دغدغه روزنامه و نوشتن - مجله سرگرمی

سیدعلی میرفتاح سردبیر هفته نامه کرگدن و روزنامه اعتماد، مهمان جلسه دوم این نشست بود و تجربیات خود در حوزه روزنامه نگاری را با روزنامه نگاران، نویسندگان و علاقه مندان و فعالان حوزه رسانه مشهد به اشتراک گذاشت.

• روزنامه نگاری در ایران متفاوت است

سیدعلی میرفتاح در جلسه ای که با عنوان از سوره تا کرگدن برگزار گردید، از تجربیات روزنامه نگاری خود گفت. او درباره حرفه روزنامه نگاری گفت: روزنامه نگاری در دنیا یک فن است. افراد به دانشگاه می روند و این فن را می آموزند و بعد به کار می گیرند. این را در فیلم های فرنگی دیده اید. حتی در کشور همسایه ما ترکیه، خیلی فنی به روزنامه نگاری نگاه می نمایند و چندین و چند روزنامه متنوع دارند. یا حتی در پاکستان هم همین است. اما در ایران یک فرق دارد. من متوجه شده ام که روزنامه نگاران ایرانی یک تفاوت با همکاران خودشان دارند.

میرفتاح درباره تفاوت روزنامه نگاری در ایران ادامه داد: روزنامه نگاران در ایران دغدغه ای دارند که باقی روزنامه نگاران یا این دغدغه را ندارند یا به این شکل ندارند. تمام کسانی که در ایران وارد کار روزنامه نگاری می شوند دغدغه میهن پرستانه دارند. در صورتی که شاید بیشتر روزنامه نگاران دنیا دنیا وطن اند و اعتقادی به این ندارند که باید از هویت و تاریخ کشورشان دفاع نمایند. این مسأله یا نیست یا خیلی به ندرت دیده می گردد.

از ابتدا که روزنامه نگاری وارد ایران شد، با دغدغه های میهن پرستانه و روشنفکرانه عجین شد؛ برای توسعه کشور و برای نوسازی. چیزهایی که برای صد سال پیش است مسأله ماست. روزنامه های صد سال پیش را که ورق بزنید هنوز بوی کهنگی نگرفته است. کاغذهایش زرد شده است، مسائل اما همچنان همان است. او درباره ورود روزنامه به ایران گفت: وقتی اولین بار روزنامه به ایران می آید و به تقلید غرب کاغذ اخبار فراوری می نمایند، محصول فقط برای اطلاع رسانی نیست. روزنامه، جمع آدم های دردمند است. جمع آدم هایی است که مسأله دارند. این مسأله تبدیل می گردد به داستان، قصه و گزارش. می رسد تا امروز که علی رغم این که همه چیز دارد به سمت حرفه ای شدن پیش می رود. بیشترین جمع روشنفکر دردمند صاحب دغدغه را دور و بر رسانه می بینید. در دانشگاه هم هستند، اما دانشگاهی چاره ندارد جز این که حرفش را به وسیله رسانه بزند.

• انگیزه شروع فعالیت حرفه ای

سیدعلی میرفتاح، سردبیر روزنامه اعتماد و هفته نامه کرگدن درباره انگیزه اش از شروع فعالیت مطبوعاتی گفت: من هم آن زمان مثل هر جوانی که تازه چشم به عالم باز نموده، احساس می کردم کشورم را دوست دارم و چیزهایی هست که باید درباره اش سخن گفت. دوست داشتن کشور را دست کم نگیرید. ما به ایران تعلق خاطر داریم. داریوش شایگان در کتاب هویت چهل تکه می گوید ایرانی بودن متضمن نوع خاصی از بودن است. این امر ریشه در صدها و هزاران سال تاریخ این سرزمین دارد که مثل زنجیرهای نامرئی ما را به خود متصل می نماید.

او ادامه داد: این دغدغه ها باعث شد من شروع کنم به نوشتن و تامل کردن. در این دنیا فراوری رسانه ای خیلی زیاد است. همین گوشی موبایل را که باز می کنید کلی آدم چیز نوشته اند؛ شما که نمی رسید همه را بخوانید. نویسندگان قدیم خیلی اقبالشان بلند بود. امروز اما کسی حوصله ندارد. من باید خیلی دلیل قانع نماینده ای داشته باشم تا مطلب میرفتاح را بخوانم. چرا باید بخوانم؟ به هر کس که می خواهد تازه وارد این حرفه گردد می گویم یک دلیلی بیاور که مردم حرف تو را بخوانند. باید دلیل و حجتی باشد که من مطلب یک نویسنده را بخوانم. برای این که دیده شویم باید ببینیم چه می خواهیم بگوییم؛ چگونه باید بگوییم و اصلا چرا باید بگوییم. باید برای این سوالات جواب داشته باشیم تا کار رسانه ما شکل بگیرد.

او درباره کار رسانه شرح داد: بخشی از کار رسانه فراوری خبر است. اینجا مخاطب کاری به روزنامه نگار ندارد، خبر برایش مهم است. زمانی دیگر هست که روزنامه نگار خبری نمی دهد و می خواهد تحلیل ارائه دهد. اینجا کار سخت تر است. من باید شما را قانع کنم اگر این مطلب را بخوانید بهتر تصمیم می گیرید؛ اگر تحلیلی که ارائه می دهم واقع بینانه و درست باشد.

• دغدغه در روزنامه نگاری

روزنامه نگار به مثابه یک روشنفکر، باید صاحب دغدغه باشد. میرفتاح درباره روند شکل گیری دغدغه برای شروع به کار روزنامه نگاری گفت: انقلاب که شد ده یازده ساله بودم و مهم ترین اتفاق قرن را جلوی چشم خود دیدم. اتفاق بزرگی بود برچیده شدن حکومت پادشاهی و این جلوی چشم ما رخ داد. بعد هم دعواهای سیاسی را جلوی چشم خود دیدیم که آن هم مهم بود. ما آرمان شهری ساخته بودیم که اگر فراهم گردد ما وارد دوره دیگری از تاریخ می شویم. در عین حال ما وارد جنگ تحمیلی شدیم. در مدرسه هر روز صبح می آمدیم تشییع جنازه 2 تا از هم کلاسی هایمان بود.

بچه ها خداحافظی می کردند و می رفتند جبهه و برمی گشتند یا نه. اینها ذهن ما را شکل می داد. اولین کار روزنامه نگاری که کردیم در سال 68 در جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی بود؛ مجله ای داشتیم به اسم گاهنامه. در آن مجله از این می نوشتیم که ما داریم به کجا می رویم. انتقاد می کردیم از تلویزیون و فضای فرهنگی را نقد می کردیم. در مطبوعات نقد همواره نقد قدرت است. شما یک جا می ایستید و دنیا یک طرف دیگر. اولین مطلبم این بود که صدا و سیما به کجا می رود. سال 69 رفتم به سرویس فرهنگی مجله بیان و کار تحلیلی می کردم. در مجلات سوره و مهر هم دغدغه فرهنگ بود.

• روزنامه نگاری در دهه 70

دهه 70 و هم زمان با تحول در مطبوعات، میرفتاح سردبیر مجله فرهنگی اجتماعی مهر بود. او درباره فعالیت مطبوعاتی در آن دوران گفت: در میانه دهه 70 نسل جدید متولدان 50 و 60 سر برآوردند و خواسته های جدیدی مطرح کردند. بعد از رویداد دوم خرداد، نسل جدیدی وارد عرصه سیاسی شد که اگر قدرش را می دانستیم می توانست یکی از برکات انقلاب باشد. متاسفانه سایه سنگین سیاست بر دوم خرداد باعث شد از خیلی اصلاحات عقب بمانیم. اشتباه ما این بود که رسانه را به بولتن های حزبی تنزل دادیم. ما البته در مهر مجله ای فرهنگی و اجتماعی بودیم و تمایلی نداشتیم که در جریان سیاسی موجود جاری شویم.

او درباره ایده نام کرگدن که از همان زمان شکل گرفت گفت: زمانی که سردبیر مجله مهر بودم، یادم هست که سالگرد جلال آل احمد بود. داشتم مطالب قدیمی درباره او را می خواندم که به یک ویژه نامه رسیدم. در آن ویژه نامه شفیعی کدکنی متنی نوشته بود که در آن شعری از بودا هم آمده بود. در آن شعر آمده است: به کردار کرگدن تنها سفر کن. این که آل احمد تنها بود. قبیله نداشت و متصل به حزبی نبود. فردیت خلاق تک رو و تنها داشت که لفظ کرگدن برایش خیلی برازنده بود. آن زمان هر روز به ما تلفن می شد یا نامه که شما کدام طرفی هستید.

اگر می گفتیم ما هیچ طرفی نیستیم تعبیر بدی می شد و نمی توانستند درک نمایند آدم می تواند هر لحظه تصمیم بگیرد و تصمیم حزبی نگیرد. من گفتم ما الان مثل کرگدن هستیم. مثل کرگدن ها پوست کلفت تنها. کرگدن علی رغم قیافه خشن هیچ حیوانی را شکار نمی نماید و حتی پرنده های کوچک هم روی شانه اش می نشینند. با جثه عظمیش گیاهخوار است و دوره های یخ بندان را طاقت آورده و مانده. با این حال ماجرای توقیف مهر را باید مفصل و جداگانه یک روز بنویسم.

او درباره اصلاحات و نگاه دغدغه مند گفت: امروز اگر اصلاحاتی بخواهد باشد، اصلاحات فردی است. من و شما باید استبداد را در درون خودمان بکشیم. کار روزنامه امروز همین است. ابوسعید ابوالخیر جایی برای وعظ دعوت بود. مردم جمع شده بودند و در آخر یک نفر آمد و جا نداشت بنشیند. معرف از همه حاضران خواست هر کس هر جا هست، یک قدم بیاید جلوتر. ابوسعید گفت هر چه می خواستم بگویم گفتی و رفت. ما باید هر جا هستیم یک قدم بیاییم جلوتر. ما خودمان را یادمان رفته است. امروز من بر مبنای واقع بینی روزنامه نگارانه می گویم شرایط خیلی بهتر از گذشته است، ولی با مطلوب کیلومترها فاصله داریم. ما داریم طلبکار قدرت می شویم. این را باید قدر بدانیم.

• هویت محلی مثل شناسنامه است

سیدعلی میرفتاح راجع به روزنامه نگارانی که تهران نیستند اما می خواهند با رسانه های غیرمحلی کار نمایند و نیز درباره صندلی رسانه محلی گفت: تکنولوژی ارزان است و مرزی وجود ندارد. شما می توانید از هر جایی زندگی می کنید و نوشته را به هر جایی که می خواهید بفرستید. خیلی از همکاران ما در اعتماد و کرگدن اصلا تهران نیستند. خود نوشته باید قابلیت پیدا کند. احتیاجی به استاد هم نیست. مهم ترین احتیاج خواندن مطالب خوب است. از طرف دیگر هویت محلی مثل شناسنامه می ماند؛ این که آدم از شهر خودش دنیا را ببیند. خیلی از نشریات خوب دنیا نشریات محلی اند. هر قدر کار خود را تقویت کنید، راحت تر می توانید همه جا دیده شوید. مطلب خوب مثل موجود زنده راهش را پیدا می نماید.

dorezamin: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور لحظه آخری، تور ارزان، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه