با وحشت بچه ها از دندانپزشکی چه کنیم؟ - مجله سرگرمی

دکتر علی باقریان* | نوزاد ها از وقتی به این جهان می آیند، دردسر های زیادی را تجربه می نمایند تا زندگی شان روی روال بیفتد؛ مثلا این که ساعت خواب شان با ساعت خواب زمینی ها یکی نیست و چندین روز طول می کشد تا از عادات زندگی دوران جنینی شان دل کنده و با ساعت خواب معمول کنار بیایند.

دل درد های گاه و بیگاه، گرسنه شدن های بی موقع و هزار ماجرای دیگر را تجربه می نمایند تا کمی جان بگیرند و به مرور روند زندگی شان بیشتر و بیشتر شبیه دیگر اعضای خانواده شان گردد؛ اما یکی از سخت ترین روز هایی که بچه ها تجربه می نمایند، روییدن دندان هاست که معمولا با درد و ناراحتی همراه است.

اگرچه با رویش دندان ها بچه ها فرصت تغذیه بهتر و بعد هم سفره شدن با خانواده را پیدا می نمایند، ولی در معرض مشکل جدیدی هم قرار می گیرند که خراب شدن دندان هاست. چیزی که آن ها را مجبور می نماید برای اولین بار با یونیت دندانپزشکی روبه رو شوند.

طبیعی است که همه بچه ها نسبت به عملیات دندانپزشکی ترس داشته باشند، ولی وضع وقتی وخیم تر می گردد که ترس کودک آن قدر شدید باشد که نگردد به این سادگی ها او را به دندانپزشکی برد. شما در مواجهه با این ترس کودک چه می کنید؟

او را به خاطر ترسش تحقیر می کنید یا عکس العمل هایش را جدی نمی گیرید؟ شاید هم برای جلوگیری از مقاومت او برای مراجعه به دندانپزشکی به دروغ به او می گویید که به شهربازی خواهید رفت و او را غافلگیر می کنید! در ادامه با دکتر علی باقریان، متخصص دندانپزشکی بچه ها مصاحبه کردیم تا ببینیم بهترین عکس العمل در مقابل این نوع ترس های فرزندمان چیست و چه عکس العملی باید داشته باشیم.

این ترس طبیعی است

خیلی عادی است که هر آدمی به ویژه بچه ها در بدو ورود به محیطی جدید با افراد و حتی وسایل جدید، مقداری ترس و اضطراب داشته باشند؛ بنابراین به هیچ وجه نباید ترس کودک را تحقیر و تمسخر نموده یا نادیده گرفت. البته میزان این ترس و اضطراب در افراد مختلف متفاوت است، اما با انجام چند کار می توان استرس او را کاهش داد تا عکس العمل بهتری داشته باشد.

یکی از این کار ها طراحی فضای داخلی جذاب برای کودک است که متخصصان دندانپزشکی اطفال باید در نظر داشته باشند؛ حتی پرسنل دندانپزشکی بچه ها می توانند با پوشیدن لباس هایی متفاوت از روپوش های سفید و معمول پزشکان بیمارستان و تکنیسین های خانه بهداشت (که با خاطره واکسن زدن در ذهن برخی بچه ها می ماند)، این احساس را به کودک القا نمایند که وارد فضای جدیدی شده است.

خوش برخورد و شکیبا باشید

نکته دوم طرز برخورد دندانپزشک در مواجهه با کودک است که می تواند خیلی ساده با تعریف از لباسش، گل سر یا عروسکی که به همراه آورده، پرسیدن اسمش و... ارتباطی محبت آمیز با کودک برقرار کند. با همین کار های ساده، اما زمانبر می توان بچه ای را که از دندانپزشکی فراری است و حتی در مقابل ورود به اتاق دندانپزشکی مقاومت می نماید، وارد محیط کرد تا کم کم اضطرابش از بین برود.

دندانپزشکان کودک و البته والدین نباید برای انجام کار دندانپزشکی عجله داشته باشند؛ در بسیاری موارد ضروری است کودک حداقل یک جلسه و گاهی چند جلسه به مطب رفت و آمد کند تا کاملا با محیط اخت شده و بتواند بر ترسش غلبه کند.

وقتی کودکی ترس شدید از دندانپزشکی دارد، نباید عجله کنیم و بخواهیم همان جلسه اول او را روی جایگاه دندانپزشکی بنشانیم؛ کافی است او همراه والدینش در اتاق و کنار میز دندانپزشک حضور داشته باشد تا با لوازم مخصوص این کار کمی آشنا گردد. در این موارد ذوق دندانپزشک هم در نامگذاری های فانتزی و جذاب برای این وسایل در کاهش استرس کودک بسیار موثر است؛ مثلا ما ساکشن را اردک شکمو صدا می کنیم!

می توانیم یک چوب آبسلانگ (یا همان چوب بستنی معروف!) به بچه بدهیم تا کمی بازی کند، بعد از او بخواهیم کمی دهانش را باز کند تا با یکی از همان چوب ها داخل دهانش را معاینه کنیم. بعد می توانیم با یک جایزه کوچک و تشویق کودک- که دهانش را خوب باز نموده و اجازه معاینه داده- کم کم مراحل کار را پیش ببریم. با همین حرکات ساده می توان ترس و اضطراب بیشتر بچه ها را کم کرد و آن ها را برای ادامه کار آماده کرد.

بیهوشی یا آرامبخشی؟

در بیهوشی فرد بعد از این که دارویی وارد جریان خونش می گردد، در اتاق عمل بیهوش می گردد که در نتیجه آن تمام عکس العمل هایش را از دست می دهد. داروی بیهوشی هم مثل بقیه دارو ها که دردی را درمان می نمایند و ممکن است عوارضی هم در پی داشته باشند، عوارض خاص خودش را دارد و اجتناب ناپذیر است؛ بنابراین تا حد امکان از موارد بیهوشی پیشگیری می کنیم، اما در مواردی که چاره ای جز بیهوشی نباشد، نباید نگرانی بی مورد داشته باشیم؛ چراکه اتاق عمل مجهز به دستگاه اکسیژن و لوازم تخصصی است و فرد بعد از مدت معین بیهوشی، دوباره به روال عادی زندگی برخواهد گشت.

روش دیگری که غیر از بیهوشی کاربرد دارد، روش های آرامبخشی است که طی آن فرد (کودک) عکس العمل هایش از بین نمی رود و صرفا حالت خواب آلودگی ایجاد می نماید. اما این روش برای همه عمل های دندانپزشکی قابل استفاده نیست و صرفا برای کار های کوچکتر و سطحی تر با مدت زمان کوتاه قابل انجام است.

کودک چرا باید بیهوش گردد؟

در مواردی که کودک ناتوان ذهنی یا جسمی باشد، توانایی درک حرف دیگران را نداشته باشد یا در سنین زیر 5/1 سالگی که هنوز مفهوم دوستی را درک نمی نماید، دندانش دچار حادثه ای شده باشد که احتیاج به مداخله اورژانسی دندانپزشک داشته باشد، دندانپزشکی بیمارستانی و بیهوشی تجویز می گردد.

اما در مواردی که کودک از نظر جسمی و ذهنی سلامت است و دچار حادثه اورژانسی نشده، بدون در نظر دریافت سن او (دو ساله یا 10 ساله!) با همان تکنیک های کنترل رفتاری و بدون احتیاج به بیهوشی می توان به مرور اضطرابش را کم کرد و کار های مورد احتیاج را برایش انجام داد.

در مواردی که بچه خاطره بدی از دندانپزشکی دارد، هم دندانپزشک و هم والدین باید صبر و حوصله بیشتری داشته باشند تا به مرور اعتماد کودک جلب گردد و بتواند به دندانپزشک اعتماد کند.

کار را به کاردان بسپارید

برخی والدین فکر می نمایند قبل از رفتن به دندانپزشکی باید کودک را آماده نمایند و به روش های مختلفی این کار را انجام می دهند؛ برخی ها برای این که فرزندشان نترسد، به دروغ به او می گویند که مثلا می رویم خرید! یا برویم شهربازی! اما کودک را به دندانپزشکی می آورند! برخی ها هم به کودک راست می گویند و مدام سعی می نمایند خیالش را راحت نمایند که ترس ندارد! آمپول درد ندارد! دندان کشیدن چیزی نیست!

تو قوی هستی و می توانی تحمل کنی. به خیال خودشان کودک را آماده می نمایند، اما حواس شان نیست که با این حرف ها اضطراب او را بیشتر می نمایند؛ بنابراین من همواره ترجیح می دهم بچه بدون هیچ آمادگی به دندانپزشکی بیاید تا شخص دندانپزشک او را با موقعیت آشنا و والدین را برای عکس العمل های مناسب آماده کند.

اولین مراجعه کودک به دندانپزشکی

بهترین کار برای سالم نگهداشتن دندان های کودک، آموزش نحوه تمیزکردن و مسواک زدن شان، همزمان با رویش اولین دندان هاست که در این جلسه، پزشک و یکی از والدین در کنار هم می نشینند تا دندانپزشک بتواند به اولین دندان های کودک نگاهی سطحی نموده و نحوه تمیزکردنش را به والدین آموزش دهد.

احتمالا کودک هم کمی گریه و بیقراری خواهد نمود، اما از آن جا که کار دردناک و خاصی انجام نمی گردد و سن کودک هنوز بسیار کم است، اتفاق مهمی نیست. در این زمان والدین یاد می گیرند که مثلا با یک تکه کوچک گاز استریل نمدار، یکی دو دندان تازه روییده کودک را تمیز نمایند تا میکروب هایش از بین برود.

به مرور که تعداد دندان ها بیشتر می گردد و مثلا به 10 تا می رسد، می توانند از مسواک انگشتی و مسواک هایی با سر کوچک و مو هایی نرم استفاده نمایند. بعد کم کم که سن کودک هم بیشتر می گردد و تخلیه آب دهان را یاد می گیرد، می توان کمی خمیردندان مخصوص کودک روی مسواکش قرار داد و به همین ترتیب کم کم مراقبت های دندانی او کامل تر می گردد.

معمولا از دو سالگی به بعد می توان کودک را برای چکاپ و معاینه دندانی به دندانپزشکی برد؛ در مواقعی که بچه در موارد اورژانسی برای اولین بار وارد دندانپزشکی می گردد، نمی توان زمان کافی برای آشنا کردن او با محیط و لوازم به کار برد و ممکن است ترس از دندانپزشکی در وجودش شکل بگیرد؛ بنابراین به نظر بنده خیلی بهتر است که اولین مراجعه به دندانپزشکی زمانی باشد که کودک مشکل درد دندانی ندارد و هنوز مشکل اورژانسی برایش پیش نیامده است.

*متخصص دندانپزشکی بچه ها و دانشیار دندانپزشکی بچه ها دانشگاه علوم پزشکی مشهد

عینک گوچی: مهسان بلاگ | سیستم مدیریت محتوای مهسان