درگذشت سوسن طاقدیس، نویسنده محبوب کودک و نوجوان - مجله سرگرمی

این ها درد دل های نویسنده ای است که روز گذشته با رفتنش داغی دیگر بر دل ادبیات گذاشت. ظاهرا این داغ ها را سر باز ایستادن نیست؛ و دیروز هم نوبت سوسن طاقدیس بود؛ نویسنده آثار متعددی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان مانند قدم یازدهم، زرافه من آبی است، پشت آن دیوار آبی، هزار سال نگاه، تو هم آن سرخی را می بینی، دخترک و فرشته اش، بزغاله های سبز، یکی بود و جوراب سوراخ؛ که جوایز متعددی ازجمله جایزه کتاب سال 1386 برای کتاب قدم یازدهم، لوح تقدیر دانشگاه الزهرا برای مجموعه فعالیت های هنری، لوح سپاس از مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری سال 1379، جایزه پروین اعتصامی در سال 1384 برای کتاب شما یک دماغ زرد ندیدید؟ و بی شمار جایزه دیگر را در کارنامه اش داشت. سوسن طاقدیس در یکی از آخرین مصاحبه های رسانه ای اش گفته بود که آدم ها سلیقه های گوناگونی دارند و هر کدام به نوعی از ادبیات علاقه دارند. شاید یکی از علل کم مطالعه کردن مردم و بچه های ما این باشد که به دلیل محدودیت های موجود علایق خود را در ادبیات مان پیدا نمی نمایند. این اتفاق کم کم باعث می شود مخاطب ایرانی به نویسندگان ایرانی بی اعتماد و از مطالعه کتاب های آن ها زده شود. او تا دَمِ آخر نگران ادبیات، به خصوص ادبیات کودک و نوجوان بود، اما رفتنش ادبیات را نیز نگران کرد.

اطلاعات درباره زندگی سوسن طاقدیس، مثل تقریبا تمام نویسندگان ادبیات کودک و نوجوان زیاد نیست؛ همه هم اطلاعات ویکی پدیایی از این دست که او در سال 1338 در شیراز به جهان آمد، فعالیت داستان نویسی حرفه ای خود را در کیهان بچه ها شروع کرد، جایزه بیست وسومین کتاب سال را برد و...، اما در مصاحبه ای که با نیکو کریمی به سفارش وزارت ارشاد انجام داده، سوسن طاقدیس اطلاعات ارزشمندی درباره زندگی اش می دهد که می تواند ارتباطی مستقیم با درونمایه آثارش داشته باشد. اطلاعاتی جذاب از این دست که مثلا با خواندن بینوایان در کیهان بچه ها تصمیم گرفته نویسنده شود: به خودم گفتم یعنی می شود من هم یک روز نویسنده شوم؟ وقتی اولین بار پرسیدند می خواهم چه کاره شوم، با اطمینان گفتم نویسنده. سوسن طاقدیس به نیکو کریمی گفته که پیش مادرعظیمش عظیم شده و علاقه به قصه گویی هم از آن دوران در وجودش ریشه زده است: قصه های مادرعظیم را گوش می کردم و خودم هم برای بچه های کوچه قصه می گفتم. این شروع علاقه سوسن طاقدیس به جهانی داستان است. علاقه ای که او را وامی داشت هر هفته برود جلوی دکه روزنامه فروشی و کیهان بچه ها (مجله ای ویژه بچه ها) را نگاه کند: تا 10 شاهی دستم می رسید، می دویدم تا شماره جدید کیهان بچه ها را بخرم.، اما هربار نمی تواند چشم از شماره های قدیمی بردارد. آخر هم چندتا از شماره های قدیمی را برمی دارد تا داستان های بیشتری بخواند. طاقدیس البته تنها عاشق خواندن نبود.

او از همان کودکی نوشتن را هم دوست داشت و برای همین هم در مدرسه عاشق زنگ انشا بود تا نوشته های جدیدم را برای بچه ها بخوانم. سوسن در آن مصاحبه می گوید که سر درس های دیگر اصلا نمی توانست به درس گوش کند و یک ریز با بچه ها حرف می زد و از هر چیز قصه می ساخت. سوسن طاقدیس ماجرای اولین همکاری با کیهان بچه ها را چنین روایت می نماید: سال 1359 است. وحید نیکخواه آزاد سردبیری کیهان بچه ها را به داریوش نوروزی می سپارد و خودش یکی از مسئولان صداوسیما می شود. یک روز که خبر می رسد نیکخواه قرار است از تلویزیون شیراز بازدید کند، سوسن راضی می شود. دوست دارد آقای نیکخواه را از نزدیک ببیند. پس به دور از چشم بقیه، راهی تلویزیون شیراز می شود و خودش را معرفی می نماید. آقای نیکخواه هم از دیدنش راضی می شود: پس سوسن طاقدیس شمایید! همان کسی که داستان هایش پر از جرئتند. نیکخواه به سوسن می گوید که در تهران نویسنده کم داریم و دنبال آدم هایی مثل شما می گردیم؛ و این شروع سفری چهل ساله می شود به جهانی ادبیات کودک و نوجوان! اتفاقات بعدی به سرعت رخ می دهد: سوسن در سال 1369، اولین کتابش را با نام دختر هایی به کوچکی یک بند انگشت منتشر می نماید.

او در نشریاتی، چون رشد، آفتابگردان، پوپک و سروش هر هفته داستان می نویسد و گاهی شعر هم می گوید. او حالا جایی ایستاده که دوست داشت باشد. از نوشتن برای بچه ها لذت می برد و بچه ها هم داستان هایش را دوست دارند. اما نقطه عطف زندگی او، زمانی است که قدم یازدهم در سال 1383 توسط کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان منتشر می شود. قدم یازدهم داستان شیر کوچکی است که نمی تواند از سد ذهنی خودش عبور کند. در آن موقع، این کتاب مثل بمب صدا کرد. جوایز زیادی را نصیب نویسنده اش کرد و رضایت خوانندگان کودک را برانگیخت. کتابی که به گفته خود سوسن طاقدیس وقتی وارد کتابخانه های کانون می شود، بار ها توسط بچه ها خوانده می شود. تا جایی که یکی از مربی های کانون می گوید تمام نسخه های قدم یازدهم این قدر خوانده شده اند که برگه هایشان پاره شده و آن ها مجبورند بار ها چسبش بزنند.

محمدرضا شمس، نویسنده و مترجم حوزه کودک و نوجوان سوسن طاقدیس را در زمینه آثار مربوط به خردسالان یکی از پنج نویسنده خوب این کشور می داند: نویسنده ای خلاق با انبوهی آثار خوب در کارنامه که هم مخاطب را می شناخت و هم اینکه خودش انگار هنوز کودکی اش را حفظ نموده بود و کودک درون شاداب و سرحالی داشت.

محمدرضا شمس می گوید که اولین دیدارش با سوسن طاقدیس برمی شود به یک جلسه داستان خوانی در کیهان بچه ها: سوسن طاقدیس قصه ای خواند که درباره بهار بود و بعد از اینکه داستان تمام شد اشک از چشم شان سرازیر شد. این موضوع کنجکاوی مرا باعث شد که بعد از اینکه شنیدم برادر ایشان شهید شده است، دلیل آن همه حساسیت ایشان را فهمیدم. از نگاه این نویسنده حوزه کودک و نوجوان سوسن طاقدیس بسیار صریح بود و البته بسیار خندان و بذله گو و برای همین هم نظرات صریح شان به مخاطب حرف ها برنمی خورد. یعنی با چنان طنز خوشایندی تندترین و صریح ترین نظرات را ابراز می کرد که طرف حتی خوشش هم می آمد. شمس صبوری را دیگر ویژگی شخصیتی سوسن طاقدیس می داند: آدم بسیار صبوری بود. سال ها بود که با بیماری های زیادی درگیر بود، ازجمله دیابت و مشکل قلبی. برای همین هم در جلسات با دشواری حضور پیدا می کرد، اما با تمام مسائل و درد هایی که داشت، روحیه اش را از دست نداده بود و هنوز با شادابی زندگی می کرد. بسیاری قدم یازدهم را بهترین اثر کارنامه سوسن طاقدیس می دانند. محمدرضا شمس هم با این نظر موافق است، اما می گوید این کتاب از نظر دیگری نیز اهمیت دارد: قدم یازدهم اولین داستان کودک است که درباره فلسفه حرف زده، اما قابل فهم است و این از توانایی های خانم طاقدیس است که سخت ترین مسائل را می توانست در قالب اثری خواندنی به مخاطب ارایه دهد.

نوید سید علی اکبر، نویسنده ادبیات بچه ها مهم ترین ویژگی کار های سوسن طاقدیس را زبان آثارش می داند: او به تجربه توانسته بود به زبان شوخ و شنگ بچه هاه ای دست پیدا کند. در آثار اولیه اش زبان ساده و رسمی دارد و هر چه جلو آمده خیلی زبانش پخته شده و به لحن بچه هاه خوبی دست پیدا نموده. به باور نوید سید علی اکبر نیز مهم ترین کار سوسن طاقدیس کتاب قدم یازدهم است. او می گوید که در زمینه ویژگی های شخصیتی مهم ترین ویژگی اش این بود که بسیار خوش قلب بود، بدخواه کسی نبود و سعی می کرد تا جایی که از دستش برمی آید یاری کند. خیلی صادق بود و نظرش را رک و راست می گفت. راحت می خندید و شوخی می کرد و راحت و صمیمی بود. گل و گیاه را هم خیلی دوست داشت.

بیوک ملکی، شاعر کودک و نوجوان نیز می گوید که اولین دیدارش با سوسن طاقدیس برمی شود به اوایل دهه 60، زمانی که کیهان بچه ها را آقای نیکخواه و بعد از او هم نوروزی اداره می کردند. آن موقع خانم طاقدیس تازه از شیراز آمده بود و در جلسات شعری که با حضور نیکخواه، مصطفی رحماندوست، شکوه قاسم نیا، جعفر ابراهیمی، خانم وظیفه شناس و دیگر کسانی که بعد از انقلاب شعر کودک کار می کردند، برگزار می شد، خانم طاقدیس هم می آمد. به باور بیوک ملکی مهم ترین ویژگی سوسن طاقدیس این بود که عمری را صرف داستان کرد. او می گوید: پشتکار، کوشش و مداومت در کار از ویژگی های اصلی سوسن طاقدیس است. ایشان جزو انگشت شمار نویسندگانی بود که هیچ گاه کار را رها نکرد و به صورت تخصصی قصه را ادامه داد. و سخن آخر بیوک ملکی: به دو دلیل متأسفم. اول برای درگذشت ایشان که وزنه ای بود در داستان کودک و نوجوان. تأسف دوم، اما از این است که ایشان در این شرایط درگذشتند. در شرایطی که دوستانش و اهالی ادبیات کودک و نوجوان نمی توانند در مراسم عظیمداشت شان شرکت نمایند. این ناراحتی عظیمی است.

powersetshop.ir: وبلاگ پاورست: نقد و بررسی کالاهای دیجیتالی و کاربردی

taverna.ir: تاورنا: مجله گردشگری و مسافرتی