از شفیلد تا اصفهان - مجله سرگرمی

عزت الله پروازه، کارگردان این مستند، علاوه بر بیان توضیحاتی دربارۀ گالین، با ما از سختی های مستندسازی در اصفهان نیز گفته است.

شفیلد، یکی آرام ترین و سرسبزترین شهرهای اروپایی در انگلستان است که فعالیت های فرهنگی وسیعی در حوزه سینما و تئاتر و هنرهای تجسمی دارد و اصفهان هم از معرفی بی احتیاج است. برای بیان کارنامۀ عزت الله پروازه نیز همین بس که تا به امروز در بسیاری از جشنواره های معتبر ملی و بین المللی حضور داشته و پیروز به کسب جوایزی متعددی شده که از آن جمله می توان به کسب تندیس سه دوره جشنواره بین المللی فیلم مستند سینما حقیقت اشاره نمود. علاوه بر این ها، او مدرس و پژوهشگر است. خبرنگاران به بهانۀ راهیابی مستند گالین به جشنواره معتبر شفیلد با کارگردان آن گفت وگویی نموده است که توضیح آن را در ادامه می خوانید.

از گالین بگویید. دربارۀ چیست و چرا آن را ساختید؟

گالین یک فیلم استعاری و تمثیلی است که نسبت به سایر فیلم های مستند، در آن از نشانه، زیاد استفاده شده و از نظر ساختاری، براساس چیدمان خاصی شکل گرفته است؛ به این معنی که در آن سه قصه مینی مال را در یک موقعیت و محیطی مشترک دنبال می کنیم.

ماجرای ساخت گالین از یک شخصیت شروع شد؛ یک زن که هم اولین زن کارگر بازنشسته ایران است و هم اولین زن کارگر معدن. این زن در منطقۀ خالی از سکنۀ نخلک اصفهان، تک و تنها در همسایگی معدن فعال منطقه زندگی می نماید و من از تعبیر صحنۀ آخرالزمانی برای توصیف محل زندگی او استفاده می کنم؛ روستای فرسوده و خالی از سکنه. او همسرش را در معدن و تنها پسرش را نیز در جادۀ منتهی به معدن از دست داده، با این حال خانه را ترک ننموده و حالا کارش این است که صبح به صبح برای معدن چیان اسفند دود کند تا به سلامت یک روز کاری را پشت سر بگذارنند. تنها همدم او یک عروسک است که از خلال تبادل نظر با همین عروسک در یک اپیزود، پی می بریم که بر او چه ها رفته.

در اپیزود دوم به جغرافیای کویر می پردازیم و حشره ای را که در واقع یک نماد و نشانه است، دنبال می کنیم که سعی دارد با حفر زمین آذوقه خود را ذخیره کند. اپیزود سوم نیز به محیط معدن و ارتباط پیرزن با کارگران معدن اختصاص دارد.

گالین پیروزیت های ملی و بین المللی دیگری هم داشته؟

بله؛ خوشبختانه آن طرف جهان هم با گالین ارتباط خوبی برقرار نموده اند، چون موضوع مستند جهانی است و در ثبت یک واقعیت خلاصه نشده، بلکه معنای بزرگی چون جبر و اختیار بشر را نیز در بطن خود دارد. شاید جالب باشد بدانید که گالین با هزینه شخصی بنده و ابراهیم مرادی به طور مستقل در زمانی محدود فراوری شد. تحقیق و پژوهش آن موقع بسیاری برد، اما شروع تصویربرداری تا صداگذاری و آماده شدن برای نمایش دو هفته طول کشید که نسبت به پیروزیت های آن در جشنواره ها، یک رکورد محسوب می گردد.

این مستند، دو سال پیش جایزه بخش ویژه سینما حقیقت را کسب کرد. در جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز نامزد دریافت جایزه بهترین کارگردانی در بخش مستند شد. بعد از این دو، ابراهیم مرادی، به عنوان تهیه نماینده گالین عرضۀ فیلم در جشنواره های فیلم بین المللی را شروع کرد که سال جاری به دلیل شیوع ویروس کرونا بعضی از این جشنواره ها برگزار نشدند.

تا به امروز در جشنواره داکای بنگلادش از گالین به عنوان فیلم برتر تقدیر ویژه شده و همچنین جزو نامزدهای نهایی دریافت جایزه در جشنواره فیلم کوتاه شفیلد انگلستان نیز بود و با حضور در جشنواره تخصصی مستند شفیلد که مهمترین جشنواره فیلم مستند در بریتانیاست و به نوعی دروازۀ ورود به اسکار نیز به شمار می رود، اتفاق مبارکی را در تاریخ مستندسازی اصفهان به لحاظ کمی و کیفی رقم زد.

از بریتانیا برگردیم به اصفهان. شرایط مستندسازی در اصفهان چطور است؟

متأسفانه اینجا هیچ اهمیتی به فیلم مستند داده نمی گردد. در اصفهان ارزش فیلم مستند برای متولیان امر هنوز محرز نشده است. انگار از دیدن و روبرو شدن با حقایق و واقعیت ها وحشت دارند! تا ارزش یک فیلم مستند شناخته نگردد و درک درستی از این هنر وجود نداشته باشد، امیدی هم به بهبود شرایط نیست و همواره نیروهای بازدارنده در دور و نزدیک وجود دارند. بنده این ادامه رکود فرهنگی و هنری را در این سال های اخیر به خصوص در حوزه سینما، از چشم همه متولیان فرهنگی می بینم و امیدوارم همکارانم این سال ها را همراه با روینمودهای مبهم و بسته مدیران فرهنگی از یاد نبرند.

صحبت های ما و عملکرد متولیان فرهنگی، در یک دور باطل می چرخد و فایده ای ندارد، چون گوش شنوایی نیست. مثالی هر چند تکراری، در تهران نهادهایی مثل شهرداری، حوزه هنری و ... از مستندسازان حرفه ای برای ساخت فیلم دعوت می نمایند، بی هیچ اما و اگری بودجه و شرایط مطلوب را برای آنها مهیا می نمایند و نتیجه آن را هم می بینند. بخش فرهنگی شهرداری شان به فراوری فیلم مانند تراکم و به چشم درآمدزایی نگاه نمی نماید، بلکه نگاه کاملا تخصص دارد، بنابراین نه تنها سالانه بودجه ای برای حمایت از فراوری فیلم دارند بلکه جشنواره و برنامه اکران فیلم هم دارند، اما در اصفهان چه؟ همین عبارت از شفیلد تا اصفهان چه معنایی دارد؟ یعنی گفتمان و ارتباط فرهنگی فیلمی از اصفهان با هزاران هزار کیلومتر آن طرف مرزها، یعنی دیده شدن شهر و استان و کشور. اما اینجا حوزه هنری در خواب خرگوشی به سر می برد و بود و نبودش برای مستندسازان فرقی نمی نماید، شهرداری هم که بخش فرهنگی مجزایی مانند دفتر تخصصی سینما دارد، دریغ از فراوری مستندی قابل قبول درباره شهر. واقعا علت را در کجا باید جستجو کرد؟ حال آنکه در جهان به مستند به عنوان یک فرصت طلایی نگاه می گردد.

شورای شهر اصفهان با نزدیک شدن به خاتمه دوره خود، بعد از مدت ها و به بهانه شیوع بیماری کرونا جهت حمایت از فراوری فیلم و فیلمسازان، بودجه ای را مصوب نموده است. این به عنوان یک فرصت می تواند کمی جریان مستندسازی را در اصفهان تغییر دهد اگر چه باعث نمی گردد بدبینی من و همکارانم نسبت به متولیان فرهنگی در بدنه مدیریت شهر و استان اصفهان رفع گردد، اما امیدوارم این بهانه ای باشد برای اینکه متولیان شناخت بهتری نسبت به ارزش هنر مستند و مستندسازان پیدا نمایند. امیدوارم بودجه مصوب شورای شهر با سلیقه های شخصی و غیرتخصصی به سمت و سوی دیگر راهنمایی نگردد و حق فیلمسازان به خصوص مستندسازان مستقل، مانند گذشته پایمال نگردد.

چرا خانه مستند اصفهان فعال نیست؟

مطالبه گری جزئی از روحیات مستندسازان است و شاید یکی از ضعف های من و همکارانم نداشتن خانه ای امن برای گرد آمدن و تشکیل صنف است. ما ضربه دوم را از همین، از هم گسیختگی و پراکندگی مان می خوریم و این نیز بهانه ای شده برای اینکه حق من و همکارانم نادیده گرفته گردد. به همین دلیل تصمیم گرفتیم خانه مستند اصفهان را با همکاری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و شهرداری، با روینمودهای جدید قانونی و در قالب صنف احیا کنیم؛ خانه مستندی که برای اولین بار در ایران راه اندازی و الگوی شهرهای دیگر شد و می تواند برای نسل های بعدی مستندسازان هم بماند و مفید واقع گردد.

و حرف خاتمهی؟

ما بیشتر از آنکه در بدنه مدیریت فرهنگی به روحیه سیاسی احتیاج داشته باشیم، به روحیه هنری احتیاج داریم. بهتر است متولیان فرهنگ و هنر شهر دست از کمی گرایی بردارند، کمتر شعار دهند و برای فرهنگ این شهر کمی سهل گیرانه تر هزینه نمایند، چراکه با عملکرد غیرتخصصی، فراوریات کیفی در حوزه سینما روز به روز کمرنگ تر از قبل می گردد. امیدوارم این امر بدیهی را نیز بپذیرند که برای هویت و زنده نگه داشتن نام شهرمان به مستندسازان حرفه ای همین شهر احتیاج دارند.

مجله عکس ها: مجله عکس ها | مجله عکاسی و نگاه هنری به تصاویر

عکس پارسی: عکس پارسی | گالری تصاویر تاریخی پارس

اخبار ورزشی: اخبار ورزشی، مجله خبری و تحلیلی ورزش ایران و جهان