سه کوهه؛قلعه و روستایی دیدنی در سیستان ، تصاویر - مجله سرگرمی

آشنایی قلعه تاریخی سه کوهه

قلعه تاریخی سه کوهه بعد از کوه خواجه نام دومین بنای بلند دشت وسیع سیستان را با خود یدک می کشد. این قلعه که از تاریخ ساخت آن اطلاعات دقیقی تا به امروز منتشر نشده است در زمینی مستطیلی و مرتفع با مساحتی همچون 3700 متر مربع ساخته شده است و دارای دو راستا ورودی از جهت شرقی و غربی خود می باشد که راستا ورودی غربی آن اکنون کاملا غیر قابل تردد است و دچار خرابی های زیادی شده و راستا شرقی هم از یک سراشیبی تند برخوردار می باشد.

جالب است بدانید در کنار قلعه سه کوهه سیستان و بلوچستان، یک ارگ کوچک هم بر روی کوه سوم بیرون آمده از زیر آب به چشم می خورد و از مساحتی 2 هزار متر مربعی برخوردار شده است. فاصله این ارگ کوچک تا قلعه سه کوهه زابل تنها 20 متر می باشد و همین فاصله اندک سبب گشته تا بسکمک از مورخان فرضیه یکی بودن ارگ و قلعه را مطرح کنند؛ خصوصا که آثار زندگی انسانی در این ارگ کوچک هم کاملا مشهود است اما اینکه چه کسانی و در چه زمانی در این ارگ زندگی می کرده اند، هنوز مشخص نشده است!

قلعه تاریخی سه کوهه دارای مختصات عرض جغرافیایی30.46.44 و طول جغرافیایی 61.26.28 می باشد. این قلعه از قسمت شمال شرقی به دشت های نیم دایره ای، از جنوب به روستای دل آسا، از غرب هم به اراضی روستای لوتک و از شمال غربی هم به قلعه سام منتهی می شود.

دلیل نامگذاری

دهستان سه کوهه در ابتدا به دلیل قرار گرفتن در راستا رودخانه هیرمند بطور تمام و کمال در زیر آب قرار گرفته بود و بعدها با تغییر راستا حرکتی این رودخانه بود که مجال بیرون آمدن از زیر آب را پیدا کرد و به صورت سه برآمدگی یا به عبارت دیگر سه کوه بر روی سطح خشکی دست سیستان ظاهر شد. در ابتدا سه کوهه همچون سه جزیره سر از آب بیرون آورده بود و رفته رفته با پسرفت آب جلگه رودخانه تقریبا تمامی مساحت آن از آب خارج شد و به شکل و شمایل کنون اش بدل گشت! نام این دهستان را به خاطر همین سه کوهه نامگذاری کردند که البته در زبان محلی آن را سکوا (Sekava) می نامند و بر روی آن هم بنایی برای آیندگان از خود باقی گذاشتند.

قسمت های قلعه سه کوهه زابل

ارگ شمالی: این قسمت از قلعه محل استراحت حاکم و همراهان وی بوده است. ارگ شمالی دارای نمای خارجی چند ضلعی با سطح گنبدی و طاق های بلند می باشد و به نسبت ارگ جنوبی قلعه، از مساحت به مراتب کمتری برخوردار است؛ لازم به ذکر است به ارگ شمالی ملک سار یا فلک سر هم گفته می شود.

ارگ میدانی: این قسمت از قلعه پر است از اتاق های کوچک و بزرگ که قطعا مکانی برای استراحت و خواب خدمتکاران و سربازان محافظ حاکم و همراهان او بوده است. این قسمت میان ارگ شمالی و ارگ جنوبی واقع شده است.

ارگ جنوبی: این بخش از قلعه تنها متعلق به حاکم وقت بوده است و همچون یک قصر نُقلی دارای یک ایوان باریک و بلند، حیاطی کوچک و تعدادی اتاق در قسمت شمالی حیاط می باشد.

معماری سیستانی

چیزی که با اغلب معماران در همان لحظه نخست با دیدن قلعه سه کوهه سیستان و بلوچستان متوجه آن می شوند، سبک و سیاق معماری به کار رفته در ساخت این قلعه می باشد. در این بنا از دو نوع طاق آهنگ استفاده شده است؛ مثلا در قسمت راهروهای قلعه از طاق با خیز کم بهره گرفته اند و در قسمت طراحی اتاق ها از طاق هایی با خیز بیشتر (اصطلاحا طاق بیز گفته می شود) استفاده کرده اند. ساخت خانه های موجود در دهستان سه کوهه همچون دیگر آبادی های ایران ابتدا از دیوار چینی و سپس مشخص کردن ایوان ها و درها بوده است و سپس سقف زدن خانه های دِه؛ روش درست کردن سقف برای خانه های منطقه سیستان به این شکل است که از یک طرف شروع به ساخت سقف تا قسمتی کمتر از نصف آن می کنند و از طرف دیگر هم همین اندازه برای ساخت سقف پیش می فرایند و هنگامی که پایه های سقف که بر روی دیوارهای اتاق قرار گرفته اند بهم می رسند، از هر طرف شروع به چیدن چند ردیف دیگر برای اتمام سقف بنا می کنند. لازم به ذکر است که عموم سقف خانه های دشت سیستان به شکل گنبدی و یا حتی به سبک یزدی ساخته می شوند.

طاق آهنگ

طاق آهنگ یا طاق گهواره ای از دسته طاق های نیمه استوانه ای و تو خالی است که بیشتر از آن برای فضاهای تک محوری همچون ایوان ها و راهروها استفاده می شود. این طاق بایستی در امتداد یک خط ایجاد بشود و عموما هم نمی توان از آن در سطوح ناهموار با برآمدگی استفاده کرد و بهتر است حتما سطح زیرین طاق آهنگ به شکل کاملا صاف و مستطیلی باشد. این طاق ها به دو روش روس و پر و با کمک گرفتن از یک لنگه یا دو لنگه قابل اجرا می باشند.

برجستگی های تاریخی قلعه سه کوهه زابل

1) آخرین دژ مسکونی در منطقه سیستان می باشد که حاکم وقت در آن استقرار یافته بوده است و زمان آن هم مربوط می شود به دوره حکومت قاجارها در ایران

2) این قلعه نمادی از معماری چشم نواز سیستانی می باشد و جزئی از آخرین بناهای تکمیل شده از طریق این سبک و سیاق از معماری بحساب می آید.

3) از جمله نقطه مکان هایی در سیستان است که در مبارزات دولت ایران با دولت استعمارگر بریتانیای کبیر، پرچم ایران بر فراز آن به اهتزاز درآمد. (لازم است بدانید این قلعه چند صد ساله شاهد اوج درگیری های نظامی و سیاسی میان ایران و بریتانیای کبیر خصوصا در عصر حکومت ناصرالدین شاه قاجار بوده است و سبب بازپس گیری بسکمک از بخش های کشورمان در حین جنگ و به ویژه لشکرکشی به منطقه هرات گشت هاست.)

pariha.ir: پریها | مجله گردشگری، تور لحظه آخری، تور ارزان قیمت، سفرنامه گردشگری

مجله 90 جعبه: مجله 90 جعبه، مجله تفریحی و آموزشی و سرگرمی