قاسم آهنین جان؛ سرطان یا آلزایمر؟! - مجله سرگرمی

او البته متولد اردبیل بود اما چون در اهواز عظیم شد و بالید و بستر رشد و شکوفایی او هم کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان اهواز بود، به خوزستان نسبت داده می شد و گزاف هم نبود و خود نیز چنین می خواست.

آشنایی من با قاسم آهنین جان اما متأخر است و در حد نام او و کتاب های او که پیش تر در مجلۀ تجربه معرفی می شد و شاید اگر مسؤولیتی در این ماهنامه نداشتم بیش از آن دربارۀ او نمی دانستم (مسؤولیت هم از جنس نمایندگی از جانب مدیر مسؤول و نه دغدغه های تحریری مثل رسانه های دیگر).

دو اتفاق اما سبب شد تا این نوشته را بنویسم: اولی چنان که اشاره شد انتشار ویدیویی در شبکه های اجتماعی بلافاصله پس از اعلام خبر درگذشت او و در این دو سه روز تا نشان دهد انگار از بیمارستان اخراج شده خاصه این که شنیده بودیم شرایط اقتصادی مناسبی هم نداشته و پس از سیل خوزستان دشوارتر هم شده است.

مشاور رسانه ای رییس دانشگاه علوم پزشکی اهواز اما شرح داده فیلم مربوط به 20 روز قبل است که او خود خواهان ترخیص از بیمارستان شده بود اما چون به سبب عوارض آلزایمر* نشانی درست خانه را نمی دهد همان آمبولانس به بیمارستان بازمی گرداند و دوباره بستری می گردد تا سه شنبه شب (14 اردیبهشت 1400) که نهایتا به خاطر ابتلا به سرطان فوت می نماید وگرنه در این مدت، تحت مراقبت کامل بوده و این شایعه که به علت مسائل اقتصادی تحت درمان قرار نگرفته یا از بیمارستان اخراج شده به کلی نادرست است.

قاسم آهنین جان، شاعر و منتقد ادبی شناخته شده ای بود با آثاری چون ذکر خواب های بلوط، خون و اشراق بر ارغوان جوشن ها، کودکی ها در شب سقاخانه و این اواخر سپید از گل ها چهره ها در باران و کافی بود ادارۀ ارشاد استان با دانشگاه علوم پزشکی اهواز تماس بگیرد و از این رو روایت اخراج یا رسیدگی نکردن را نمی توان پذیرفت یا به غلظتِ ادعا شده نیست اما انتساب آلمزایر مایۀ تعجب است چرا که مجلۀ تجربه در همین بهمن ماه 99 با او مصاحبه کرد و در آن بسیار هم خوش حافظه است. در همان آغاز می گوید: بخش عظیمی از آنچه مطالعه نموده ام مربوط به نثر است. از نثر کهن تا امروز. نامه های نیما، ابراهیم گلستان، نثر بی بدیل جلال آل احمد، سعید نفیسی، ناصر وثوقی، داریوش آشوری یا نثر شیخ روزبهان بقلی شیرازی، عطار نیشابوری؛ سعدی و بیهقی و مترجمان درجه یک همچون ابوالحسن نجفی، عبدالله توکل، پرویز داریوش، محمد قاضی، احمد شاملو، منوچهر بدیعی....

آدمی که این همه نام را می آورد نمی تواند آلزایمر داشته باشد حتی اگر به خاطر مسئله ای که به سبب سرطان در تکلم پیدا نموده بود مصاحبه، مکتوب بوده باشد و در این باره البته نظر گفت و گو کننده ( آقای فریدون کوراوند) صائب تر است.

اساساً کتاب مورد بحث او در این گفت و گو (سپید از گل ها چهره ها در باران) خاطرات خواندنی اوست دربارۀ این نام ها: بیژن الهی، نصرت رحمانی، محمد علی سپانلو، قاسم هاشمی نژاد، منوچهر آتشی، هوشنگ بادیه نشین، بیژن جلالی، احمد محمود، شاپور بنیاد و محمود شجاعی که با دقت و ذکر جزییات هم بیان شده مگر این که در همین یک ماه اخیر آلزایمر گرفته باشد. هر چند که آلزایمر به دو معنی است: هم زوال عقل که شخص دیگر نمی تواند خود را اداره کند و هم فراموشی در سطوح مختلف و خوب بود مسؤول محترم تعیین می کرد کدام را مراد دارد و از کی؟

غرض اصلی اما این است که یادآور شوم در همان بهمن ماه، آن مرحوم تلفنی با دفتر مجله تماس گرفته بود و پی گیر بود تا ببیند گفت و گوی او چاپ شده یا نه و حسی به من گفت اگرچه سراغ دبیر تحریریه و نویسندگان را گرفته اما خود با او تماس بگیرم تا اگر نکته ای دارد قبل از چاپ، لحاظ گردد. حاصل، گفت و گویی دو ساعته بود. گمان می کردم ذوق انتشار مصاحبه در مجله را دارد یا می خواهد نامی را بیفزاییم اما دانستم که تنها می خواهد بداند کدام یک از یادداشت های دیگران دربارۀ کتاب چاپ شده و پی گیر مصاحبۀ خودش نبود.

گفت و گوی تلفنی بیشتر از جنس درددل و بیان خاطرات پراکنده بود در حالی که بسیار به دشواری سخن می گفت و از شدت بیماری خود اطلاع داد. می دانستم سرطان، امان او را بریده اما نوع سرطان را نمی دانستم و وقتی گفت: سرطان فک برای تغییر روحیه او گفتم: چون انسان خاصی هستید سرطان تان هم خاص است و نادر و آیا می دانید سید جمال الدین اسد آبادی و دکتر محمد مصدق هم به سبب مبتلا به سرطان فک بوده اند و در روزگار ما هم دکتر علیرضا رجایی -روزنامه نگار و فعال سیاسی- به سرطان فک مبتلاست و با این که یک چشم او را تخلیه نموده اند روحیۀ خود را نباخته است؟

تصور نمی کردم قرار دادن نام او در کنار مصدق و سید جمال و یاد کردن از نوع مواجهۀ آقای رجایی با بیماری، او را تا این حد به وجد بیاورد و روحیه بخش باشد تا جایی که بسیار تشکر کرد و گفت باز هم تماس می گیرد و البته تماس دیگری برقرار نشد و به خواب های بلوط پیوست.

در آن مکالمه خاطراتی از روزهای زندگی فروغ فرخ زاد در اهواز گفت که نه جایی خوانده بودم نه از کسی شنیده بودم و نه قابل انتشار است و نه اساساً می دانستم فروغ یک چند در اهواز زندگی می نموده و البته نپرسیدم شما که در آن موقع نهایتاً ده دوازده ساله بوده اید چگونه این موارد را دیده اید یا شنیده اید؟ به قدری با دشواری صحبت می کرد که مجال گفت و گویی این گونه فراهم نبود.

جذاب ترین بخش صحبت های او آنجا بود که از تأثیر کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوان برای رها شدن از یک گرفتاری هول ناک که او را تا مغاک فروبرده بود می گفت. روایتی که از هر روایت دیگر دربارۀ نقش کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان روشن تر است و اینجا دیگر صحبت از کانون تهران هم نیست.

دربارۀ زندگی و مرگ قاسم آهنین جان در 62 سالگی چه می توان گفت گویاتر از سخن خود او دربارۀ کتابش و در همان مصاحبه که تیتر همان گفت و گو هم شد: مرگ، فصل مشترک چهره هاست... .

او سه ماه قبل دربارۀ 10 چهره گفته بود: یک چیز مشترک و مهم بین همۀ این چهره ها مرگ است و اگر دقت کنید همۀ اینها رفته اند به دیار دیگر... این فقط یک یادآوری بود و یادگاری و ادامه نخواهم داد. چهره ها در باران تداوم نخواهد داشت و تداوم نیافت چون حالا خود او یکی از همان چهره ها در باران است...

-

* واژۀ پارسی به جای آلزایمر: خِرَدسودگی

منبع: عصرایران

pariha.com: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.

dorezamin.com: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله سرگرمی و گردشگری