سالمندآزاری؛ پدیده ای خاموش در جامعه - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، چندی پیش رئیس اورژانس اجتماعی کشور اظهار داشت که متاسفانه بعد از کودک آزاری و همسرآزاری، سالمندآزاری رتبه سوم خشونت های خانگی را از آن خود نموده است. حال این سئوال مطرح می گردد که این ناهنجاری تازه متولد شده که محصول جهانی به ظاهر مدرن امروز است و در نطفه خشکانده نشده، از کدام نابسامانی های روانی نشأت می گیرد و در کدام عقده فروخورده ریشه دارد؟

سالمندان به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی و آناتومی در معرض خطرات متعدد از جمله سالمندآزاری قرار می گیرند. سالمندآزاری موضوع پیچیده ای است و از آن به عنوان یکی از پیش زمینه های ایجاد مرگ زودتر از هنگام یاد می نمایند. بعضی مطالعات نیز ثابت می نماید که فقط 9 درصد از سالمندانی که مورد آزار قرار گرفته ا ند، زنده می مانند و این عدد در سالمندانی که در شرایط مناسب نگهداری می شوند، به 40 درصد می رسد.

متاسفانه پدیده بسیار رقت انگیز سالمندآزاری، پدیده جهانی تکنولوژی و عصر ظهور ربات ها است. جهانیی که با سرعت شگفت انگیزی رو به تمدن پیش می رود اما گویی هیچ اندیشه طولانی مدتی برای حفظ روابط بشری، به ویژه بین اعضای خانواده صورت نگرفته است، طوری که علی رغم سفارش های دین مبین اسلام در مورد تکریم سالمندان، این ناهنجاری حتی در کشورهای مسلمانی از جمله ایران آمار قابل تامل و توجهی دارد.

بر اساس آماری که سال 96 ارائه شده است، در سراسر جهان از هر شش سالمند، یک نفر قربانی سالمندآزاری شده و متاسفانه بر اساس تحقیقی که سال 1389 اجرا شده است، 87 درصد از سالمندان حداقل یک بار آزار دیده اند. شیوع سالمندآزاری در کشورهای مختلف جهان فرق دارد و گاهی این تفاوت قابل ملاحظه است اما با اطمینان می توان گفت که این پدیده نسبتا شایع در سراسر جهان کمتر از حد واقعی شناسایی و گزارش می گردد.

این که چرا و چگونه این هجم از خشونت به راحتی پا به حریم خانه های مان گذاشت و حرمت ها را لگدمال کرد، تشکیل کارگروه های اجتماعی و طرح شفاف مسائل را می طلبد اما سالمندآزاری مقوله ای است که به هیچ عنوان نمی توان نسبت به آن بی تفاوت بود و اقدامات لازم برای مقابله با آن پدیده را به سال و حتی ماه های آینده موکول کرد. این معضل، به جد احتیاجمند اقدامات ضربتی است.

به همین دلیل، نخستین قانون کیفر عمومی ایران مصوب دهه 1310 هجری شمسی، عدم توجه فرزندان به والدین سال خورده و خودداری از نگه داری و تامین معیشت آنان را جرم شناخته است. همچنین شورای عالی سالمندان، طرح مقابله با سالمندآزاری را تدوین نموده و سه سند ملی سالمندان هم در ایران تهیه شده است. با این حال این طور به نظر می رسد که پراکندگی سندها و ناهماهنگی نهادهای مربوطه و ذی ربط، مانع از بهبود شرایط و مسائل مربوط به سالمندان شده است.

سالمندآزاری؛ از مصادیق بیماری های روحی

یک روان شناس و مشاور خانواده، سالمندآزاری را از مصادیق ناهنجاری های روحی و حتی در موارد شدیدتر، سادیسم عنوان نموده و می گوید: بدترین شکل سالمند آزاری، نوعی است که در آن فرد سالمندآزار از آسیب رسانی، تحقیر و ناتوان کردن سالمند لذت می برد. شاید رفتار کنونی چنین افرادی ریشه در گذشته مشترکی داشته باشد که با سالمند مورد نظر داشته اند و اکنون که سالمند درمانده، محتاج و وابسته آن ها شده و قدرت تحکم سابق را ندارد، زمان را برای دریافت انتقام مناسب می بینند. متاسفانه این ویژگی ها را بیشتر در زنانی می بینیم که سال ها تابع و مطیع همسران زورگو بوده اند.

سیدعبدالله احمدی قلعه ادامه می دهد: گاهی مراقبان افراد سالمند، خودشان هم دچار بیماری های روانی و جسمی هستند که باعث می گردد ناآگاهانه باعث آزار و اذیت سالمند شوند، بنابراین نظارت و حمایت مراقبان لازم است اما به طور کلی افرادی که به سالمندان آسیب می زنند، معمولا اعتیاد و سوء مصرف مواد دارند و از این مراقبت، منفعت اقتصادی عایدشان می گردد. آن ها روابط قربانیان خود را با دیگران و جهانی خارج قطع می نمایند و سالمند تنها به وسیله آن ها است که می تواند با دیگران ارتباط برقرار کند.

وی می افزاید: همواره باید توجه داشته باشیم که رفتار با بزرگ ترها و سالمندان مستقیما توسط نسل بعدی الگوبرداری می گردد، بنابراین اگر می خواهیم در آینده مورد چنین آزار و اذیت هایی قرار نگیریم، از هم اکنون باید رفتارمان را با سالمندان بهبود بخشیم. همچنین باید همه مسئولیت های نگه داری و مراقبت از سالمندان را به یک نفر نسپاریم. در چنین وضعیتی، مراقب دچار فرسودگی و خستگی می گردد و از عهده وظایفش بر نخواهد آمد و در بدترین حالت نیز اقدام به سوءاستفاده در جنبه های مختلف خواهد نمود.

وقتی سالمند آسیب دیده باید از خانواده جدا گردد

معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی استان زنجان نیز یکی از گروه های هدف برنامه اورژانس اجتماعی را سالمندان آزاردیده عنوان نموده و می افزاید: در صورت گزارش سالمندآزاری به خط تلفن اورژانس اجتماعی 123، بلافاصله تیم خدمات سیار به محل اعزام شده و نسبت به ارائه خدمات روان شناختی و مددکاری به فرد آزاردیده و فرد آزارگر اقدام می نماید.

سلمان حسینی تصریح می نماید: در وهله اول، مددکاران بهزیستی همه کوشش خود را به کار می گیرند تا با انجام مداخلات موثر، به حل مشکل بپردازند اما در صورتی که مشکل سالمند حل نشده باقی بماند و یا احتیاج به دریافت خدمات بیشتر داشته باشد، به مرکز مداخله در بحران ارجاع می گردد تا خدمات روان شناختی، مددکاری، آموزشی، درمانی و حقوقی دریافت کند. این در حالی است که بیشتر موارد سالمند آزاری گزارش شده در استان، از نوع غفلت یا آزار روانی و عاطفی است.

وی با بیان این که پارسال پنج مورد سالمندآزاری گزارش شده و سالمندان آسیب دیده از خدمات اورژانس اجتماعی بهره مند شده اند، خاطرنشان می نماید: در بعضی موارد، ارائه خدمات روان شناختی و مددکاری جهت حل مشکل فرد کافی نیست و برای پیشگیری از آسیب بیشتر، سالمند باید از خانواده جدا گردد. در چنین مواقعی اگر امکان زندگی مستقل برای سالمند وجود نداشته باشد، وی پس از اخذ حکم قضایی جهت نگهداری به مراکز نگهداری سالمندان ارجاع می گردد.

گزارش: سعیده شریفی خبرنگار خبرنگاران (منطقه زنجان)

euroro.ir: اروپا: سفر به مهد فناوری و میراث دار تمدن باستانی روم و یونان

dorezamin.com: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله سرگرمی و گردشگری

dubairo.ir: دبی: زیباترین شهر حاشیه خلیج فارس و امارات