محدودیت زمانی کلاس های درسی؛ 30 درصد دروس به صورت خودخوان ارائه می گردد - مجله سرگرمی

بحران ها و مسائلی در تاریخ حیات جوامع گرچه همیشه موانعی بر جریان مرسوم و معمول امور بوده و از سرعت حرکت در جهتهای از پیش تعیین شده کاسته اند، اما خود تغذیه نماینده نبوغ به شمار می فرایند و با ایجاد بینش و اندیشه ای نو، آغازگر جهتی متفاوت برای دستیابی به اهداف و آرمان ها خواهند شد. همه گیری کووید 19 که در زمستان گذشته همچون یک سونامی قدرتمند طی مدت کوتاهی دنیا را درنوردید و جوامع را مبهوت و انگشت به دهان با کوهی از مسائل گوناگون روبرو گذاشت، یکی از همین بلایای تاریخ بشری بود که برای بسیاری از اقشار مردم خصوصا در سطوح تصمیم گیری چاره ای جز این نگذاشت که فلک را سقف بشکافند و طرحی نو دراندازند.

نظام آموزش و پرورش کشورها یکی از حوزه هایی است که بیشترین تاثیر را از این بحران عالمگیر پذیرفته است و به تبع آن بیشترین تحولات را نیز در گردش امور پشت سر گذاشته است. دیگرگون شدن ارائه خدمات آموزشی با تاکید بر غیرحضوری شدن آموزش ها از جمله این تحولات است که ایجاد بسترها و زیرساخت های جدیدی را برای تحقق اهداف و تداوم جریان آموزش طلب می نماید.

سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به عنوان یکی از ارکان اصلی دستگاه تعلیم و تربیت که عهده دار فراوری و تامین محتوای آموزشی برای همه سطوح آموزش عمومی در کشور است بهره های بسیاری از این توفیق اجباری برده و بی آنکه از عبورِ سونامی وارِ پاندمیِ کرونا غافلگیر گردد، از نخستین روزهای بحران و در پی تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی اقدام به فراوری محتواهای مورداحتیاج و ارائه انواع خدمات پشتیبانی به معلمان و دانش آموزان در مواجهه با بحران نموده است.

گوشه ای از کوشش های این سازمان در بخش فراوری محتوای مورد احتیاج برای دوره پاندمی کرونا در قالب بسته های خودآموز و راهنماهای درسی به معلمان و دانش آموزان کشور عرضه شده است که توضیح این اقدامات و فرایندها و جزئیات محصولات فراوریشده را در گفت وشنید صمیمانه با روح الله رضاعلی، مشاور اجرایی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، مطرح کردیم که ماحصل این گفت وگو را در ادامه می خوانید:

تقریبا همه دستگاه های کشور در پی پاندمی کرونا ناچار به ایجاد تغییراتی در برنامه های معمول خود شدند که دستگاه تعلیم و تربیت یکی از بخش هایی است که تاثیرات بسیاری از این رویداد دنیای پذیرفته و متناسب با ماموریت خود طرح و برنامه های جدیدی را در کنار روال جاری امور وارد نموده است. سهم سازمان پژوهش، به عنوان نهادی که وظیفه ی راهنمایی محتوایی نظام آموزش و پرورش کشور را عهده دار است، از تحولات بعد از کرونا چه بود و باعث چه اقدامات و فرایندها و برنامه های جدیدی در حوزه شد؟

پیش از بحران کرونا، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی روال معمول خود را منطبق بر برنامه ششم توسعه و زیرنظام ها با تمرکز بر یازده حوزه یادگیری دنبال می کرد. در این جهت با جذب نیروهای متخصص و انعقاد تفاهم نامه هایی با بخش های مختلف مثل دانشگاه فرهنگیان، حوزه ی علمیه و ... فراوری راهنمای معلمان را در حوزه های یازده گانه یادگیری دردست پیگیری داشت تا مبنای فراوری بسته های آموزشی گردد.

از سال 91 که برنامه درسی ملی به سازمان ابلاغ شده است تا امروز هنوز راهنمای معلمان فراوری نشده بود، بلکه براساس بعضی نشست های کارشناسی و نگاه نخبگان سعی در ایجاد تحول در کتاب های درسی داشت و در این راه از واژه ی همسوسازی با برنامه درسی ملی استفاده می شد. در حالی که واژه ی همسوسازی باید از ادبیات برنامه درسی خارج می شد.

همزمان با همه گیری کرونا، موضوع تحول در ساختار سازمان نیز مطرح شد که با بازنشسته شدن رئیس اسبق سازمان مصادف شد. با انتصاب آقای دکتر ملکی به ریاست سازمان پژوهش در اردیبهشت سال جاری (1399) موضوع تحول ساختاری با فوریت در دستور کار نهاده شد که به دلیل تاکید آقای حاجی میرزایی وزیر محترم آموزش و پرورش و با همکاری هیات امنا و کوشش دوستانی چون آقایان دکتر زرافشان، نوید ادهم، صدری، مهرمحمدی و همکاران سازمان ازجمله آقایان دکتر کاظمی، امانی طهرانی، دوراندیش و ...طی مدت کوتاه تقریبا یک ماهه به خاتمه رسید. یک مجمع نخبگانی تشکیل شد و نتیجه آن چهار دفتر تحولی در سازمان بود که بعداز تصویب در هیات امنا، به اداره امور استخدامی برای تصویب طرح تفصیلی فرستاده شده است. در صورت تایید ساختار جدید، با یک سازمان متحول روبرو هستیم.

از زمان وقوع پاندمی و تعطیلی مدارس از بهمن ماه گذشته، سازمان تمرکز خود را بر تقویت سایت رشد به عنوان سایت پشتیبان برای محتواهای درسی و معلمان، فراوری محتواهای الکترونیکی و فراوری راهنماها گذاشت. با انتصاب آقای دکتر ملکی کار جدی تر شد و در هریک از دفاتر تالیف کمیته ای برای تدوین راهنماها تشکیل شد.

آیا پیش از این کتاب های راهنما فراوری نمی شد؟

پیش از این انواع راهنماها برای معلم و دانش آموز فراوری می شد که همه این راهنماها مربوط به شرایط عادی بود، ولی در دوره بعداز پاندمی همه ی این منابع متناسب با شرایط خاص تغییر کرد.

باتوجه به پیش بینی های موجود و احتمالات مطرح شده مبنی بر اینکه چه بسا بحران کرونا ادامه دار گردد و سال تحصیلی آینده را نیز تحت تاثیر قرار دهد نمی توانستیم به عنوان یک اتفاق گذارا و کوتاه مدت به آن نگاه کنیم.

فراوری راهنماهای شرایط کرونا به سرانجام رسیده است؟

بله کتاب راهنما مربوط به دوره ابتدایی، دوره اول متوسطه نظری، دوره دوم متوسطه نظری، متوسطه فنی حرفه ای و متوسطه کاردانش برای شرایط زرد و قرمز کرونایی تا امروز فراوری و چاپ شده و 6 جلد از این کتاب ها اواسط شهریورماه رونمایی شدند.

این راهنماها شامل چه نوع اطلاعات و محتواهایی هستند؟

مدیران و معلمان بسیاری در کشور دانش تدریس و مدیریت را دارند. صاحب ابتکار هستند و حتی قادر به فراوری محتوا هستند اما دانش برنامه درسی را ندارند. مثلا در وضعیتی که وقت اختصاص یافته به یک درس متناسب با محتوای کتاب نیست، معلم باید انتخاب کند که چه مبحثی را انتخاب و تدریس کند تا اهداف کلان و شایستگی های پایه مدنظر را تحت الشعاع قرار ندهد.

آیا در این راهنماها نحوه تدریس هر مبحث از کتاب به طور تعیین تعیین شده یا به صورت کلی به موضوع پرداخته شده است؟

در این راهنماها متن کتاب ها درس به درس مورد آنالیز نهاده شده و تعیین می گردد مثلا در شرایط زرد در آموزش های ترکیبی که شامل کلاس های حضوری و غیرحضوری است چه مباحثی در کلاس های حضوری و چه مباحثی در کلاس های آنلاین تدریس گردد و حتی چه مباحثی از مدرسه ی تلویزیونی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین در مواردی توصیه می گردد برای یادگیری بهتر به سایت رشد مراجعه نمایند. شبکه شاد نیز به عنوان پلتفرم پایه در همه ی مباحث مورد استفاده قرار می گیرد.

آیا مباحثی هم حذف می گردد؟

خیر مبحثی حذف نمی گردد ولی در این شرایط، آموزش صد درصدی هم امکان پذیر نیست، یعنی در شرایط فعلی بخشی از دروس به صورت خودخوان آموخته می شوند؛ به این صورت که دانش آموز با مراجعه به سایت رشد یا آموزش های تلویزیونی یا پرسش از والدین خود درس را یادمی گیرد.

فکر می کنید چه درصدی از مباحث برنامه درسی به صورت خودخوان منتقل می شوند؟

در شرایط حاضر با توجه به محدودیت زمانی که در تشکیل کلاس های حضوری و آنلاین وجود دارد حدود 30 درصد دروس را به صورت خودخوان فرا می گیرند.

آیا مباحثی که به عنوان خودخوان تعیین شده در ارزشیابی ها نیز متفاوت سنجیده می گردد؟

بله. جز پایه های نهم و دوازدهم، که امتحان نهایی دارند، 70 درصد نمره از دروسی خواهد بود که به صورت حضوری و غیرحضوری تدریس می شوند و 30 درصد نمره نیز از بخش خودخوان خواهد بود که در ارزشیابی ها به صورت سوال انتخابی قرار می گیرند. بارم بندی های مربوطه تا سرانجام مهرماه به مرکز سنجش آموزش کشور اعلام خواهد شد.

باتوجه به اینکه ارزشیابی ها در سرانجام سال تحصیلی گذشته با مسائلی همراه بوده و خلل هایی به سلامت ارزشیابی وارد بوده است، آیا موضوع تحت کارشناسی نهاده شده تا ایراد کمتری به صحت آن وارد باشد؟

خوشبختانه تجربه ی کشورها در شرایط کرونا به وسیله یونسکو به سایر کشورها فرستاده شده است و ما با آنالیز تجارب دیگر کشور متوجه شدیم این مشکل مختص کشور ما نبوده و اغلب کشورها در بخش ارزشیابی با همین مسائل دست به گریبان بودند. در واقع جریان آموزش در دوره کرونا مثل قطاری است که در همان حین حرکت تعمیر می گردد و اشکالات آن را رفع می نمایند. یکی از دلایلی که در دوره ی ابتدایی نمره حذف شد و ارزشیابی توصیفی و مستمر رایج شد این بود که دانش آموزان به خودارزیابی برسند یعنی در حین درس خواندن خود را ارزشیابی نمایند.

نقش معلم در ارزشیابی های جدید چطور تعریف شده است؟

در این ارزشیابی ها فرمان در دست معلم است به این صورت که از بخش خودخوان سوالات اختیاری مطرح می نماید و به این وسیله دانش آموزان به خودیادگیری تشویق می شوند و به نوعی استقلال در یادگیری برسند. یکی از محاسن این شرایط این بود که بچه ها یاد گرفتند که خودشان محور یادگیری هستند. همچنین یاد گرفتند که موبایل تنها وسیله بازی و تلویزیون تنها وسیله سرگرمی نیست بلکه می تواند در یادگیری مورد استفاده قرار گیرد و این موضوع در درازمدت یاری بزرگی به امر آموزش در جامعه خواهد نمود.

باتوجه به اینکه سازمان پژوهش طی سال های اخیر بر کلیدواژه بسته های یادگیری تاکید بسیاری داشته و از طرفی استفاده از انواع فیلم ها، فایل های مولتی مدیا، آموزش های الکترونیکی و ...که از اجزاء بسته های یادگیری محسوب می شوند در دوران پاندمی محور یادگیری واقع شدند، به نظر می رسد بحران پاندمی به نوعی اثر مثبت به این برنامه سازمان گذاشته و تقویت نماینده ی مهم ترین بخش از برنامه های سازمان بوده است.

دقیقا همین طور است. مثلا ما در راهنماها برای بخش غیرحضوری از سایت رشد آدرس محتوای الکترونیکی را ذکر کردیم یا در بخش فنی حرفه ای به معرفی سایت های معتبری پرداختیم که در بخش های صنعت، فناوری و کشاورزی حاوی مطالب آموزشی هستند؛ معرفی کردیم یا لینک فیلم های آموزشی موجود در سایت رشد را قرار دادیم. در واقع شرایط کرونا باعث شد بسته های یادگیری، که دغدغه اصلی سازمان پژوهش است، مورد توجه و تاکید نهاده شدند.

البته فکر می کنم فیلم های آموزشی موجود در سایت رشد پوشش دهنده همه مباحث و مواد درسی نباشد.

ما انتظار داریم معلمان ما هم از خود خلاقیت نشان دهند و برای تکمیل محتوای الکترونیکی به ما یاری نمایند.

فکر نمی کنید تنها بخشی از جامعه معلمان ایده های نو و خلاقیت های خود را در این بخش به کار می گیرند و هنوز جمع بزرگی از این جامعه در گروه معلمان آفرینشگر قرار ندارند؟

تقریبا در همه مشاغل افرادی هستند که خصلت کارمندی دارند و اهمیتی به آفرینش و خلاقیت نمی دهند ولی گاه فشار و مطالبه جامعه هدف آن ها را مجبور به پیوستن به این جمع می نماید. مثلا اگر پزشک یا وکیلی ضعیف باشد مشتری خود را از دست می دهد ولی متاسفانه در بین معلمان هم درصد پایینی در گروه ضعیف قرار می گیرند اما خوشبختانه شرایط حاضر آن ها را هم وادار به حرکت نموده است.

یکی از محاسن دوره پاندمی این بود که انتظارات جامعه از معلمان بالا رفت. مثلا دانش آموز گلایه می کرد که چرا معلم ما تدریس آنلاین ندارد، چرا برای ما کارتون نمی فرستد و .. این خیلی خوب است و در آن بخش از معلمان ما که نگاه کارمندی دارند تغییر ایجاد می نماید.

فکر می کنم سازمان پژوهش مدتها پیش از کرونا متوجه اهمیت این بخش از محتواها شده بود.

از سال ها پیش در سازمان پژوهش جشنواره ای به نام فراوری محتوای الکترونیک راه اندازی شد که شرکت نماینده اصلی آن معلمان بودند چون هیچکس به خوبی معلم نمی تواند محتوای الکترونیکی بسازد. آن زمان ما از بحران کرونا خبر نداشتیم ولی این فرهنگ را ذره ذره در معلمان ایجاد کردیم و معلمان خلاق را مورد تشویق قرار دادیم.

آیا دوره پاندمی باعث رشد این قبیل فراوریات الکترونیک شده است؟

بله چیزی قریب به 3 هزار فایل الکترونیک به سازمان پژوهش ارسال شده که فراوریات معلمان ما در بخش محتوای الکترونیکی است که البته باید مورد آنالیز قرار گیرند تا موارد مناسب به وسیله سایت رشد در دسترس علاقه مندان قرار گیرد.

لیتن: لیتن | مجله گردشگری، سفر به دور دنیا در 80 روز

گردشیا: گردشیا | مجله گردشگری و مسافرتی، سفر به دور دنیا

مسافرت رو: مسافرت رو | مجله گردشگری و مسافرتی به همه جای دنیا