حمایت از نشر الکترونیک، برگزاری مجازی نمایشگاه کتاب و ادامه جایزه جلال - مجله سرگرمی

دهقانکار در هفته گذشته و در نخستین گفت وگوی بلند خود در جایگاه مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با ایرنا از نمایشگاه کتاب مجازی، نشر الکترونیک و نشر فیزیکی، شرایط کتابفروشان، ادامه یافتن جایزه جلال و شرکت در نمایشگاه های کتاب خارجی از جمله نمایشگاه کتاب فرانکفورت سخن گفت.

جامعه نشر کشور فداکاری کرد

وی درباره برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب گفت: نمایشگاه کتاب تهران مشتاقان زیادی دارد و اخبار آن را ناشران، کتابفروشان و مخاطبان پیگیری می کردند. این نمایشگاه مثل یک جشنواره بزرگ فرهنگی مخاطبان ویژه خود را داشت، این روزها نمایشگاه مجازی کتاب هم مثل نمایشگاه کتاب تهران پیگیری می شود.

دهقانکار افزود: در شورای سیاست گذاری مجبور شدیم نمایشگاه را لغو کنیم. در این شورا کنندگان صنوف مختلف؛ به ویژه ناشران نیز حاضر بودند و شورای سیاست گذاری با اظهار تاسف رای داد نمایشگاه کتاب امسال برگزار نشود. وظیفه خودم می دانم از جامعه نشر کشور برای این فداکاری تشکر کنم؛ چون با تن در دادن و پیروی از مصوبات ستاد ملی کرونا در واقع سلامت مردم را بر برگزاری نمایشگاه کتاب تهران ترجیح دادند. این نکته، همراهی بزرگ صنعت نشر را با مردم نشان می دهد.

وی با بیان این که نمایشگاه کتاب مجازی نیز مخاطبان و خریداران نمایشگاه کتاب حضوری را دارد افزود: ورود به عرصه مجازی، برای ما ضرورت است. گاهی اوقات جهانی مجازی، بزرگ تر از جهانی واقعی می شود. در نمایشگاه کتاب تهران شاهد برگزاری نشست یا رونمایی و بخش های مختلفی هستیم که مخاطبان آن رویداد 50 تا 200 نفر هستند. چون سالن های اجتماعات، ظرفیت و محدودیت خاص دارد؛ اما در فضای مجازی نشست ها و برنامه هایی برگزار می شود که اگر می خواستیم در فضای واقعی آن را برگزار کنیم، عملا امکان پذیر نبود یا شاید نیاز به یک ورزشگاه چند هزار نفری داشتیم.

اگر در فضای مجازی نباشیم، قافیه را می بازیم

در همین روزهای کرونایی نشستی برگزار می شود که 10 هزار بازدید کننده دارد و این فرصت مغتنم است. نگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید پیشتاز و رو به جلو باشد. اگر در عرصه های فضای مجازی حضور فعال نداشته باشیم، امکان دارد که قافیه را ببازیم و نسبت به باقی کشورها از قافله عقب بمانیم. نگاه ما در حوزه فضای مجازی به چشم یک نقطه قوت و یک فرصت است.

دهقانکار با اعلام این که کارهای مطالعاتی برگزاری نمایشگاه مجازی صورت گرفته، گفت: در بخش نرم افزار، زیرساخت ها، اینترنت، توزیع، کیفیت حضور ناشران و نحوه هماهنگی ها، گفت وگو زیاد شده است و اکنون این بضاعت را داریم و نوید می دهیم اگر نمایشگاه کتاب مجازی برگزار شود، هیچ مسئله ای به وجود نیاید. اما چیزی که ذهن ما را مشغول کرده است بحث پشتیبانی و پسانمایشگاهی است که کتاب هایی را که مردم در بازدید از نمایشگاه مجازی خریدند، چگونه با بهترین کیفیت و در کمترین زمان به دست شان برسانیم. این کار نیازمند زیرساخت های فیزیکی است و از بحث نرم افزاری خارج می شود و نیاز به شرایط و امکاناتی دارد که باید فراهم شود.

وی افزود: اینکه فروشگاه مجازی داشته باشیم یا یک انبار اختصاصی تهیه کنیم، بخشی از ایده هاست. سناریوهای مختلف را بررسی می کنیم و با همه صاحب نظران، ذی نفعان و جامعه نشر کشور گفت و گو کرده ایم. امیدواریم کار مطالعاتی ما در خصوص نمایشگاه کتاب مجازی تهران حداکثر تا یک ماه آینده به نتیجه روشن و ملموس برسد.

دهقانکار در پاسخ به این که اتحادیه ناشران پیش از این گفته بود نمایشگاه کتاب مجازی، کتابفروشی ها را از بین می برد، گفت: بخش عمده ای از نمایشگاه کتاب تهران بخش فروش است و به رغم نقدها مبنی بر اینکه وجهه نمایشگاهی این رویداد ضعیف است و وجهه فروشگاهی آن قوی تر است، نباید از تاثیر بخش فروشگاهی بر ناشران غافل شویم. امسال که نمایشگاه کتاب تهران برگزار نشد، از لحاظ اقتصادی ناشران خسارت قابل توجهی دیدند.

مدیر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به طور خاص معاونت فرهنگی وظیفه دارد همه حلقه های زنجیره نشر را حمایت کند. از حلقه اول که صاحب فکر و اندیشه است یعنی نویسنده و مولف و مترجم تا حلقه نهایی که ویترین کتاب فروشان و مخاطبان هستند. برگزاری نمایشگاه کتاب چه مجازی و چه فیزیکی، بیشتر به معنای حمایت از ناشران است؛ اما ما فعالیت های دیگری را هم در معاونت فرهنگی در نظر داریم که حلقه های دیگر را حمایت کند.

مشخصات بسته های حمایتی را معاونت فرهنگی اعلام کرده است و تلاش شده به حلقه های دیگر و به خصوص صنف کتاب فروش در تسهیلات پرداختی توجه شود. به عنوان نمونه طرح تابستانه کتاب که همزمان با عید غدیر آغاز شد، به کتابفروشان توجه دارد و ما با بضاعت بودجه ای که داریم، 50 درصد اعتبار طرح را افزایش داده ایم تا کتابفروشان هم بتوانند از این شرایط کرونایی آسان تر بگذرند. درصدد هستیم یارانه طرح تابستانه کتاب در حداقل زمان ممکن بازپرداخت شود و با بیشترین سرعت پول به چرخه کتابفروشی ها برشود.

سرنوشت جایزه جلال و کتاب سال؟

دهقانکار درباره زمزمه هایی مبنی بر احتمال ادغام جایزه ادبی جلال آل احمد با جایزه جلال گفت: جایزه جلال آل احمد، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی را دارد و چون این مصوبه لازم الاجراست، ما تابع قانون و موظف به اجرای آن هستیم. می خواهیم خیال مخاطبان در حوزه شعر و ادبیات و در همه حوزه های مربوط با کتاب و نشر، برای خدماتی که به آن ها ارائه می شود راحت باشد.

وی تاکید کرد: سعی می کنیم این ادغام آسیبی برعملکرد این سه موسسه نزند. فراخوان جایزه کتاب سال هفته گذشته منتشر شد و به زودی اعضای هیئت علمی جایزه جلال نیز معرفی می شود و همزمان این کارها را پیش می بریم.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایرانی، برنامه های آینده این موسسه را چنین تشریح کرد: در این موسسه چند رویکرد اصلی داریم، هر کدام از این موسسات زمانی که تاسیس شدند مسئولیت هایی ضروری را بر عهده داشتند وآغاز به کار آن ها اقدام خوب و پسندیده ای بوده است. اکنون هم ما با همان نگاه اما با رویکرد جدیدی به وظایف نگاه می کنیم.

مثلاً در حوزه فناوری های نوین فرهنگی، موسسات ما تا به امروز کاری نکردند البته طبیعی هم بود چون اقتضای زمانی نداشت. اکنون با استارتاپ های فرهنگی رو به رو هستیم هر روز با پدیده های جدیدی در حوزه فرهنگ روبرو می شویم و در حوزه کتاب، نمایشگاه های دیجیتال و مجازی را می بینیم. در حوزه نشر کتاب با نشر الکترونیک روبرو هستیم و اکنون نیز کتاب های دارای ارزش اضافه کرده روی کار آمده اند. ضرورت دارد همان نگاه خدمت به حوزه فرهنگ را داشته باشیم اما رویکردها و برنامه های مطابق با شرایط روز پیش برویم.

وی افزود: در حوزه بین الملل نیز برنامه های ویژه ای خواهیم داشت. شعر، ادبیات و کتاب ایران ظرفیت زیادی دارد که خارج از کشور، معرفی شایسته ای شود. یکی از رویکردهای ما، ارتقای دیپلماسی فرهنگی خواهد بود و بسیار تلاش می کنیم از بضاعت های موجود در حوزه فرهنگ، آن طور که شایسته است برای معرفی به جهان استفاده کنیم.

حمایت از استارتاپ های فرهنگی و دمیدن روح جدیدی در حوزه کتاب

دهقانکار ادامه داد: در حوزه فناوری های نوین حمایت از استارتاپ های فرهنگی را در برنامه داریم. دو طبقه از ساختمان سرای اهل قلم را به این موضوع اختصاص داده ایم و تفاهم نامه ای با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری امضا کرده ایم تا از ظرفیت این معاونت بهره ببریم که روح جدیدی در حوزه کتاب و فرهنگ دمیده شود.

وی در توضیح فرایند شفاف سازی انتشار و فروش کتاب گفت: اطلاعاتی که اکنون در اختیار خانه کتاب است، تنها مربوط به انتشار کتاب می شود و اطلاعات فروش را تا به امروز در اختیار نداشته ایم. یکی از راه هایی که سال گذشته در نمایشگاه سی و دوم به آن فکر کردیم و اولین گام آن ساماندهی یارانه نشر بود.

مدیر موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران افزود: در این زمینه به بخشی از داده های فروش، آن هم تنها در نمایشگاه کتاب دسترسی داشتیم اما این که بخواهیم کل اطلاعات فروش کتاب در کشور را ساماندهی کنیم، نیازمند فعالیت جامع تری است که در آن اطلاعات کتابفروشی ها به عنوان ویترین فروش و مراکز پخش را به خانه کتاب متصل کنیم. این فرایند نیازمند کار فنی پیچیده ای است، از این جهت که صحت اطلاعات تا 95 درصد احراز شود و قابل استناد باشد.

دهقانکار ادامه داد: نکته دیگر هم پدیده مذموم قاچاق کتاب است که باعث می شود با وجود ایجاد هماهنگی و اتصال میان همه کتابفروشی ها و موسسه خانه کتاب، ناشرنمایانی با سوء استفاده از یک عنوان پرفروش و برند یک ناشر، کتاب هایی را بفروشند که مصداق شاخص سرقت ادبی است.

البته در این زمینه نیز کارگروه صیانت زیر مجموعه معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تشکیل شده است و موضوع آن با مدیرکل توسعه کتابخوانی است. تلاش هایی نیز در این زمینه صورت گرفته و توفیقاتی نیز به دست آمده که مستلزم همراهی همه نهادهاست و همکاری های میان وزارت کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را در پی دارد.

وی با لازم دانستن فرهنگ سازی در این زمینه گفت: فرهنگ سازی که در حوزه سینما به درستی انجام شد و مردم دی وی دی های (لوح های فشرده) غیرمجاز نمی خریدند در حوزه کتاب نیز باید روی دهد و این اطلاع رسانی صورت گیرد. یکی از برنامه های ما با همکاری سازمان صدا و سیما این است که مردم را تشویق و ترغیب کنیم کتاب را از خود ناشران تهیه کنند، شاید این گونه بتوانیم جلوی ضرر و زیانی را که مافیای قاچاق کتاب به صنعت نشر تحمیل می کند بگیریم.

نشر الکترونیک نباید نشر فیزیکی را از بین ببرد

دهقان کار با توضیح اقداماتی که در دوران کرونا توسط موسسه خانه کتاب و ادبیات ایرانی صورت گرفته است گفت: این رویداد برای ما مثل همه بخش های دیگر ناگهانی و ناشناخته بود. ما در عید پویش کتاب-خانه را برگزار کردیم که در راستای شعار در خانه بمانیم و کتاب بخوانیم بود، در این پویش دوازده روزه 236 هزار نسخه کتاب الکترونیک به فروش رفت، با توجه به اینکه این همه گیری منجر به تعطیلی کتابفروشی ها شد و در این ایام بیشتر صنوف به جز داروخانه ها و فروشگاه های مواد غذایی و کالاهای اساسی بسته بودند، نمی توانستیم این پویش را برای کتابفروشی های فیزیکی برگزار کنیم. بنابراین تسهیلاتی را در اختیار کتابفروشی های عرضه کننده کتاب الکترونیکی قرار دادیم و نتیجه گرفتیم.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران افزود: همان تسهیلاتی را که برای نشر کاغذی داریم، برای نشر الکترونیک نیز ایجاد کرده ایم؛ اما نباید شرایط به گونه ای باشد که حرکت ناگهانی ما ناشران فیزیکی کتاب فروشان فیزیکی را از بین ببرد. تقویت ناشران الکترونیکی نباید به ورشکستگی ناشران و کتاب فروشان کاغذی منجر شود، باید هر دو طرف را حفظ کنیم و این نکته باید جا بیفتد که نشر الکترونیکی و نشر فیزیکی مکمل یکدیگرند و تقابلی با هم ندارند.

دهقانکار درباره حضور در نمایشگاه کتاب فرانکفورت نیز گفت: بنای ما حضور در این نمایشگاه است اما برگزارکنندگان هنوز نتیجه نهایی را اعلام نکرده اند، این نمایشگاه اگر مجازی یا حضوری باشد در هر صورت در آن حاضر خواهیم شد. حتی اگر اجازه پرواز نداشته باشیم از ظرفیت رایزنی های فرهنگی استفاده خواهیم کرد.

دور زمین