تهران؛ فقط در چهار خیابان
به گزارش مجله سرگرمی، کوچه ها مجرای فاضلاب بود، معابر از هر سو پوشیده از پس مانده غذا ها و دل و روده و استخوان دام ها بود. شرایط معابر پایتخت نفرت انگیز بود. عبدالله مستوفی هم شهر را تیره توصیف می کرد.
لیلا ابراهیمیان| بیستم اردیبهشت ماه 1317 بود که شهرداری وقت تهران محدوده پایتخت را اعلام نمود: از طرف شمال خیابان شاهرضا، از سوی جنوب ایستگاه راه آهن، از سمت شرق کارخانه جدید برق و از سمت غرب باغشاه.
سیاست تغییر نموده بود و تهران هم باید قبای نو به تن می کرد؛ تهران شهری با کوچه های تنگ، پر پیچ و خم، باریک، خیابان های معدود و بی تناسب، کج و معوج، بازارچه بدقواره تنگ و گشاد، بی نقشه، بدمنظر با محلات کثیف سوم اسفندماه 1299 شاهد کودتای رضاخان بود و در همین شهر بیانیه ای خوانده شد که از ساماندهی و سازماندهی می گفتند؛ تهران هم به سازماندهی احتیاج داشت.
شهر در بی قانونی سر می کرد و صاحبان قدرت هرگاه در مسأله دیوارکشی به نقض زمین برمی خوردند، حق طبیعی خود را تصاحب آن کوچه یا محله می دانستند؛ لجام گسیختگی قدرت و ضعف ضعفا در دالان های تنگ و باریک دیده می شد و به قول ویلم فلور تهران شهری تأسف بار بود.
کوچه ها مجرای فاضلاب بود، معابر از هر سو پوشیده از پس مانده غذا ها و دل و روده و استخوان دام ها بود. شرایط معابر پایتخت نفرت انگیز بود. عبدالله مستوفی هم شهر را تیره توصیف می کرد.
رضاشاه به هر چیزی که می اندیشید می دانست که سیاست شهری باید با تدوین مقررات و قوانین سامان گیرد و قانون بلدیه در سال 1309 تصویب شد؛ قانونی که به شهرداران قدرت بسیاری می داد. با آمدن رضاخان بر سر قدرت کریم بوذرجمهری اولین شهردار تهران انتخاب شد؛ شهری که قرار بود در طول دوره سلطنت رضاشاه تحولات زیادی را به خود ببیند.
خیابان های تهران بعد از جنگ جهانی اول پر بود از خارجی ها و اقتصاد نوظهور نفتی که جان تازه ای به شهر داده بود. نخستین اتفاق ها در انتظار تهران بود و بوذرجمهری همراه و همرزم رضاخان خیلی زود توانست چهره این پایتخت کشور تازه به نفت رسیده را عوض کند.
دیوار های ناصری فرو ریخت و توسعه تهران نخستین گام این شهردار دیکتاتور مآب بود. محدوده شهر تهران درعرض کمتر از 15 سال توسعه ای حیرت آور داشت. تهران بزرگتر می شد و محله های بریانک، هلال احمر، قزوین، شهر جدید، هاشمی، دامپزشکی، نواب و جمهوری به پایتخت پیوستند.
در شمال شهر زمین های جلالیه (پارک لاله) که روزگاری میدان اسب سواری بود، به پایتخت پیوست. بلوار کشاورز نیز در این محدوده به شهر افزوده شد و خیابان پهلوی (ولی عصر) با چنار های مشهورش از سال 1300 جان گرفت و در سال 1307 سنگفرش و در سال 1310 آسفالت شد.
در شرق تهران نیز محله های اتابک، تیر دوقلو، خراسان، امام حسین و بعضی از نقاط دماوند به تهران افزوده شدند. در جنوب نیز محله شوش و انبار نفت بخشی از تهران شد و خیابان شوش امروزی مرز جنوبی پایتخت بود. شاید مهم ترین محور رشد تهران در شمال محدوده خیابان ولیعصر بود، اما در شرق بزرگراه فعلی مدرس نیز در محدوده های قیطریه بعضی محلات نخستین هسته شکل گیری خود را به شکل امروزی شروع کردند و از صورت یک آبادی و ده خارج شدند. محله نیاوران به دلیل ساخت و ساز های درباری تغییر کرد.
تجریش تا میدان قدس امروزی نیز به صورت محله ای مستقل درآمد که این محدوده به صورت پراکنده و خطی تا حوالی پارک وی امتداد یافت. تا اینکه در سال 1317 شهردار تهران محدوده پایتخت را تعیین کرد. مدتی قبل خیابان های جدید (بوذرجمهری و خیام) احداث و معابر اصلی عریض تر شد. تخریب حصار تهران قدیم از 1311 ه. ش، شروع شد و در سال های بعد خیابان های عریض کمربندی جانشین حصار شدند.
در شمال شهر، خیابان شاهرضا (انقلاب)؛ در شرق خیابان شهباز (17 شهریور)؛ در جنوب، خیابان شوش و در غرب، خیابان سی متری نظامی (کارگر) احداث شدند. تهران در این دوران دارای مساحتی حدود 46 کیلومتر مربع و به عبارتی 11 برابر دوره فتحعلی شاه و 5/2 برابر دوره ناصرالدین شاه بود.
براساس طرح جدید تهران که توسط وزارت داخله تهیه شد، عملکرد های شهری جدید در هسته کهن شهر جای گرفت. ساختمان ها و محله قدیمی ارک تقریباً به طور کامل تخریب شد و به جای آن ها عمارات جدید دولتی، نظیر کاخ دادگستری - وزارت دارایی و... ساخته شد.
عمارت گلستان و شمس العماره تنها بنا هایی بودند که تخریب نشدند و بر جای ماندند. شهر در حال تغییر بود و البته گاهی شهرداری مغضوب شاه و شهربانی هم می شد. تهران در فاصله سال های 1317 تا 1320، چندین شهردار را به خود دید؛ شهردارانی یک ماه تا چند ماه و دو ساله. تقی خواجه نوری، مصطفی قلی رام، ارسلان خلعتبری شهرداران یک ماه بودند و بعد از آن میرزا قاسم خان صوراسرافیل شهردار تهران انتخاب شد؛ از سال 1317 تا 1319 شهردار پایتخت بود.
صوراسرافیل تبریزی الاصل بود، پسر میرزا حسن تبریزی و نواده شیخ محمدباقر مجتهد؛ او فامیل صوراسرافیل را مثل میرزا جهانگیرخان به خاطر مدیرمسئولی روزنامه صوراسرافیل برای خود انتخاب کرد؛ در دوره صوراسرافیل محدوده پایتخت تعیین شد؛ اگرچه که تعیین کردن این حدود شهری که در دهه های بعد هم بار ها تکرار شد هیچگاه باعث نشد الگویی درست از معماری و شهرسازی در پایتخت شکل بگیرد و همچنان هم تهران بدقواره توسعه پیدا می کرد.
منبع: روزنامه ایران
منبع: فرادیدhttps://bestcanadatours.com: تور کانادا | با تور کانادا سفر کنید، ویزای کانادا، تور کانادا ارزان، قیمت تور کانادا نوروز، بهار، پاییز، تابستان، زمستان را با ما تجربه کنید.