در پناه گلبرگ ها - مجله سرگرمی

حساسیت پوستی و فصلی دارند یا نه؟ شاد و آرام و سرخوشند یا مثل هر آدم دیگری ممکن است دچار افسردگی هم بشوند اما سمنانی ها و بعضی دیگر از هموطنان مان در نقاط مستعد رویش گل محمدی مثل کاشان در اصفهان و کاخک گناباد در خراسان رضوی همچنان طی یک آیین کهن و باستانی هرساله در ماه های اردیبهشت و خرداد، نوزادان خود را در دریایی از گلبرگ های گل محمدی می خوابانند و غلت می دهند و شعر محلی می خوانند به امید این که دچار بیماری و حساسیت های پوستی و فصلی نشوند و به سلامت عظیم شوند و در عظیمسالی هم شاد و سرحال باشند.

آنها این مراسم زیبا را در آیینی به عنوان گل غلتان انجام می دهند؛ آیینی کهن که در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده و از بیش از یک دهه پیش در شهر امیریه در جنوب شهرستان دامغان در استان سمنان به صورت جشنواره ای باشکوه برگزار می شود و جهانگردان زیادی از ایران و سایر نقاط جهان را به این شهر می کشاند؛ جهانگردانی که بعضی شان نوزاد به بغل خود را به امیریه می رسانند. آنها حتی اگر ته دلشان اعتقادی به اثربخشی این آیین نداشته باشند، حتما شنیده اند که گل محمدی خواص بسیاری دارد که برطرف مسائل و التهابات پوستی و فشارهای عصبی و افسردگی بعضی از این خواص است؛ همان خواصی که آیین گل غلتان به بهانه آن برگزار می شود.

برای مصون ماندن از آلرژی فصلی

خانم شیرزاد ساکن تهران است با این حال به ما می گوید سال 95 خود را به امیریه رسانده و نوزاد خود را در انبوده گل های محمدی این شهر غلتانده است: همسرم از ابتدای فروردین تا اواخر شهریور دچار حساسیت فصلی می شود که برایش خیلی آزار دهنده است. زمانی که از برگزاری جشنواره گل غلتان در امیریه باخبر شدم و شنیدم غلتاندن نوزاد در برگ های گل محمدی حساسیت فصلی را از او دور می نماید، تصمیم گرفتم فرزندم را در این مراسم شرکت دهم تا دست کم مثل پدرش دچار آلرژی فصلی نشود.

در جشنواره گل غلتان امیریه جهانگردان می توانند خودشان به باغ های گل محمدی بروند و با دست خود برای دلبندشان گل بچینند؛ مراسمی که خانم شیرزاد درباره اش به ما می گوید: رفتن به باغ گل و چیدن و لمس کردن گل برگ های گل محمدی همراه با اجرای آداب و رسوم خاص اهالی امیریه در حین برداشت گل و غلتاندن نوزاد در میان گلبرگ های خوشبو حس قشنگی بود که آرزو دارم یک بار دیگر آن را تجربه کنم. ما سه روز در امیریه بودیم و در این مدت با هماهنگی مسؤولان مراسم، در منزل یکی از اهالی سکونت و در جشن ها و برنامه های مختلف و جذاب مراسم شرکت کردیم.

برای این بانوی تهرانی نحوه اجرای آیین گل غلتان هم جالب بوده است: خانم هایی که مسؤول اجرای مراسم بودند با صبر و حوصله زیادی این کار را انجام می دادند و اگر کودکی گریه می کرد صبر می کردند تا آرام شود، بعد مراسم را انجام می دادند. در خاتمه مراسم هم پارچه سفید و گلدوزی شده که برای غلتاندن نوزاد در گل از آن استفاده شده بود را به همراه گل ها در قالب یک پک به ما برگرداندند تا به یادگار نگه داریم.

حتی اگر اعتقاد ندارید شرکت کنید

خانم امیر احمدی دیگر بانوی ساکن تهران که اصالتا اهل امیریه است، تا به امروز دو بار در این جشنواره حضور داشته است.

او درباره دلیل شرکتش در آیین گل غلتان و همچنین تجربه اش از این مراسم به ما می گوید: طبق آنچه از پیشینیان به ما رسیده، غلتاندن نوزاد در گل محمدی مانع از ایجاد حساسیت های فصلی می شود و همان طور که عظیم ترهای ما این آیین را برای ما اجرا نموده اند و تا به امروز از لحاظ ابتلا به آلرژی های فصلی با مسئله ای روبرو نشده ایم ما هم این آیین را برای فرزندان خود و اقوام مان اجرا می کنیم.شرکت در این مراسم شور و شعف خاصی برای افراد شرکت نماینده به همراه می آورد حتی اگر کسی از لحاظ علمی اعتقادی به این نکته نداشته باشد که غلتاندن نوزاد در گل برگ های گل محمدی مانع حساسیت های فصلی می شود، باز همین که نوزادش را در میان برگ های معطر گل محمدی می بیند، احساس خوشایندی پیدا می نماید. ضمن این که شرکت در خود جشنواره هم که چندین روز به طول می انجامد و برنامه های سرگرم نماینده و شاد و مفرحی دارد، سفری تفریحی- جهانگردی و پر از خاطره را برای خانواده ها رقم می زند.

جهانگردی با این آیین رونق گرفت

مهدی قاسمی، رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان دامغان به عنوان یکی از متولیان برگزارنماینده جشنواره گل غلتان در امیریه، درباره این آیین و چگونگی اجرای آن در سال های گذشته و اکنون به جام جم می گوید: این آیین یکی از رسوم سنتی باقیمانده از گذشته در مناطق مختلف دامغان است که در اولین بهار زندگی نوزاد برگزار می شود. موعد برگزاری آیین همزمان با باز شدن گل های محمدی است؛ یعنی شروع اردیبهشت تا خاتمه خردادماه.

آیین گل غلتان اگرچه سنتی دیرینه است و از قدیم در بعضی خانه های شهرستان دامغان اجرا می شده، اما از بیش از یک دهه پیش به صورت رسمی و طی جشنواره ای میراثی- جهانگردی با همکاری های نهادهای مختلف دامغان برگزار می شود و جهانگردان زیادی را از سراسر کشور به سوی خود جلب می نماید.

قاسمی درخصوص این جشنواره به ما می گوید: آیین گل غلتان نوزاد اردیبهشت هر سال در شهر امیریه دامغان در قالب جشنواره گل غلتان امیریه و با هدف احیای آیین کهن مردم و نهادینه کردن آن، جذب جهانگرد و رونق مالی منطقه برگزار می شود. بازدید از جاذبه های طبیعی و تاریخی امیریه مثل کویر حاج علیقلی و دریاچه نمک در کنار عرضه صنایع دستی و سوغات، گشت وگذار در باغ و چیدن گل برای اجرای برنامه گل غلتان، کارناوال شادی، برگزاری آیین ملی گل غلتان در خانه های محلی و محل برگزاری جشنواره، اجرای موسیقی های محلی و برنامه های فرهنگی، شترسواری، اسب سواری و رصد ستارگان ازجمله برنامه هایی است که معمولا در این جشنواره اجرا می شود.

گل غلتان تعطیل نشد، مجازی شد

برنامه هایی که رئیس اداره میراث فرهنگی دامغان آنها را برایمان بازگو می نماید، طی 12 دوره جشنواره برگزار می شده اما اردیبهشت سال گذشته و سال جاری این برنامه ها به دلیل شیوع کرونا و جلوگیری از تجمع مردم برگزار نشد. البته قاسمی می گوید ما جشنواره را تعطیل نکردیم بلکه نحوه اجرای آن را تغییر داده و به صورت مجازی برگزار کردیم: در جشنواره های پیشین گل غلتان امیریه هر سال چند هزار نفر به عنوان مدعو، جهانگرد، مسافر و متقاضی شرکت و بعضی حتی چندین شبانه روز در امیریه اقامت می کردند. در این مدت روزانه بین 50 تا 100 کودک در جشنواره یا در منازل به صورت خصوصی گل غلتان می شدند. اما در دو سال اخیر به دلیل کرونا این آیین به صورت بسیار محدود و با رعایت شرایط لازم و پروتکل های بهداشتی انجام و توسط صداوسیما ضبط و پخش شد تا عامه مردم به صورت مجازی شاهد اجرای آن باشند. به دلیل اجرای محدود، سال جاری فقط 10 کودک در آیین گل غلتان امیریه شرکت داده شدند، البته مردم می توانستند در خانه های خود این آیین را برای فرزندان شان اجرا نمایند.

ورود 7000 جهانگرد در سال 98 به امیریه

شهردار امیریه نیز به عنوان یکی دیگر از متولیان برگزاری جشنواره گل غلتان به ما می گوید: در سال 98 حدود 7000 بازدیدنماینده در جشنواره سه روزه گل غلتان امیریه شرکت کردند و 250 نوزاد از 17استان کشور و همچنین نوزادهایی از کشورهای لبنان، سوریه و عراق در گل غلتانده شدند. این جهانگردان در کنار اجرا و تماشای آیین گل غلتان، از برنامه های دیگر جشنواره مثل غرفه های صنایع دستی، پخت نان محلی، پایکوبی چوب، اجرای موسیقی و پایکوبی محلی و بازدید جاذبه های تاریخی و طبیعی امیریه بهره مند می شدند.

محمد عوض آبادیان با بیان این که هم اکنون در امیریه حدود هشت هکتار زمین زیر کشت گل محمدی است، می افزاید: از قدیم مرسوم بوده که هر شخص در ورودی چپ و راست باغ خود دو درخت گل محمدی می کاشته و همزمان با شکفتن گل های محمدی، از گلبرگ های این دو درخت برای گل غلتان نوزادان استفاده می شده است.

به پاس زایش جهان به قدمت هخامنشیان

هانی رستگاران، مسؤول ثبت آثار و حرائم میراث ملی استان سمنان هم درباره قدمت و گستردگی این آیین با ما گفت وگو می نماید: اگرچه آیین گل غلتان در شهرهای دیگر شهرستان دامغان و استان سمنان مانند میامی، شاهرود، کلاته خیج و مجن هم اجرا می شود اما خاستگاه اصلی آن شهر امیریه است. بر اساس تحقیقات مکتوب، قدمت این جشنواره به دوران صفوی برمی شود اما به لحاظ پیشینه و دیرینه شناسی اجرای این جشنواره به دوران هخامنشی منتسب می شود و علت آن هم مصادف شدنش با جشنواره هایی چون جشن مهرگان است که در ایران باستان رواج داشته است. ایرانیان باستان از نظر فرهنگی به گل و رویش به عنوان نو شدن و تبلور و زایش زمین باور داشته اند و نوزادانی که در آن موقع به جهان می آمده اند را به پاس قدردانی از این زایش و رویش جهان در گلستان هایی قرار می دادند و برایشان مراسمی برگزار می کردند. این آیین کهن در سال 1389 با درخواست اهالی و شهردار وقت امیریه در حوزه میراث ناملموس کشور به ثبت رسید.

شهربانو خسروی - جام جم سمنان

tani-buy.ir: مجله تانی بای: مقالات اقتصادی و کسب و کار

fungroups.ir: گروه سرگرمی: مجله و انجمن سرگرمی