زاگرس و دنا گنج بیهمتای توسعه پایدار گردشگری - مجله سرگرمی

در حال حاضر در این منطقه 2 پارک ملی، 10 منطقه حفاظت شده و ذخیره گاه زیست کره دنا و تنگ صیاد قرار گرفته است که نشان دهنده ارزش های فوق العاده و بی نظیر زاگرس در زمینه گردشگری طبیعی است. یقیناً این ظرفیت به تنهایی برابر با ظرفیت های طبیعی چندین کشور است که ضرورت توجه بیش از پیش برنامه ریزان را به زاگرس به عنوان یکی از با ارزش ترین مناطق طبیعی دنیا، دو چندان می نماید.

سرچشمه بیش از 45 درصد آب های شیرین و بیشتر رودخانه های عظیم کشور از جمله دز، کارون، زاینده رود، خرسان، بشار، زهره و مارون و تأمین کنننده آب مصرفی بیشتر صنایع عظیم مانند صنایع نفت و گاز در این منطقه قرار گرفته است. با توجه به وجود رودخانه های خروشان و آبشارهای سحرانگیز، دریاچه ها و تالاب های بکر و منحصر به فرد و سدها و دریاچه های فراوان می توان این مناطق را به قطب گردشگری ورزش های آبی تبدیل کرد.

رشته کوه زاگرس دارای چین خوردگی های فراوانی است که هر کدام از آنها بهشتی را در دل خود نهفته دارد. بام زاگرس دنا بلندترین و البته عظیم ترین چین خوردگی رشته کوه زاگرس است که کوهنوردان حرفه ای به آن آلپ ایران می گویند. این رشته کوه از ناحیه قفقاز آغاز و پس از عبور از کردستان عراق وارد ایران می گردد و بال های حیات بخش و تمدن ساز خود را تا کرانه های خلیج فارس و تنگه هرمز گسترش می دهد.

دنا، دهمین ذخیره گاه زیست کره است که به ثبت دنیای رسیده و وجود عوارض طبیعی و اختلاف ارتفاع در این زیست بوم، آن را به موزه ای طبیعی و متنوع از انواع گونه های گیاهی و جانوری تبدیل نموده است. منطقه دنا با دارا بودن 1200 گونه، غنی ترین نقطه ایران از نظر گونه های گیاهی است؛ به طوری که قدمت بعضی از درختان بلوط این ناحیه به بیش از 400 سال می رسد که اصطلاحاً به این درختان فسیل های زنده می گویند.

در اطراف شهر یاسوج و دنا، 1250 گونه گیاهی داریم که معادل 16 درصد گونه های گیاهی کشور بوده و 90 تیره از 150 تیره گیاهی ایران یعنی معادل 60 درصد آنها در این منطقه قرار گرفته است. ضمن اینکه، ذخیره گاه زیست کره دنا رویشگاه 50 گونه اندمیک (بومی)، معادل 17 درصد گیاهان اندمیک ایران است. در واقع، دنا و زاگرس به عنوان بانک ژنتیک گیاهی و دارویی کشور مطرح هستند.

علاوه بر این، کوه ها و دشت های زاگرس را می توان رویشگاه لاله های واژگون نامید. برای دیدن این گل های زیبا در وسعت زیاد می توان به شهرستان های بویراحمد، دنا و چرام سفر کرد.

بر اساس تحقیقات پژوهشگران، تعداد گونه های بومی دنا هشت برابر گونه های گیاهی کشور سوئد، 10برابر هلند و نروژ و بیشتر از گونه های گیاهی 46 کشور دنیا است (دکتر عزیزالله جعفری، کتاب فلور گیاهی استان کهگیلویه وبویراحمد)

دنا به بلوط های هزارساله اش می نازد، اما گونه های علفی و بوته ای متنوع دیگری هم در آن وجود دارد، مثل ارژن، گون و سرو کوهی. ضمن اینکه کبک دری، خرس قهوه ای، پلنگ، خوک وحشی، سنجاب جنگلی، راسو، گربه پالاس، سیاه گوش، گوزن زرد ایرانی و بز از جمله گونه های جانوری این منطقه هستند.

وجود 51 قله بالای 4000 متر در ذخیره گاه زیست کره دنا که طولانی ترین خط الرأس بالای 4000 متر در کشور است، فرصت بی نظیر توسعه طبیعت گردی و ژئوتوریسم را در این منطقه فراهم آورده است.

این منطقه از دیرباز مهد تمدن تاریخی و تنوع قومی ایران بوده و بیش از 10 درصد جمعیت کشور را که از دوران کهن دارای شیوه زندگی و فرهنگ بکر عشایری و روستایی بوده، در خود جای داده است.

نقش زاگرس به عنوان ستون فقرات فرهنگ ایرانی و محور تعاملات منطقه ای و فرامنطقه ای از دوران پیش از تاریخ تا به امروز می تواند مدلی برای ایجاد رویه ملی در راستای پاسداری از ارزش های فرهنگی و تاریخی ایران زمین باشد؛ زیرا اقوام ساکن در زاگرس و حوزه اطراف آن بخش عظیمی از کهن ترین اقوام ایرانی را تشکیل می دهند که در روزهای سخت به کمک فرهنگ، تمدن و تاریخ ایران زمین شتافته اند.

زاگرس خاستگاه اساطیر کهن ایرانی و خاستگاه اساطیر کهن بین النهرین است و دنا ریشه در باورهای دیرین مردمان این دیار دارد از زمانی که افسانه کیخسرو و شاهنامه یار دیرین شب های طولانی زمستان های بویراحمد بوده است. بچه ها آن دوران که پیران و سالخوردگان اکنون هستند، به یاد می آورند که شب های طولانی در پای چاله های آتش، گوش جان به افسانه ها و سخنان شیرین پیران ایل می سپردند و افسانه های دنا را در جان و یاد خود حک می کردند (فصلنامه کوه، دکتر فرید شیبانی).

این پهنه جغرافیایی شامل حوزه های فرهنگی و ایلات و اقوام مختلفی است که زاگرس را همچون قالیچه ای زیبا با هارمونی فرهنگ ها، زبان و گویش ها، پوشاک، موسیقی، سور و سوگ و صنایع دستی از دوران پیش از تاریخ تا امروز نشان داده است. سابقه عصر مفرغ در منطقه زاگرس به هزاره ششم پیش از میلاد می رسد، در حالی که در اروپا از حدود 2500 سال پیش از میلاد آغاز شده است. در هیج کجا آثار مفرغی کهن تر از زاگرس به دست نیامده است، از این رو می توان حوزه تمدنی-فرهنگی زاگرس را محل ظهور و توسعه مفرغ دانست (زاگرس شناسی، سال اول، شماره اول).

قدیمی ترین محل ظهور انسان های هوشمند در غرب آسیا در زاگرس و دره خرم آباد به ثبت رسیده و نتایج پژوهش ها بر اساس آزمایش کربن 14 نشان می دهد که به احتمال زیاد اجداد اروپاییان از زاگرس به سمت اروپا مهاجرت نموده اند.

اکوتوریسم (طبیعت گردی و بوم گردی) فرصتی را برای گردشگران فراهم آورده تا بتوانند تنوعی از جاذبه های طبیعی و فرهنگی را تجربه نموده و اهمیت حفظ تنوع زیستی و فرهنگ های محلی را درک نمایند. در عین حال این فعالیت علاوه بر حفظ محیط زیست، درآمدزا بوده و برای مردم روستا و کسانی که در نواحی دور افتاده زندگی می نمایند منفعت مالی در پی دارد (ECOTORISM DEVELOPMENT,andy drum).

کشور ایران از نظر تنوع اقلیمی و جاذبه های طبیعی جز پنج کشور اول دنیا است و این خود به دلیل توان و ظرفیت های طبیعی فراوان از جمله جنگل های زیبای زاگرس، تالاب ها، آبشارها، اکوسیستم های آبی متنوع، آبشارها، کوهستان ها و غارها، پارک ها، مناطق حفاظت شده و تنوع بسیار بالای گونه های گیاهی و جانوری است.

اکوتوریسم در کشور ما که دارای یکی از عظیم ترین ذخیره گاه های تنوع زیست محیطی در دنیا است، از مزیت افزون تری نسب به دیگر شاخه های گردشگری برخوردار است و از نظر مالی، فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی می تواند اثر قابل توجهی بر مناطق و جوامع بومی به جای بگذارد.

مدل اکوتوریسم پایدار سدلر

اثرات گردشگری می تواند مثبت یا منفی باشد. فعالیت ها و توسعه گردشگری ناپایدار می تواند به تخریب جاذبه های گردشگری، سیما و منظر، آلودگی های شدید زیست محیطی و آسیب دیدن فرهنگ جامعه بینجامد. این در حالی است که به وسیله گردشگری پایدار و مسئولانه می تواند مطابق با مدل گردشگری پایدار نسبت به حفظ فرهنگ محلی، سنت ها و آیین های بومی هر منطقه و حفاظت از محیط زیست و در کنار آن توسعه مالی جوامع محلی اقدام کرد.

بر اساس مطالعات اجرا شده از سوی سازمان دنیای گردشگری، اکوتوریسم بالاترین میزان رشد را در حوزه گردشگری خواهد داشت و تا 2 دهه آینده سفرهایی که صرفاَ با انگیزه اکوتوریسم انجام می گردد به 50 درصد کل سفرها خواهد رسید و با توجه به پاندومی ویروس کرونا، توجه گردشگران به اکوتوریسم بیشتر خواهد بود که این موضوع، ضرورت توجه بیش از پیش به این بخش را دوچندان می نماید.

از مهم ترین چالش های پیش روی توسعه پایدار گردشگری در حوزه زاگرس می توان به عدم وجود برنامه جامع، مدون و عملیاتی (طرح تفصیلی) برای توسعه طبیعت گردی در مناطق ذکر شده (اغلب طرح های تهیه شده به صورت کلی و بدون ارائه طرح عملیاتی است)، عدم انتفاع جوامع محلی از توسعه طبیعت گردی، عدم آموزش و آگاهی جوامع میزبان و در نتیجه نبود ارتباط و مشارکت بین جوامع میهمان و میزبان اشاره نمود.

با توجه اینکه بخش عمده آگاهی در عصر حاضر از سوی رسانه های تصویری صورت می گیرد، کمبود ساخت سریال های فاخر و مستند با مضمون تاریخی و جغرافیایی از دیگر چالش های پیش رو است. همچنین کمبود زیرساخت های گردشگری مانند مجتمع های اقامتی و سیاحتی استاندارد و سبز و پیست های اسکی استاندارد را از دیگر چالش ها می توان نام برد.

متاسفانه در سال های گذشته آتش سوزی های گسترده و اجرای پروژه هایی مانند احداث خطوط انتقال نفت و گاز، کارخانه های شن و ماسه، احداث غیر اصولی جاده های اصلی و فرعی، سدسازی های بی رویه بدون توجه به پیوست های زیست محیطی، اسناد بالادستی و آمایش سرزمین سبب تخریب گسترده جنگل ها و منابع طبیعی شده و حفاظت مناسب و همه جانبه از این ذخایر زیست محیطی و طبیعی به عمل نیامده که این خود سبب تشدید فرآیند تخریب در این منطقه شده است.

با توجه به اهمیت این منطقه، برای توسعه پایدار گردشگری زاگرس، نیازمند هم افزایی بین دستگاه های متولی (محیط زیست، میراث فرهنگی، راه و شهرسازی، منابع طبیعی، بنیاد مسکن، وزارت کشور و غیره) به وسیله استفاده از ظرفیت های قانونی دستگاه ها و تشکیل فعال کارگروه های طبیعت گردی و بوم گردی با حضور نهادهای ذی ربط به منظور حفاظت از این ذخیره گاه ها و توسعه مالی جوامع محلی هستیم.

همچنین، ثبت ملی جنگل های زاگرس در فهرست میراث طبیعی و مناطق دارای ارزش طبیعی با توجه به قدمت بالای جنگل های این منطقه، ارتقای معیشت جوامع محلی با استفاده از مدل اکوتوریسم پایدار با توجه به وجود پتانسیل های بی نظیر میراث طبیعی، انسانی و فرهنگی در این پهنه جغرافیایی، پرداخت درصدی از عواید خط لوله های گاز، نفت و تاسیسات نفتی برای توسعه پایدار جوامع محلی و ترمیم و حفظ منابع طبیعی و محیط زیست مناطقی که مورد تخریب گسترده قرار گرفته اند، از دیگر مواردی است که می تواند برای توسعه پایدار گردشگری زاگرس مؤثر باشد.

احداث زیرساخت های گردشگری استاندارد و سبز در مناطق دارای پتانسیل، ایجاد سایت دائمی پایش جنگل های زاگرس در شهر یاسوج یا هر نقطه مناسب جغرافیایی با خرید تجهیزات به روز (مانند هلی کوپتر، پهپاد، تجهیزات و دمنده های اطفای حریق)، ایجاد پژوهشکده جغرافیایی و توسعه پایدار زاگرس برای آنالیز علمی دقیق علت تخریب، خشکیدگی و آتش سوزی جنگل های زاگرس، توسعه پایدار جوامع محلی و ارائه راهکارهای به روز، کارآمد و عملیاتی، استفاده از تجربه پیروز کشورهای دیگر و بومی سازی آن متناسب با شرایط فرهنگی و جغرافیایی هر منطقه و توسعه گردشگری ورزش در این ناحیه با تاکید بر ورزش های زمستانه (اسکی، برف پیمایی و ...) و ورزش های کوهستان (کوه نوردی، صخره نوردی، آب2های خروشان، رفتینگ و ...) از دیگر مواردی است که برای توسعه پایدار گردشگری زاگرس می توان به آنها توجه کرد.

mahsanblog.ir: سیستم مدیریت محتوای مهسان

کشتی کروز: کشتی کروز: سفری لوکس و در عین حال مقرون به صرفه به اقیانوس ها