عهده‌ی فرد مطرح‌کننده آن است؛ انتظار از طرف مقابل برای اثبات منفی کردن آن، علاوه بر عدم منطقی بودن، می‌تواند موجب ایجاد شک و سردرگمی در بحث‌های علمی و فلسفی گردد. به همین دلیل، وقتی با ادعاهای غیر قابل اثبات روبه‌رو می‌شویم، بهتر است از روش‌های مستدل و مبتنی بر شواهد استفاده کنیم و از جستجوی تله‌های منطقی اجتناب نماییم. در نهایت، دعوت می‌شود تا در مواجهه با مفاهیم و موجوداتی که از حیطه‌ی آزمون‌های علمی و تجربی خارجند، دیدگاهی منتقدانه و منطقی اتخاذ کنیم تا بتوانیم به درک بهتری از مرزهای دانش و عدم قطعیت در استدلال‌های انسانی دست یابیم.