بیماری هاری چیست؟
به گزارش مجله سرگرمی، بیماری هاری یک بیماری کشنده است که به وسیله ویروسی که به سیستم عصبی حمله می نماید ایجاد می گردد. ویروس هاری در بزاق پنهان شده و معمولا به وسیله گازگرفتن حیوان یا انسان آلوده به فرد سالم منتقل میگردد. فرم انتقال دیگر که چندان شایع نمی باشد ریخته شدن بزاق آلوده بر روی زخم باز، مخاط چشم، بینی و یا دهان است. هنگامی که علائم بیماری هاری ظاهر شوند، در بیشتر موارد کشنده خواهد بود.
علائم هاری
در بیماری هاری به دوره بین گاز گرفتگی و آغاز علائم، دوره کمون یا نهفتگی گفته می گردد.معمولاً 4 تا 12 هفته طول می کشد تا پس از آلوده شدن فرد، علائم هاری در او ظاهر گردد. با این حال، دوره کمون می تواند از چند روز تا شش سال هم باشد.
آغاز اولیه هاری با علائم شبیه آنفلوانزا آغاز می گردد، از جمله:
تب
ضعف عضلانی
مور مور شدن
بعلاوه ممکن است در محل گاز گرفتگی احساس سوزش کنید.
با ادامه حمله ویروس به سیستم عصبی مرکزی، دو نوع بیماری مختلف ایجاد می گردد.
1) هاری خشمگینافراد آلوده ای که به هاری خشمگین مبتلا می شوند بیش فعال و تحریک پذیر خواهند بود و ممکن است رفتارهای نامنظمی از خود بروز دهند.
علائم دیگر عبارتند از:
بی خوابی
اضطراب
گیجی
تحریک پذیری
توهم
ترشح زیاد بزاق
مسائل بلع
ترس از آب
2) هاری ساکت (فلجی)
این نوع هاری مدت زمان بیشتری طول می کشد، اما اثرات آن به همان شدت است.افراد آلوده به آرامی فلج می شوند، خاتمه به کما می فرایند و جان خود را از دس می دهند. طبق گزارش سازمان بهداشت دنیای، 30 درصد موارد هاری از نوع ساکت است.
افراد چگونه هاری می گیرند
حیوانات مبتلا به هاری ویروس این بیماری را در پی گاز گرفتن یا ایجاد خراش به وسیله بزاق به سایر حیوانات و انسان منتقل می نمایند.با این حال، هر گونه تماس با غشای مخاطی یا زخم باز نیز می تواند سبب توسعه ویروس گردد.
انتقال این ویروس به صورت انحصاری از حیوان به حیوان و حیوان به انسان در نظر گرفته می گردد.
هر چند انتقال ویروس از انسان به انسان بسیار نادر است، اما در موارد معدودی در پی پیوند قرنیه نیز این بیماری منتقل شده است.
برای افرادی که به هاری مبتلا می شوند، گاز گرفتگی به وسیله سگ واکسینه نشده تا حد زیادی شایع ترین دلیل است.
پس از گاز گرفتگی، ویروس به وسیله اعصاب به مغز منتقل می گردد.
گاز گرفتگی یا خراشیدگی در ناحیه سر و گردن، به دلیل محل آسیب اولیه، درگیری مغز و نخاع را سرعت می بخشد.
اگر از ناحیه گردن دچار گازگرفتگی شدید، در اسرع وقت باید به پزشک مراجعه کنید.
در پی گاز گرفتگی، ویروس هاری به وسیله سلول های عصبی به مغز توسعه می یابد. هنگامی که ویروس به مغز رسید، به سرعت تکثیر می گردد.
این فعالیت التهاب شدید مغز و نخاع و مرگ سریع شخص را در پی دارد.
حیواناتی که می توانند منجر به هاری شوند
حیوانات وحشی و اهلی می توانند ویروس هاری را توسعه دهند. حیوانات زیر منابع اصلی عفونت هاری در انسان هستند:
سگ
خفاش
راسوی اهلی
گربه
گاو
بز
اسب
خرگوش
سگ آبی
کایوت (گرگ صحرایی)
روباه
میمون
راکون
راسو
موش خرمای کوهی امریکا
چه کسانی در معرض ابتلا به هاری هستند؟
برای بیشتر افراد خطر ابتلا به هاری بسیار کم است. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری قرار دهد.این شرایط عبارتند از:
زندگی در منطقه پر از خفاش
سفر به کشورهای در حال توسعه
زندگی در یک منطقه روستایی که بیشتر در معرض تماس با حیوانات وحشی قرار داشته باشید.
زندگی در مناطقی که دسترسی به واکسن و درمان پیشگیرانه با ایمونوگلوبولین کم است یا وجود ندارد.
سن زیر 15 سال (هاری بیشتر در این گروه سنی دیده می گردد)
اگرچه سگ مسئول بیشتر موارد هاری در سراسر دنیا است، اما دلیل بیشتر مرگ های ناشی از هاری در قاره آمریکا، خفاش ها هستند.
پزشگ چگونه هاری را تشخیص می دهد؟
هیچ آزمایشی برای تشخیص مراحل اولیه عفونت هاری وجود ندارد. پس از آغاز علائم، آزمایش خون یا بافت به پزشک یاری می نماید تا تشخیص دهد شما به این بیماری مبتلا هستید یا خیر.اگر شما به وسیله یک حیوان وحشی گزیده شده باشید، پزشک معمولا واکسن هاری را برای جلوگیری از عفونت قبل از ایجاد علائم، تجویز می نماید.
آیا بیماری هاری قابل درمان است؟
بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس هاری، برای جلوگیری از ایجاد عفونت یک سری تزریق توصیه می گردد.ایمونوگلوبولین هاری، حاوی دوز فوری آنتی بادی هاری برای مقابله با عفونت، به جلوگیری از تثبیت ویروس یاری می نماید.
واکسن هاری نیز کلید پیشگیری از بیماری است. برای واکسن هاری در یک دوره 5 تزریق در طول 14 روز تجویز می گردد.
سازمان کنترل حیوانات سعی در یافتن حیوانی دارد که شما را گاز گرفته است تا از نظر هاری آزمایش گردد.
اگر حیوان هار نیست، احتیاجی به واکسن با دوز بالا نیست. با این حال، اگر حیوان پیدا نگردد، مطمئن ترین اقدام دریافت واکسن های پیشگیرانه است.
انجام واکسیناسیون هاری در اسرع وقت پس از گزش حیوان برترین راه پیشگیری از عفونت است.
پزشکان زخم را با شستشو به مدت حداقل 15 دقیقه با آب و صابون، مواد شوینده یا ید معالجه می نمایند.
سپس، ایمونوگلوبین هاری را به شما می دهند و دوره تزریق واکسن هاری را آغاز خواهید کرد. این پروتکل به عنوان پروفیلاکسی پس از روبروه شناخته می گردد.
عوارض جانبی درمان هاری
واکسن هاری و ایمونوگلوبولین به ندرت عوارض جانبی دارند. این عوارض عبارتند از:درد، تورم، یا خارش در محل تزریق
سر درد
حالت تهوع
دل درد
دردهای عضلانی
سرگیجه
راه های پیشگیری از بیماری هاری
هاری یک بیماری قابل پیشگیری است. اقدامات ساده ای وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از ابتلا به هاری انجام دهید:قبل از سفر به کشورهای در حال توسعه، کار نزدیک با حیوانات یا فعالیت در آزمایشگاهی که روی ویروس هاری کار می نمایند، واکسن هاری را دریافت کنید.
حیوانات خانگی خود را واکسینه کنید.
اجازه ندهید حیوانات خانگی تان در بیرون از خانه پرسه بزنند.
حیوانات ولگرد را به سازمان کنترل حیوانات گزارش دهید.
از تماس با حیوانات وحشی خودداری کنید.
از ورود خفاش ها به محل زندگی خود جلوگیری کنید.
شما عزیزان برای کسب اطلاعات در خصوص بیماری هاری می توانید از هدایت های پزشکان متخصص عفونی بهره ببرید.
البته برای دریافت این هدایت ها لزومی ندارد که صبر کنید تا در زمان ممکن مراقبت های درمانی مورد احتیاج خود را به دست آورید.
هشدار
هر کسی که به وسیله یک حیوان وحشی گاز گرفته می گردد، باید برای احتیاط، واکسن هاری را دریافت کند.اگر این کار به سرعت انجام گیرد، مناسب است، زیرا در صورت بروز علایم هاری در فرد، امکان درمان بسیار کاهش و امکان مرگ بسیار افزایش می یابد.
به عبارت دیگر باید گفت، پس از بروز علائم هاری، بیماری دیگر درمان پذیر نیست و بیمار با وجود مراقبت های کامل، طی یک یا دو هفته جان خود را از دست خواهد داد . برای مبارزه با بیماری، می توان واکسیناسیون ضد هاری برای پیشگیری از بیماری انجام داد.
کند تشخیص بیماری هاری بزاق، پوست و بافت مغز فردی که مشکوک به هاری می باشد، آزمایش می شوند تا مقدار پیشرفت بیماری را معین کند .
راحت ترین راه تشخیص فرد مبتلا به هاری، آزمایش حیوانی است که فرد را گاز گرفته است، اما اگر امکان دسترسی به آن حیوان میسر نباشد، در اولین گام تشخیص، پزشک تمام اطلاعات ظاهری حیوانی را که فرد با آن تماس داشته می پرسد.
تا زمانی که اولین علایم بیماری هاری در انسان ظاهر نگردد ، نمی توان وجود قطعی آن را تشخیص داد.
پیشگیری از بیماری هاری
در مرحله اول برای پیشگیری از ابتلای انسان به بیماری هاری، شناخت علایم این هاری در حیوانات بسیار مهم می باشد .حیواناتی که به هاری مبتلا می شوند، رفتارشان تغییر می نماید. حیوانات هار بیمار به نظر می رسند و به نوعی دچار فلج می شوند.
این حیوانات خشمگین به نظر می رسند و علاقه به گاز گرفتن همه چیز دارند. علاوه بر آن، مقدار ترشحات بزاق از دهانشان زیاد می باشد.
در مرحله پیشرفته تر هاری، حیوانات مبتلا، گنگ و منگ به نظر می رسند و از فلج فک پایین خود رنج می برند .
اگر با حیواناتی که مشکوک به هاری هستند روبرو شدید، حتما از آنها دوری کنید و به سازمان مربوطه اطلاع دهید تا نسبت به جمع آوری آنها اقدام نمایند.
به کسانی که حیواناتی مانند سگ را در محل زندگی خود نگهداری می نمایند باید این هشدار را داد که بسیار مراقب سلامتی خود باشند و تمامی واکسن های پیشگیری از انواع بیماری ها را به سگ خود تزریق نمایند و علایم هاری را حتما بشناسند و نسبت به بروز علایم آن بسیار حساس و دقیق باشند و به محض مشاهده کوچک ترین علایمی از هاری، آن را نزد دامپزشک ببرند.
هر کسی که به وسیله یک حیوان وحشی گاز گرفته می گردد، باید برای احتیاط، واکسن هاری را دریافت کند. 2
برای کنترل بیماری هاری چه کاری می توانم بکنیم؟حیوانات خانگی خود را نزد دامپزشکتان برده تا واکسن مناسب را بر حسب منطقه ای که در آن هستید تزریق کند.
از در معرض تماس قرار گرفتن حیوان خانگیتان با سایر حیوانات جلوگیری کنید. گربه ها را درون منزل نگهدارید و بر سگ هایتان هنگامی که خارج از منزل هستند نظارت داشته باشید.
حیوانات خانگی خود را عقیم کنید تا از تولد نوزاد ناخواسته آن ها و پرخاشگری در آن ها جلوگیری کنید.
غذای حیوان خود را بیرون از منزل قرار ندهید. این کار باعث جذب حیوانات وحشی و ولگرد می گردد.
حیوانات وحشی نباید به عنوان حیوان خانگی نگهداری شوند. این کار نه تنها غیرقانونی است بلکه این حیوانات پتانسل مبتلا کردن صاحبان خود و سایرین را به بیماری هاری دارند.
حیوانات وحشی را از فاصله دور مشاهده کنید. حیوان وحشی هار ممکن است رام به نظر آید و علائم بیماری هاری را نداشته باشد ولی هرگز به آن نزدیک نشوید. به کودک خود بیاموزید که هرگز به حیوانات ناآشنا نزدیک نگردد، حتی در مواردی که حیوان آرام به نظر می رسد و در ظاهر علائم بیماری هاری را ندارد.
در صورتی که احساس می کنید یک حیوان غیرمعمول به نظر می رسد آن را به سازمان دامپزشکی استان اطلاع دهید.
اگر در مناطقی هستید که خفاش زیاد دارد، منزل خود را عایق بندی کنید تا از ورود خفاش به خانه جلوگیری گردد.
اگر حیوان خانگی ام کسی را گاز گرفت چکار کنم؟
بلافاصله به پزشک مراجعه کنید و گفته های او را انجام دهید.با دامپزشک خود تماس بگیرید و از بروز بودن واکسن حیوان خود مطمئن شوید.
گاز گرفتگی را با انجمن سلامتی و کنترل حیوانات منطقه در میان بگذارید.
آنها برای مدت 10 روز سگ، گربه یا حیوان خانگی شما را تحت نظر خواهند داشت و در صورت عدم مشاهده علائم بیماری هاری (مرگ حیوان) آن را به شما باز می گردانند.
رفتار غیر عادی حیوان خود را بلافاصله به دامپزشکتان اطلاع دهید.
درمان بیماری هاری چگونه است؟درمان بیماری هاری پس از گازگرفته شدن به وسیله حیوان هار صورت میگیرد و شامل دوزهای گلوبولین ایمنی هاری انسانی (HRIG) می باشد و باید در اولین فرصت تزریق گردد.
دوز اول در همان لحظه و یا حدبیشتر در روز اول و سپس در روزهای 3، 7 و 14 دوزهای بعدی برحسب روز اول تزریق خواهند شد.
از آنجایی که حیوان هار حدبیشتر 10 روز زنده خواهد ماند بنابراین اگر پس از 10 روز حیوان زنده ماند احتیاجی به تزریق دوز چهارم واکسن برای فرد گزیده شده وجود ندارد و همان 3 دز کفایت می نماید. (زنده ماندن حیوان پس از 10 روز به این معنی است که حیوان مبتلا به هاری نبوده است.)
افرادی که قبلا واکسن هاری را دریافت نموده اند در صورت گزیده شدن به وسیله حیوان هار باید دو دوز واکسن بوستر (تقویتی) در فاصله 3 روز بعد از گزیده شدن دریافت نمایند و احتیاجی به تزریق HRIG نخواهند داشت. 3
پی نوشت:
1.www.darmankade.com
2.www.sbmu.ac.ir
3.www.arakmu.ac.ir
منبع: راسخونpicosho.ir: پیکوشو: تصاویر گردشگری ایران و جهان
gitiro.ir: گیتی رو: مجله گردشگری و مسافرتی، خبری و ورزشی