احیای ناسیونالیسم مهربان - مجله سرگرمی

تحولاتی که بنا به دلایل خاص و در شرایط سیاسی و اجتماعی خاصی شکل گرفته و در راستا خاص خود هم پیش می فرایند. در هر دوره ای برای خواندن از ایران مفاهیمی پررنگ تر می شوند و این سیاست ها به مرور به نگاه و فکر مخاطب آسیب می زنند؛ آسیب هایی که در منو بشناس که به تازگی منتشر شده، کمتر شاهد آنها بوده و با فرایندی روبرو هستیم که می خواهد یک ایران واقعی و واحد را با آدم ها و طرز فکرهای متفاوت شان نشان دهد؛ ایرانی واحد که همه دوستش داریم و برای پرچمش جان می دهیم.

فراز و فرودهای موسیقی وطنی

سال های زیادی می گذرد از شکل گیری سرودهای وطنی در دنیا. از سرود ملی گرفته تا قطعات موسیقایی ای که به عشق وطن خوانده شدند و هرکدام البته سمت وسوی خاص خود را هم داشته و دارند. اگر سوار ماشین زمان شویم و برویم به قرن نوزدهم، می توانیم کشورهای آسیایی را تماشا کنیم که نگرانند و به دنبال چاره جویی در برابر تهدید امپریالیسم اروپایی که در این قرن دور و بر همه شان می پلکیده است.

در ایران هم اوضاع بر همین منوال بوده و مدرنیته و ملی گرایی که گام به گام هم پیش می رفته اند، در میان قشر ترقی خواه و ملی گرا با این تفکر حضور داشتند که ایران اگر از سلطه بیگانه خلاص نگردد، پیشرفت که نمی نماید هیچ، روز به روز عقب مانده تر هم می گردد. در این شرایط بوده که موسیقی ایران هم سعی می نماید سهم خود را در القای حس میهن پرستی به جامعه داشته باشد و از خلوت و اجرا برای خواص خارج گردد تا بر همه مردم جامعه تاثیر بگذارد. در آستانه انقلاب مشروطیت است که کم کم حضور پررنگ این نوع موسیقی ها دیده می گردد و تصنیف هم محتوای سیاسی به خود می گیرد.

عارف، شاعر و آهنگساز تصنیف هایی سروده که با رنگ وبوی سیاسی و اجتماعی خود پدیده تازه ای در عرصه موسیقی ایران بوه است. او در زندگینامه خود این طور می نویسد: وقتی که من شروع به تصنیف ساختن و سرودهای ملی و وطنی کردم مردم خیال می کردند که باید تصنیف را برای ... ببری خان، گربه شاه شهید سرود.

پس از او هم بسیار بودند چهره هایی که از موسیقی برای القا و حفظ میهن پرستی به مردم استفاده کردند، ازجمله آنها می توان به میرزاده عشقی و اپرا یا نمایشنامه موزیکال معروفش رستاخیز شهریاران ایران در ویرانه های مدائن نام برد. البته غالب سرودهایی که در دوران مشروطه به القای حس وطن گرایی و کوشش برای آزادی وطن می پرداختند در دوره رضاخان حال دیگری به خود می گیرند و از ایرانی حرف می زنند که اکنون مدینه فاضله است و چیزی کم ندارد. بخشی از حس های بی پیشینه و بدون سند تاریخی ای که ما به ایران باستان داریم، از همین جا سرچشمه می گیرد.

در دوره پهلوی دوم هم هرچند انواع موسیقی با آزادی بیشتری فعالیت کردند، اما هنوز هم فضای موسیقی های وطنی در ستایش محض از حکومت بود و همان زنده کردن یاد شکوه ایران باستان و القای حس بازگشت آن دوران. در مدارس هم هرچند موسیقی با دانش آموزان تمرین و کار می شد اما این امر تنها در حد خواندن سرود و القای حس های میهنی بود.

بعد از پیروزی انقلاب طبیعتا ابتدا سرودهای میهن پرستانه با حال و هوای انقلاب حضور پررنگی داشتند و بعدتر هم درباره جنگ تحمیلی هشت ساله موسیقی های زیادی فراوری شد.

بعدتر هم خواندن سرودهای میهنی به فراخور اوضاع کشور و شرایطی که هنوز هم مانند قرن نوزدهم کشورهای بسیاری و در راس آنها آمریکا به ایران چشم دوخته بودند، مدام تکرار شد. در میان این سرودها کارهای قوی و ماندگار دیده می گردد و البته در کنارش بعضی آثار کم جان که تاثیر چندانی بر مخاطب نداشته اند. اما نکته مهم این است که خوانندگان و موزیسین های ایرانی اغلب سمت خواندن برای وطن رفته اند، آن هم با محتوایی اغلب معقول و تاثیرگذار بر مخاطب.

قطعه تازه، نگاه تازه

منو بشناس را این روزها مرکز ماوا (بخش موسیقی موسسه اوج) منتشر نموده است؛ اثری که فرزاد فرزین ملودی آن را ساخته، بهروز صفاریان نیز تنظیمش را برعهده داشته، احمد امیرخلیلی [که یادداشتی از او در این پفراینده خواهید خواند] ترانه سرایی اش را انجام داده و بهنام کریمی و محمد اولادبخش نماآهنگ آن را کارگردانی نموده اند. خوانندگی این قطعه برای مخاطب بسیار جذاب خواهد بود. 40 خواننده ایرانی در کنار هم از ایران خوانده اند و این نخستین بار است که چنین اتفاقی می افتد. این همراهی جذاب بیش از هر چیز برای مخاطب این حس را خواهد داشت که همه با یکدیگر همراهیم در این راستا و هر اختلاف فکری و سلیقه ای هم که داشته باشیم، وقتی پای ایران در میان باشد قابل چشم پوشی است.

موسیقی پرشور و حال و حماسی این قطعه همراه با کلام متناسب و اجرای خوب خواننده ها اثری را ارائه نموده که ویژگی های موسیقی تاثیرگذار امروز را دارد و می تواند نسل های مختلفی از مخاطب ها را همراه خود کند. نتیجه کار این حس را به مخاطب القا می نماید که با همه مسائل، ایران خط قرمز همه ماست. این دقیقا همان حس گمشده ای است که باید یکی جای خالی اش را پر می کرد. در ذهنیت جامعه از دیرباز این طور تعریف شده که یا ملی و میهنی یا مذهبی. این در حالی است که اگر تاریخ ایران پس از اسلام را نگاه کنیم می بینیم اوج شکوفایی ایران در دوره ای است که انسان ایرانی و دین تازه همزیستی مطلوبی را شروع نموده اند. اما همان قدر که ایرانی بودن و مسلمان بودن برای پیشینیان ما همراه بوده، در سیاستگذاری های دوره های مختلف اوضاع به شکل دیگری پیش رفته که در ابتدا از آنها حرف زدیم، تا حدی که حالا بخشی از جامعه در خود این نگاه را دارد که ایرانی بودن و مسلمان بودن از هم فاصله دارد.

در این شرایط احتیاج به فراوری آثاری است که ایران را همین قدر واقعی به مخاطب ارائه کند. ایرانی که مردمش شیفته امام رضا(ع) هستند اما تخت جمشید را هم دوست دارند. ایرانی که در آن هیچ چیز با دیگری در تضاد و تعارض نیست و آنچه بنا به فرهنگ سازی های نادرست در چشم مردم متضاد هم قرار گرفته، اجزای مختلف یک کشور است. نه کسی می خواهد تخت جمشید را ویران کند و نه کسی با عشق ورزیدن به حرم امام رضا(ع) و سایر اماکن متبرکه مسئله ای دارد.

در واقع باید اساسی تر گفت آنچه امروزه جامعه به آن احتیاج دارد، همین حرفی است که در منو بشناس ارائه می گردد. ما هم ایرانی هستیم و هم مسلمان و این دو هیچ تعارضی با هم ندارند. ما ایرانی هستیم و علاوه بر این که باید به دنیا تصویر درستی از کشورمان ارائه کنیم، خودمان هم دوباره از نو ایران را نگاه و تعاریف نادرست مان را پاک کنیم. کاری باکیفیت و دقیق که مشابه آن در موسیقی ما کم است و حس غرور و غیرت و عشق به وطن را در مخاطب زنده می نماید. قاب هایی چشم نواز که در پیوند با دیگر بخش های اثر توانسته افتخار به ایرانی بودن را با لبخندی اشک آلود و یا شادی توام با هیجان به مخاطب یادآوری کند.

منبع: گروه ادبیات و هنر / روزنامه خبرنگاران

tafreh.ir: طفره: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای طفره

fixfun.ir: مجله تفریحی: وبلاگ شاد و سرگرم کننده