ابزارهای توسعه پایدار گردشگری - مجله سرگرمی

از سفر با تور سریلانکا لحظه آخری به یکی از زیباترین کشورهای آسیایی سفر کنید و از شهرهای زیبای کلمبو و بنتوتا دیدن کنید.

از اوایل دهه ی 1980، اخلاق فراغتی به عنوان توصیف کننده رفتار گردشگران دنیا اول، با مفهوم اخلاق حفاظت پیوند خورده است. اخلاق حفاظت بر الگوی سفر به ویژه در کشورهای دنیا سوم تاثیر گذاشته است. اخلاق فراغت بیانگر قدرت مالی گردشگران است و اخلاق حفاظت توانایی یا تمایل به اعمال آن قدرت در نواحی و جوامع مورد بازدید است.

در دنیا سوم که با تنزل و استخراج منابع طبیعی مواجهند، ضروری است این منابعی که طبقه متوسط جدید به قصد آنها سفر می کنند، حفاظت شوند. اخلاق حفاظت توسط سازمان هایی مثل WWF, FOEI,IUCN معرفی می شوند و چارچوبی برای بازاریابی و مسافرت ایجاد می نماید و شامل چند عامل اساسی است:

- افزایش آگاهی عمومی از محیط

- حداکثر کردن منافع مالی برای جامعه

- افزایش حساسیت فرهنگی

- کاهش اثرات منفی وارد بر محیط.

گردشگری پایدار سعی در تنظیم روابط بین مکان گردشگری و گردشگران دارد، چرا که این رابطه می تواند پویا و سازنده باشد و به دنبال تعدیل فشار و بحران بین این عناصر است تا آسیب های محیطی و فرهنگی را به حداقل رسانده، رضایت بازدید کنندگان را فراهم آورده و به رشد مالی ناحیه یاری می نماید. از این رو گردشگری پایدار نوعی از گردشگری است که در راستای مدیریت منابع تجدید شونده اعم از انسانی و طبیعی باشد، به نحوی که هم احتیاجهای مالی، اجتماعی و زیبایی شناختی گردشگران تأمین شود و هم یکپارچگی فرهنگی، فرآیندهای بوم شناختی ضروری، تنوع اکولوژیکی و سیستم های طبیعی حفظ شود. بنابراین توسعه گردشگری پایدار بر تأمین احتیاجهای توسعه اجتماع محلی، بهبود زنجیره عرضه فراوریات محلی، تشویق صنایع و حرفه های محلی، توسعه متناسب با ظرفیت زیست محطی و اجتماعی محلی و افزایش ثبات درآمد گردشگری تأکید دارد.

گردشگری مناطق حفاظت شده و حیات وحش یکی از بخش های روبه رشد در بازار گردشگری است. این نوع از گردشگری در قالب اکوتوریسم قرار می گیرند. شواهد نشان می دهد که سهم بازار انواعی ازگردشگری که مسئولانه، پایدار، جایگزین و دوستدار طبیعت تلقی می شوند، و همچنین سفر به کشورهای دنیا سوم روبه افزایش است.

یکی از مهمترین تفاوت های بین اشکال جدید و متداول گردشگری، در عامل آموزش است. به این معنا که هدف شناخت بیشتر چگونگی کار کردن محیط انسانی و طبیعی است. مشارکت محلی نیز یکی دیگری از ویژگی های گردشگری جایگزین است.

به منظور اجرایی کردن توسعه پایدار گردشگری باید یک سیستم جامع تعریف شود و با استفاده از یک برنامه یکپارچه و مستمر، در جهت محقق ساختن اصول پایداری گردشگری گام برداشت؛ به این منظور باید ساز و کارهایی تعریف شده و با استفاده از ابزارهایی، این برنامه یکپارچه را اجرا کرد.

ابزارهای پایداری

1. حفاظت

اشکال مختلف نواحی حفاظت شده شامل پارک های ملی و پناهگاه حیات وحش از ابزارهای گردشگری پایدار است. کشورهایی که زمین های زیادی را به شکل حفاظت های قانونی دارند، بیشتر به گردشگری پایدار پرداخته اند. حفاظت اکولوژیکی موجب می شود که توسعه با بقای فرآیندهای بوم شناختی، تنوع زیست محیطی و منابع زیستی همراه شود.

2. قوانین صنعت

قوانین صنعت اشکال مختلفی دارد:

محدودیت های برنامه ریزی از طرف دولت محلی

قوانین مربوط به روش های کسب وکار از طرف دولت ملی

تبصره ها از طرف اتحادیه های حرفه ای

توافق نامه های بین المللی و دستورالعمل به دولت ها از طرف بدنه های بین المللی.

قوانین تحمیل شده توسط اتحادیه های گردشگری، راه مؤثری برای پیش گیری از اقدامات غیر قانونی وغیراخلاقی است. قانون ابزاری است که به گروه های خاص اجازه کنترل بر صنعت را می دهد. ضروری است آنالیز شود که آیا صنعت گردشگری باید قانونمند شود یا باید به طور داوطلبانه خود را قانونمند نماید؟

3. روش های مدیریت بازدیدکننده

مدیریت بازدید کنندکان یکی از روش های مهم مدیریت اثرات گردشگری، به ویژه اثرات محیطی آن است. مدیریت بازدید کننده در طی 20 سال گذشته به عنوان روش مناسبی برای کاهش اثرات منفی گردشگری نگریسته شده است لذا علاوه بر برنامه ریزی کالبدی و محافظتی، باید استفاده بازدید کننده نیز از جاذبه ها به دقت برنامه ریزی شود تا ضمن تضمین رضایت مشتری از تخریب جاذبه ها نیز جلوگیری کرد. یک سری روش های مدیریت بازدیدکننده هم برای استفاده کسانی که به گردشگران خدمات ارائه می دهند و هم برای کسانی که بر جابه جایی آنها کنترل دارند، وجود دارد.

فرایند های کنونی محدود کردن وسایل موتوری در مناطق طبیعی یکی از موارد است. این مسئله به ویژه در شهرهای دنیا سوم که استفاده از ماشین زیاد است و در مناطق حفاظت شده و پارک های ملی آنها وجود دارد. راه دیگر، کنترل تعداد بازدید کنندگان از محیط است. این سیاست، شرایط مشارکت محلی به عنوان یک جنبه از پایداری را ارتقا می دهد.

4. ارزیابی اثرات محیطی

ارزیابی اثرات زیست محیطی، روشی است که در آن اثرات ناشی از انجام یک پروژه و فعالیت گردشگری بر محیط زیست آنالیز و پیش بینی می شود تا در هنگام انجام پروژه، با توجه به شناخت شرایط موجود و نوع اثرات، عملیات بصورتی انجام پذیرد تا کمترین اثر بر محیط زیست وارد شود. فرایند ارزیابی اثرات محیطی نه تنها ابزاری است برای تعیین اثرات بالقوه بلکه امکان یکپارچگی محیط و توسعه را فراهم می نماید. برای توسعه پایدار و مسئولانه گردشگری، رویکرد انتظاری ضروری است.

در این روش، با انجام مطالعات و شناختی که کارشناسان از شرایط موجود محیط و فرآیندهای پروژه در مرحلۀ ساخت و بهره برداری بدست می آورند، اثرات فاکتورهای عملیاتی را بر فاکتورهای زیست محیطی در مراحل مختلف شناسایی و راهکارهایی را برای کاهش اثرات فوق پیشنهاد می کنند. توسعه به مجموعه فعالیتها و کارهای انسان گفته می شود که برای بهبود زندگی خود و محیط زیست انجام می دهد. برای پایدار بودن توسعه در بلندمدت ضروری است به محدودیتهای محیط زیست و منابع طبیعی توجه شود.

5. ظرفیت تحمل

ظرفیت تحمل اینگونه تعریف شده است: تعداد بازدید کننده در یک زمان تعیین از یک منطقه توریستی می باشد که می تواند هر ساله بدون کاهش پارامترهای فیزیکی و طبیعی و همچنین کاهش توانایی منطقه برای پشتیبانی فعالیت های تفرجی و بدون آسیب رسانی محسوس در تجربیات بازدید کننده، حضور داشته باشد.

تور اپراتورها، کارکنان نواحی حفاظت شده، کارکنان سازمان های حفاظتی یا کارکنان دولت می توانند ظرفیت تحمل مقصد را محاسبه کنند تا انحصاری بودن مقصد (با ظرفیت تحمل پایین) یا توانایی جذب تعداد بیشتر بازدیدکننده (ظرفیت تحمل بالا) را ارتقا دهند. هر دو استراتژی ممکن است تحت شرایط مختلف، مورد نظر گروه های مختلف قرار گیرد. شرایط هم تغییر می کنند و ممکن است موجب افزایش یا کاهش در ظرفیت تحمل یک مکان خاص شوند. توسعه گردشگری می تواند ظرفیت تحمل را تغییر دهد. حمل ونقل، زهکشی و تسهیلات بهتر، تعداد بیشتری بازدیدکننده را قادر به بازدید می نماید وآستانه بحرانی بازدیدکننده که ناشی از محاسبه ظرفیت تحمل است، در طول زمان بالاتر می رود.

ظرفیت تحمل بیانگر ارتباط سلطه گری بین دنیا اول و سوم است. مدیریت ظرفیت تحمل در یک پارک ملی خاص یا دیگر نواحی حفاظت شده قدرت قابل توجهی به کسانی می دهد که بر آنها کنترل دارند.

6. روش های مشاوره و مشارکت

مشارکت جامعه مقصد از اصول پایداری است. به همین دلیل روش های ارتقای مشارکت عموم و دخالت آنها در پروژه ها، یکی از ابزارهای در دسترس برای سنجش پایداری است. بعلاوه، روش های سنجش ادراک، نگرش ها و ارزش های جامعه، یک مرحله ضروری در سنجش پایداری است.روش هایی که امکان مشارکت و مشورت را فراهم کنند، هنوز در ابتدای راه هستند و مشکل تعریف و تفسیر دارند.

از جمله کوشش ها در راستای ارزش گذاری هزینه ها و منافع اجتماعی می توان به آنالیز ادراک عمومی، انتظارات و نگرش های آنها به مسائل اجتماعی و مظاهر آن از جمله فرصت های خرید، دسترسی به تسهیلات تفریحی، میزان زباله ها، استاندارد زندگی است. سنجش ادراک درجه بندی می شود و از نگرش بسیار مثبت تا بسیار منفی و از گروهی به گروه دیگر متفاوت است.

7. کدهای رفتاری

کدها دنیای اخلاق در گردشگری(GCET) مجموعه ای از آداب و شیوه های مهم فراگیری است که با هدف راهنمایی سرمایه گذاران و متولیان در توسعه گردشگری شامل حکومت های مرکزی و داخلی، اجتماعات داخلی، صنعت گردشگری و متخصصان آن و نیز بازدیدکنندگان، اعم از گردشگران خارجی و داخلی، که در راستای توسعه و گسترش گردشگری با شیوه ای پایدار و معتبر فعالیت می کنند تدوین شده است و در ارتباط با مصالح دنیای، مانند تجارت مشروع، تأمین امنیت و آسایش، توسعه اجتماعی و مسائل بشر محبت آمیز ای که به طرق مختلف هم بر کشورهای گردشگر پذیر و هم گردشگر فرست تأثیر می گذارد می باشد.

کدهای دنیای اخلاق گردشگری در پی آن است تا اصول نهادینه ای را که هم در جوامع میزبان و هم در بین میهمانان می تواند منجر به ایجاد رفتارهای بهینه شود معرفی و آن ها را بسط و گسترش دهد.

دو نکته کلی در خصوص همه کدها صدق می نماید:

1. کدها کوشش می کنند بر رفتار و نگرش تاثیر گذارند.

2. همه کدها اختیاری اند.

در رابطه با سوء استفاده از کدها مسائلی وجود دارد؛

- نظارت وارزیابی کدهای رفتار

- تعارض بین کدها به عنوان نوعی بازاریابی و به عنوان یک کوشش واقعی برای بهبود عملکرد گردشگری

- بحث بین قانون یا اختیاری و خودتنظیمی بودن صنعت

- تغییرپذیری بین کدها

- احتیاج به هماهنگی

8. شاخص های پایداری

شاخص های پایداری از 1992 Rio Summit of برخاسته اند. امروزه پذیرفته شده است که شاخص های قراردادی از رفاه مثلGNP دیدگاه یک سویه و بخشی از توسعه به ما می دهد. در نتیجه شاخص هایی احتیاج است که ارتباط بین مسائل مالی، اجتماعی و محیطی و روابط قدرتی پشت آنها که شاخص های پایداری را بوجود آورده است، نشان دهد. چنین شاخص هایی آزمایشی هستند و در سطح محلی به کار می فرایند.

یکی از جنبه های مهم در رابطه با ایجاد شاخص ها که از ابتدا با آن بوده، مشارکت جامعه محلی در تدوین آنهاست. شکی وجود ندارد که این مشارکت منجر به استفاده از شاخص هایی می شود که برای افراد، بیشتر قابل درک است تا شاخص هایی ملی یا بین المللی مثلGNP و امثال آن.

9. تجارت منصفانه در گردشگری

تجارت منصفانه در گردشگری یکی از تئوری های سنتی مالی است که به دنبال تعیین قیمت محصول بر اساس اصولی غیر از حداکثر سود خالص و بر اساس روش هایی غیر از کمترین هزینه فراوری محصول در بازار است. این تئوری می تواند یکی از تکنیک های پایداری باشد چون باعث توزیع مجدد مزایای یک فعالیت یا فراوری محصول و در نتیجه کاهش زیان متعلق به جامعه می شود. از لحاظ نظری، باید توسعه نابرابر و ناهموار را کاهش دهد.