تابش های رادیواکتیو در ماه: تهدید و چالش های پیش روی مأموریت های فضایی انسانی - مجله سرگرمی

نتایج یک پژوهش تازه نشان می دهد که پرتوهای رادیواکتیو در ماه چندین برابر زمین است و می تواند مأموریت های انسانی به این قمر زمین را با چالش روبرو کند. زمانی که در سال 2024 (1403 خورشیدی) فضانوردان بر روی ماه گام بگذارند، با تابشی 200 برابر شدیدتر از زمین روبرو می شوند. در حالی که فضانوردان در مأموریت آپولو به ماه، برای اندازه گیری تابش، تشعشع سنج (Dosimeter) به ماه برده بودند اما داده های آن هرگز گزارش نشده بود. برای مطالعه بیشتر از گیگابلاگ دیدن کنید

اما طی مطالعه تازه ای که در نشریه Science Advances منتشر شده، نخستین اندازه گیری سیستماتیک میزان تشعشع روی ماه، در ژانویه 2019 (دی 1398) و هنگامی انجام شد که مأموریت چانگ 4 چین در سمت دیگر ماه فرود آمد.

این مطالعه عنوان می نماید که فضانوردان در مأموریت به ماه، روزانه به طور متوسط تابشی معادل 1369 میکروسیورت (Micro Sievert) را تجربه خواهند کرد که دو برابر بیشتر از دوز تابش روزانه در ایستگاه فضایی بین المللی است. این پژوهش همچنین به داروهایی که می تواند به دفاع در برابر تشعشع یاری کند، اشاره دارد.

تشعشع (پرتوافشانی)، نوعی انرژی است که در طیف الکترومغناطیس یا به صورت ذرات ساطع می گردد. این تابش از یک سو شامل نور مرئی و گرما (تابش فروسرخ) می گردد که ما می توانیم آن ها را احساس کنیم و از سوی دیگر مواردی مانند پرتو ایکس، و امواج رادیویی که نمی توانیم احساس کنیم. با این وجود، فضانوردان، در فضا با تعدادی از منابع تابش بالقوه نیز روبه رو هستند که روی زمین، جو تا حد زیادی از ورود آن ها محافظت می نماید.

رابرت ویمر-شوینگرابر (Robert Wimmer-Schweingruber) استاد فیزیک دانشگاه کیل آلمان گفت: میزان تشعشعاتی که ما در ماه اندازه گیری کردیم حدود 200 برابر بیشتر از زمین و 5 تا 10 برابر بیشتر از یک پرواز از نیویورک به فرانکورت است. از آنجا که فضانوردان زمانی بیشتری از مسافران یا خلبانان پروازهای بر فراز اقیانوس اطلس، در معرض تابش قرار دارند و سطح این تابش نیز بالاتر است، خطر آن در مأموریت های سرنشین دار باید درنظر گرفته گردد.

خطر سفر فضایی

قرار دریافت در معرض پرتوها یکی از مهم ترین خطرات برای سلامتی فضانوردان است زیرا پرتو کیهانی کهشانی (GCR) می تواند باعث آب مروارید، سرطان یا بیماری های دژنراتیو سیستم عصبی مرکزی یا دیگر سیستم های اندامی (نابودنماینده بافت و یاخته ها) گردد.

علاوه بر این پرتوهای کیهانی کهکشانی، که به ذرات سطح ماه برخورد می نمایند، موجب واکنش های هسته ای کوچکی می شوند که بیشتر به صورت نوترون تابش می نماید و به این ترتیب سطح ماه به خودی خود رادیواکتیو است.

همچنین قرار دریافت در معرض ذرات خورشیدی عظیم، در شرایطی با حفاظت نامناسب، ممکن است باعث ایجاد شرایط حاد برای فضانوردان گردد. به این ترتیب دانشمندان ناسا تشعشع را یکی از 5 خطر پرواز فضایی انسان و تهدید نماینده ترین آن توصیف می نمایند.

در برنامه آرتمیس که برای حضور نخستین زن و مرد بعدی بر روی ماه در سال 2024 برنامه ریزی شده است و چند روز پیش نیز ناسا جزئیات تازه ای از آن را گفت، انتظار می رود فضانوردان به مدت یک هفته در سطح ماه بمانند و حداقل دو پیاده روی روی سطح ماه انجام دهند.

در حالی که فضانوردان تا یک سال نیز در ایستگاه فضایی بین المللی اقامت داشته اند اما این ایستگاه دقیقاً در میدان مغناطیسی محافظ زمین قرار گرفته است. این بدان معناست که در حالی که فضانوردان ISS 10 برابر بیشتر از زمین در معرض تابش قرار دارند، اما با این وجود دوز کمتری نسبت به فضانوردان اعماق فضا از جمله فضانوردان در مأموریت به ماه دریافت می نمایند.

علاوه بر ماه مأموریت به مریخ احتمالاً دو یا سه طول می کشد و فضانوردان در معرض دوز بسیار بالاتری از تابش قرار دارند و به همین علت ناسا در فضاپیماهای اعماق فضا از سپر حفاظتی، تشعشع سنج و سیستم هشدار تابش استفاده می نماید.

سخن پایانی:

با توجه به چالش‌های جدی ناشی از تابش‌های رادیواکتیو در ماه، ضروری است که برنامه‌ریزان و مهندسان فضایی، راهکارهای نوآورانه‌ای برای حفاظت از سلامتی فضانوردان ارائه دهند. پژوهش‌های اخیر به ما یادآوری می‌کنند که هرچند مأموریت‌های فضایی می‌توانند افق‌های تازه‌ای در علم و فناوری بگشایند، اما بدون توجه کافی به مخاطرات محیطی، خطرات جدی برای سلامتی انسان‌ها به همراه خواهند داشت. در این راستا، توسعه سیستم‌های سپر حفاظتی پیشرفته، استفاده از داروهای مقابله با تشعشعات و برنامه‌ریزی دقیق جهت کاهش زمان قرارگیری در مناطق پرت‌شعاع، از اولویت‌های اساسی برای موفقیت مأموریت‌های آینده به شمار می‌رود. این چالش‌ها نه تنها نیازمند همت و تلاش دانشمندان و مهندسان در سراسر جهان است، بلکه یادآور اهمیت پژوهش‌های مستمر در زمینه بهبود ایمنی فضانوردان و ایجاد فناوری‌های نوین در زمینه اکتشافات فضایی می‌باشد.