ترس از دندانپزشکی؛ علت و راه های مقابله با آن
به گزارش مجله سرگرمی، انگیزه - روانشناسی - بیشتر بچه ها و حتی بسیاری از بزرگسالان از مراجعه به دندان پزشکی ترس و واهمه دارند. ترس از دندانپزشکی، باعث می گردد که مسائل دندانی پیچیده تر شده و پایان فرد با درد و عفونت شدید مجبور به مراجعه به پزشک گردد. در این مطلب به تشریح ترس از دندانپزشکی پرداخته و روش هایی را برای درمان آن به شما ارائه خواهیم کرد.

ترس از دندانپزشکی و علت آن
بر طبق یک پژوهش آماری که در سال 1998 اجرا شده است، 31 درصد از عظیم سالان (23 درصد از مردان و 40 درصد از زنان) از بعضی مراحل درمانی دندان به معنی واقعی، وحشت دارند، ولی در این بین 24 درصد از اشخاص حتی از رفتن نزد دکتر دندان پزشک نیز به شدت می ترسند. پژوهش های جدیدتر در این زمینه و در سال 2009 اجرا شده است. این تحقیقات نیز نشان می دهد که نیمی از عظیم سالان از اضطراب متوسط یا شدید رنج می برند و عمده این ترس از دندانپزشکی به دلیل مرحله تزریق و سوراخ کردن دندان است.
ولی سؤال اینجاست که به چه دلیل افرادی که با میل و اختیار به ورزش های دردناکی مانند ورزش راگبی می پردازند، از یک کار راحت مانند رفتن به دندان پزشکی به این اندازه می هراسند؟ رئیس انجمن بین المللی کنترل اضطراب و ترس از دندان پزشکی، بر این باور است که این موضوع فقط با کنترل کردن احساسات در ارتباط است.
تجربه های ناخوشایند در گذشته
یکی از مهم ترین علل این اضطراب، تجربه های ناخوشایند و دردناک فرد در زمان های گذشته است. وقتی فردی برای یک بار تجربه دردناک و بدی از رفتن به دندان پزشکی داشته باشد، در دفعات دیگر نیز کنترلی روی احساس ترس و اضطراب خود ندارد و همیشه با این واهمه و اضطراب زندگی خواهد نمود. در هنگام بازی راگبی یا بانجی جامپینگ، فرد می تواند احساسات خود را کنترل کند، ولی در خصوص دندانپزشکی به دلیل داشتن یک تجربه ناخوشایند در گذشته، حافظه فرد توان کنترل ترس و احساس اضطراب را ندارد.
نیکولا کورتیز 43 ساله یکی از اشخاصی است که به علت همین ترس و اضطراب زیاد از دندان پزشکی، بالغ بر ده سال به دکتر دندان پزشک مراجعه نکرد. او می گوید: زمانی که 20 سال داشتم، با دندان درد شدیدی به پزشک دندان پزشک مراجعه کردم، اما داروی بی حسی که دکتر برای من تزریق کرد آن قدری که باید تأثیر نداشت و من در همه مراحل درمان، درد می کشیدم. به اندازه ای درد کشیدم که وقتی مشغول سوراخ کردن دندانم بود، طاقت نیاوردم و جلوی کار دندان پزشک را گرفتم. این یک تجربه بسیار تلخ و ناخوشایند بود، ولی بیش از آن احساس حقارتی که پس از آن از کار خود داشتم من را آزار داد. از این رو تا 30 سالگی به هیچ عنوان قدم در مطب هیچ دندان پزشکی نگذاشتم.
هیچ فردی مایل نیست هنگامی که یک پزشک با مته و سوزن در برابرش ایستاده است، کنترل خود را از دست بدهد. مراحل درمانی دندان هر روزه پیشرفته تر می گردد و بسیاری از کسانی که از مراجعه به دندان پزشک ترس داشتند، از مشاهده پیشرفت فناوری در این راستا، تعجب می نمایند. به دلیل روش های درمانی جدید و پیشرفته دلایل ترس از دندانپزشکی کاهش پیدا نموده است. با این وجود مراجعه به دندان پزشکی برای بسیاری از این افراد ساده نیست و جرات امتحان روش های جدید را ندارند. این امکان وجود دارد که بعضی از این افراد از شدت دندان درد، بر خلاف میل باطنی مجبور به مراجعه به پزشک بشوند، ولی ضروری است قبل از رسیدن به این مرحله با اضطراب و ترس خود غلبه نمایند.
روش های موثر در کاهش ترس از دندانپزشکی
1. مراجعه به دندان پزشک باتجربه
مهم ترین توصیه ای که می توان به کسانی که از دندان پزشکی ترس دارند، ارائه کرد این است که در انتخاب پزشک بسیار دقت به خرج بدهند. هیچ روش قطعی و معینی برای درمان ترس این اشخاص وجود ندارد، زیرا هر شخص با دیگران متفاوت است. بعضی از این افراد به آرام بخش احتیاج دارند و بعضی دیگر با رفتاردرمانی، درمان می شوند. ضروری است که با دقت و گذاشتن زمان کافی، دکتری را انتخاب نمایند که به او حس مثبت و خوشایندی دارند و از تجربه و توانایی او مطمئن باشند. پزشکی که با تمام وجود، باتجربه و استاد باشد، به طور قطع احساس ترس و اضطراب این افراد را درک نموده و این نکته را به خوبی می داند با آن ها چگونه باید برخورد کرد.
باید چگونه چنین دندانپزشکی را پیدا کرد؟ به وب سایت های رسمی پزشکان مراجعه کنید و نظر اشخاص گوناگون را در خصوص اخلاق و نحوه کار پزشک مدنظرتان، بخوانید. گفتنی است که بهتر است در این مورد به آنالیز یک پزشک اکتفا نکنید.
بعضی از پزشکان بر این باورند که جلسه اول غالباً زمان مناسبی برای درمان نیست و بهتر این است که در ابتدا پزشک و بیمار با یکدیگر صحبت نمایند و درباره ترس ها و نگرانی های بیمار هم اندیشی نمایند و پس از آن دکتر تصمیم بگیرد که چگونه می تواند به آن بیمار به بهترین شکل یاری کند.
2. استفاده از دارو برای کاهش ترس از دندانپزشکی
داروهای فراوانی وجود دارد که با مصرف آن ها می توانید ترس از دندان پزشکى و درد دندان را کاهش دهید. در زیر به چند گروه از این داروها اشاره می کنیم.
- داروهای بى حسى موضعى
دندان پزشکان با سوزنى نازک، این داروهاى کاهش درد را در موضع مورد نظر تزریق مى نمایند. در بیشتر موارد دارو پس از چند دقیقه اثر می نماید و به مدت سه ساعت درد را تسکین می دهد. امروزه داروهای لیدوکائین و مپیوکائین رایج ترین داروهای مورداستفاده جهت بی حسی هستند. تعدادی از پزشکان میزان کمى اپى نفرین (آدرنالین) را نیز به این دارو ها اضافه می نمایند. آدرنالین عروق خونى را منقبض نموده و سبب مى گردد اثر داروى ضددرد برای مدت طولانی تری ادامه پیدا کند.
- داروهای ضداضطراب
امکان دارد دندان پزشک قبل از انجام یک عمل دندان داروهایى براى کم کردن اضطراب تجویز کند. برای تأثیر این دارو باید یک ساعت قبل از مراجعه به مطب دندان پزشکی این دارو مصرف گردد تا زمان کافى براى تأثیر داروى ضداضطراب وجود داشته باشد. ضمناً با توجه به اثر خواب آلوده نماینده این داروها نباید پس از ویزیت دکتر رانندگی کرد.
- تسکین هوشیارانه
این داروها هوشیارى را کاهش مى دهند، بدون آنکه مثل بیهوشى عمومى تأثیری بر عملنمودهای دیگر بدن نظیر تنفس و ضربان داشته باشند. یکى از رایج ترین داروها از این نوع، اکسید نیترو است که گاهى آن را گاز خنده آور نیز مى نامند. این داروى گازى شکل در ترکیبی با اکسیژن، از طریق ماسک استنشاق می گردد. اکسید نیترو سبب ایجاد حالت آرامش و شلى عضلانى مى گردد.
- بیهوشى عمومى
در این شیوه از تسکین، شما هوشیاری خود را از دست می دهید. بیهوشى عمومى غالباً براى عمل های جراحى سنگین دندان انجام می گردد. از طرفی در صورتی که اضطراب فرد آنقدر شدید باشد که انجام عمل دندانپزشکى را غیر ممکن کند، ممکن است از این روش استفاده گردد. البته استفاده از بیهوشی باید توسط متخصص بیهوشی انجام گردد.
3. استفاده از روش های جایگزین
روش دیگری مانند استفاده از هیپنوتیزم، طب سوزنی و یا رفتاردرمانی نیز وجود دارد که می تواند برای غلبه بر ترس از دندانپزشکی یاری نماینده باشد. گفتنی است که امروزه راه های درمانی بسیار گوناگون و ساده ای وجود دارد و انتخاب روش درمانی بستگی به حال بیمار و تشخیص پزشک دارد.
4. به خودتان یاری کنید
خود بیمار باید به خودش یاری کند. اگر بیمار سعی کند که همیشه بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کند، جلسات چکاپ دندان پزشکی به راحتی برگزار شده و احتیاجی به اقدام درمانی عجیب و غریبی نیست. تکنیک های تمدد اعصاب یا ریلکسیش نیز در این راستا بسیار مؤثر خواهند بود. پس از آن، دریافت نوبت از یک دندان پزشک مهربان و متعهد مهم ترین مرحله برای درمان دندان و غلبه بر ترس ناشی از آن است. در جلسه اول تنها جهت صحبت کردن به پزشک مراجعه کنید و پس از اینکه توانستید به پزشک خود اطمینان پیدا کنید اقدام به درمان کنید.
سایر علل ترس از دندانپزشکی و روش های برطرف کردن آن
1. ترس از درد هنگام کار دندان پزشک
این ناراحتی را دندان پزشک می تواند با نوع درست تزریق، میزان تزریق ها و استفاده درست از ماده بی حسی کاملاً برطرف سازد.
2. ترس از درد سوزن بی حسی
این ترس را تا میزان زیادی می توان با انجام راه چاره هایی که توسط دندان پزشک اجرا می گردد، کم کرد یا به طور کامل از بین برد. برای مثال بهره بردن از سوزن هایی که سطح آن ها از آلیاژ خاصی تهیه شده است که بسیار نازک، تیز و صاف هستند و سوزن بدون هیچ مقاومتی و با دردر بسیار ناچیز وارد بدن می گردد. راه چاره دیگر نحوه تزریق ماده بی حسی است؛ در صورتی که آرام و با آرامش انجام گردد بدون درد خواهد بود. همین طور می توان محل ورود سوزن را از قبل با اسپری یا ژل های بی حسی، به طور کامل بی حس کرد.
3. صداهای دستگاه های چرخشی مانند مته دندان پزشکی
تعدادی از افراد از صداهای دستگاه های چرخشی دندان پزشکی ترس دارند. این موضوع را می توان با گوش دادن به موسیقی مورد علاقه خود از طریق هدفون یا گوش دادن به موسیقی که در محیط مطب پخش می گردد، برطرف کرد.
4. ترس از درد و عوارض بعد از درمان
ترس از عوارض بعد از درمان مثل تورم، درد پس از عصب کشی و جراحی هایی نظیر درمان دندان عقل و ایمپلنت از جمله ترس های افراد است. با استفاده از داروهای مناسب پیش از جراحی، تکنیک بالای جراح، رعایت نکات پس از جراحی از طریق بیمار و همین طور استفاده از لیزر درمانی می تواند درد پس از جراحی را کم کند. علاوه بر این لیزرتراپی سبب می گردد فرایند ترمیم زخم سریع تر صورت گیرد.
5. ترس از ابتلا به بیماری های واگیردار
ترس از بیماری های واگیر داری نظیر هپاتیت و ایدز یکی از دلایل اساسی عدم مراجعه به دندان پزشکی است. بیمار باید از دندان پزشک خود در خصوص این که چه اقداماتی جهت کنترل عفونت در مطب انجام می دهد، سوال کند. برای مثال استفاده از لوازم یک بار مصرف، پک کردن، استریل کردن وسایل دندان پزشکی و رعایت بهداشت کارکنان، جدا بودن بخش استیریلاسیون از بخش درمان، دفع درست زباله ها و واکسیناسیون کارکنان از موضوعات مهمی هستند که هنگام مراجعه به دندانپزشکی باید مورد توجه قرار گیرند.
6. ترس از مطب دندان پزشکی
دکوراسیون یک مطب دندان پزشکی و استفاده از رنگ های روشن و آرامش بخش که شاخصه تمیزی است، در کاهش اضطراب و ترس بیمار در مطب نقش پررنگی دارد.
7. ترس از برخورد نامناسب کادر درمانی
مواجهه حرفه ای کادر درمانی و پزشک و گوش دادن به صحبت های بیمار و شرح بیمار از شرایط خود می تواند در کاهش ترس مفید باشد. استفاده از داروهای آرام بخش خفیف پیش از آغاز درمان و با تجویز پزشک بسیار مؤثر است. گفتنی است که به تازگی نیز با روش هایی مانند هیپنوتیزم می توان به کاهش ترس بیمار یاری کرد.
دو تمرین آرامش بخشى برای کاهش ترس از دندان پزشکی
تمرین اول
هر چقدر که امکان دارد بر روى صندلى دندان پزشکى حالت راحتى به خود بگیرید. در حالى که چشم هایتان بسته است و عضلاتتان را شل نموده اید، آرام و عمیق نفس بکشید. یک جمله خاص مانند آرام باش یا اوم یا راحت باش و نظیر این ها انتخاب نموده و ضمن انجام تنفس آن کلمه را تکرار کنید، ذهنتان را تا هر چقدر که امکان دارد، روشن نگه دارید. در صورتی که فکرهای منفی و مزاحم وارد ذهنتان شدند، تمرکزتان را بار دیگر به نفس کشیدن و جمله خاص خودتان متمرکز کنید.
تمرین دوم
دستانتان را بر روى شکمتان و دقیقاً در زیر ناف خود قرار دهید تا بتوانید بالا و پایین شدن آرام شکمتان را در زمان نفس کشیدن حس کنید. هوا را به درون ریه خود بفرستید. نفس خود را تا سه ثانیه در سینه حبس کنید. بعد از آن هوا را بیرون دهید. به اندازه سه ثانیه توقف کنید. به تنفس عمیق براى چند دقیقه ادامه دهید و پس از هر دم و بازدم به میزان سه ثانیه توقف کنید.
نکات تکمیلی براى برطرف ترس از دندانپزشکى
- به دنبال دندان پزشکى باشید که با یاری به شما براى کاهش اضطراب و ترستان مقید باشد.
- در خصوص ترس های خود با دندان پزشک صحبت کنید تا در خصوص انتخاب های درمانى براى درد و اضطراب اطلاع کافی به دست آورید.
- با دندان پزشک خود در خصوص یک پیام توقف توافق کنید تا در هنگامی که لازم بود، دندان پزشک انجام کار روى دندان را ادامه ندهد و به شما اجازه استراحت بدهد، او را مطلع کنید.
- از نوشیدن نوشابه های کافئین دار قبل از مراجعه به دندان پزشکى جدا بپرهیزید. این نوشابه ها ممکن است موجب تحریک پذیرى و عصبى شدن شما بشوند.
- تا جایی که ممکن است قرار مراجعه به دندان پزشکى را در ساعات اولیه روز بگذارید و شب پیش از آن به اندازه مناسب استراحت کنید.
- یکی از اعضای خانواده یا یکى از دوستان خود را جهت آرامش بیشتر همراه خود به دندان پزشکی ببرید.
- تلفن همراهتان را با خود به مطب ببرید و با گوش دادن به موسیقى مورد علاقه خود پیش و در حین درمان ذهن خودتان را از عمل دندان فاصله دهید.
- از تمرین های آرامش بخشى و تکنیک های تخیل راهنمایی شده بهره ببرید.
- به طور منظم براى چکاپ به دندان پزشک مراجعه کنید، ویزیت های پی در پی از چند راه به شما یاری خواهد نمود؛ اول اینکه رابطه خوبى با دندان پزشک خود خواهید داشت، دوم اینکه با مواد و تجهیزات دندانپزشکى و اقدامات متداول در مطب آشنا خواهید شد و در آخر امکان تشخیص زودرس مسائل دندانى فراهم شده و احتیاج به اعمال دندانى پیچیده تر، نخواهد بود.
آیا شما نیز از مراجعه به دندان پزشکی می ترسید؟ برای مقابله با ترس خود چه اقداماتی انجام داده اید؟ لطفاً تجربیات خود را با ما و سایر مخاطبین انگیزه به اشتراک بگذارید.
منبع: مجله انگیزهbestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا