مبارک مهمان شیرین سخن محله ها - مجله سرگرمی

بچه ها دور و بر اتاقک قرمز رنگ جمع شده اند و اعضای گروه خیمه شب بازی خود را برای اجرا آماده می نمایند. کمی بعد خیمه برپا می گردد و سرو کله مبارک، شخصیت اصلی نمایش پیدا می گردد. مبارک با لهجه مخصوص خود سلام می نماید و مرشد که کنار خیمه نشسته است با نواختن ضرب و صحبت کردن با مبارک، فضای شادی را در بوستان سپهر حاکم می نماید. در فاصله اجرای نمایش با سیاوش ستاری هنرمند و مسئول گروه که 27 سال در هنر نمایش خیمه شب بازی تجربه دارد گفت وگو کردیم.

• با دنیای خیمه بزرگ شدم

  ساینا ستاری 19 سال دارد و دانشجوی رشته نمایش عروسکی است. او می گوید: از وقتی که خود را شناخته ام با خیمه شب بازی آشنا شدم. دنیای خیمه برای من دنیایی است که می توانم با آن زندگی کنم. به دلیل اینکه پدر و مادر من در این هنر فعالیت می کردند احتیاج به آموزش و فراگیری این رشته نمایشی نداشتم و به این هنر علاقه مند شدم. خیمه شب بازی برای من ارزش خاصی دارد زیرا می توانم به عنوان سنت کشورم آن را حفظ کنم. خیمه شب بازی در قالب نمایش زنده و نه در قالب عکس و تصویر روایت می گردد و به همین دلیل جذاب است. وقتی دوستان و همسن و سالان خود را برای تماشای خیمه شب بازی دعوت می کنم به من می گویند این نمایش هیجان انگیزتر از آنچه بود که تصور می کردیم. خیمه شب بازی هنری است سنتی و اگر بخواهیم آن را به روز کنیم از قالب سنتی و چارچوب خود بیرون می آید و به مرور داستان های قدیمی آن فراموش می گردد بنابراین برای حفظ این هنر باید با این هنر کاملاً آشنا بود. با اجرای حرفه ای این نمایش، تماشاگر از هر گروه سنی که باشد، از تماشای خیمه شب بازی لذت خواهد برد.

• از دیدنمان تعجب می نمایند

  شهرزاد مبرهن فارغ التحصیل کارشناسی ارشد تئاتر است و از اوایل دهه 70 با خیمه شب بازی آشنا شد. او از همان زمان همراه با همسرش سیاوش ستاری فعالیتشان را در خیمه شب بازی آغاز کردند. او می گوید: تماشاگران به تناسب مکان و فضا، واکنش های متفاوتی دارند. بسیاری از آنها پس از خروج از خیمه، با دیدن من و دخترم متعجب می شوند و می گویند انتظار نداشتیم که در خیمه شب بازی، بازیگر زن باشد. اجرا در مناطق محروم چابهار یکی از بهترین خاطرات من در زمان فعالیت هنری ام است.

مبارک با لباس قرمز و چهره سیاه از خیمه بیرون می آید و به تماشاگران سلام می نماید. صدای او به دلیل استفاده عروسک گردان از سوتک، نامفهوم است به همین دلیل فردی که کنار خیمه نشسته است صحبت های مبارک را برای تماشاگران بازگو می نماید و این آغاز نمایشی است که در بوستان سپهر اجرا شد. کم کم عروسک هایی در اندازه های 15 تا 20 سانتیمتر یکی یکی به خیمه می آیند و با نخ هایی که به دست و پایشان متصل شده به حرکت در می آیند. ضرب مرشد نواخته می گردد و شوخی های او با مبارک و عروسک های دیگر ادامه می یابد.

• یادگاری هزارساله

  سیاوش ستاری مسئول برگزاری نمایش خیمه شب بازی که در نقش مرشد و به عنوان رابط میان مبارک و تماشاگران در نمایش خیمه شب بازی ایفای نقش می نماید، دانش آموخته دانشکده هنرهای زیبا از دانشگاه تهران است. او 27سال است که در زمینه اجرای خیمه شب بازی فعالیت می نماید و تاکنون در شهرهای مختلف ایران و کشورهای دیگر نمایش خیمه شب بازی را اجرا نموده است. سال جاری با آغاز تابستان، معاونت فرهنگی و اجتماعی شهرداری منطقه 2 برنامه اجرای نمایش خیمه شب بازی را در 21 محله تدارک دیده است و ستاری با گروه خود یکشنبه ها در بیشتر محله های منطقه حضور یافته است. او که این هنر را نزد آخرین استادان سنتی هنر خیمه شب بازی احمد خمسه ای و اصغراحمدی فرا گرفته است درباره قدمت این هنر می گوید: قدمت خیمه شب بازی را می توان از میان شعرهای شاعران کهن نظامی، خیام و فردوسی جست وجو کرد. اگرچه خاستگاه اصلی خیمه شب بازی ایران نیست، اما در شعرهای شاعران ایرانی روایت هایی از نمایشی شبیه خیمه شب بازی در زمان بهرام گور وجود دارد. در این شعرها اشاره شده که بهرام گور از امپراطوری های شرق، کولیانی را که پیشه شان نمایش بود جمع نموده بود که مردم را شاد نمایند، بنابراین می توان گفت این هنر قدمتی بیش از هزار سال دارد.

• نشانه های فرهنگ تهرانی در داستان های خیمه شب بازی

  ستاری، کتاب تاریخ خیمه شب بازی را ورق می زند: رواج خیمه شب بازی در تهران و استقبال مردم از این نمایش در دوره قاجار به بعد موجب شد تا فرهنگ تهرانی بر شعرها، شوخی ها، شخصیت ها و ترانه های خیمه شب بازی تأثیرگذار باشد به طوری که عروسک هایی مانند عمو حسن سپور یا زیور قابله وارد خیمه شدند که در دوره قاجار در تهران زندگی می کردند و مردم با شخصیت آنها آشنا بودند و به همین دلیل خیمه شب بازی هواداران زیادی در تهران قدیم داشته است. در طول تاریخ خیمه شب بازی در قهوه خانه ها و میدان های شهر و از دوره قاجار به بعد در ختنه سوران، عروسی و مجالس شادی اجرا می شده است. خیمه شب بازی نمایشی سنتی است و نمی توان تغییرات زیادی در داستان ها و عروسک های آن ایجاد کرد. در بعضی اجراها به موضوعات روز یا آموزش های شهروندی مانند بازیافت پرداخته ایم، اما به روز کردن داستان های این نمایش کار بسیار پیپچیده ای است و احتیاجمند شناخت هنر خیمه شب بازی است.

• اجرای خانوادگی

  به دلیل اجرای این نمایش در فضای باز بوستان ها و استفاده از عروسک ها برای نمایش خیمه شب بازی، خانواده ها همراه فرزندان خود به بوستان سپهر آمده اند. ستاری می گوید: نمایش خیمه شب بازی نمایشی برای بچه ها نیست، اما ظرفیت نمایشی آن به گونه ای است که برای همه گروه های سنی جذاب است. خیمه شب بازی در گروه نمایش های شادی آور است. موسیقی زنده دارد و این عجین بودن با موسیقی برای تماشاگر جذاب است، البته طبیعی است که اگر قرار باشد نمایش مختص بچه ها اجرا گردد حتماً در داستان تغییراتی متناسب با این گروه سنی اعمال می کنیم.

  ستاری که همراه همسر و دخترش این نمایش را در محله های مختلف اجرا نموده است، می گوید: من و همسرم هر دو در دانشکده هنرهای زیبا تحصیل می کردیم و با هم این رشته را دنبال کردیم. در گذشته خیمه شب بازی معمولاً خانوادگی اجرا و داستان ها و روایت های نمایش از پدرها به پسرها منتقل می شده است. خوشبختانه این هنر در خانواده ما به نسل دوم رسیده و اکنون دخترم نیز این هنر را ادامه داده است. تئاتر سنتی شکل به ظاهر ساده ای دارد، اما مجموعه ای از مهارت ها را می طلبد. پاخیمه ای که با عروسک ها بگو مگو و رابط بین دنیای عروسک ها و مخاطبان است باید بازیگر باشد، با موسیقی آشنا باشد، عروسک گردان باید با عروسک گردانی آشنا باشد و مجموعه ای از مهارت ها در این هنر وجود دارد.

• تماشاخانه سیار

  گروه های نمایش خیمه شب بازی به سرپرستی سیاوش ستاری، برای آشناکردن مردم با این هنرسنتی نمایش را به صورت سیار در شهرها و محله ها اجرا می نمایند. ستاری اجرای خیمه شب بازی در پشت وانت و در چابهار را یکی از پیروز ترین اجراها می داند و می گوید: در چابهار 90 اجرا داشته ایم و 210 اجرای دیگر در پاییز خواهیم داشت. در روستاهایی که حتی تلویزیون نداشتند به تجربه جادویی نمایش پی بردم و برای من بسیار به یادماندنی بود. تابستان سال جاری با شهرداری منطقه 2 همکاری خوبی برای اجرای نمایش خیمه شب بازی در 21 محله داشتیم و در حال رایزنی با شهرداری منطقه6 هستیم تا بتوانیم تماشاخانه سیار را در این منطقه دایر کنیم.

تور میکونوس: تور میکونوس | تور یونان ارزان قیمت، تور بهار

مجله نماشو: مجله نماشو | مجله گردشگری، مجله سرگرمی، موفقیت، پزشکی، سلامت، مد و لباس

تور فرانسه ارزان: تور فرانسه ارزان | تور فرانسه قیمت، تور پاریس، تور پاییز