گلی ترقی، قصه گوی خاطرات روزهای دور - مجله سرگرمی

جهانیی که گلی ترقی ساخته آن قدر اختصاصی و سر راست است که تنها با خواندن چند داستان کوتاه از او می توانید وارد جهانیش شوید.

در ادامه با خبرنگاران مگ همراه باشید تا با کتاب های گلی ترقی و زندگی او بیشتر آشنا شوید.

گلی ترقی، خاطره باز قهار دور از وطن

گلی ترقی یکی از شناخته شده ترین نویسندگان زن ایرانی است. خبر چاپ کتاب های جدیدش سریع به گوش علاقه مندانش می رسد و کتاب فروشی ها هم توجه ویژه ای به موجود کردن کتابش دارند. ترقی متولد سال 1318 در تهران است و روایت های او از کودکی و نوجوانی اش در تهران قدیم یکی از عوامل محبوبیت و شهرتش در میان نسل جوانی بود که به گذشته پایتخت کشورشان علاقه مندند. از آنجا که دوران زندگی ترقی در دوره ای پرحادثه از نظر رخدادهای سیاسی و اجتماعی بوده است، روایت های او از جنبه شخصی خارج می شوند و همین ّهاست که برای مخاطب جذاب می شود.

خانواده ترقی از قشر مرفه جامعه بودند و پدر خانواده، یعنی لطف الله ترقی از جمله سرمایه داران اهل قلمی بود که در حوزه های فرهنگی فعالیت می کرد. لطف الله ترقی مدیر نشریه ترقی و پدر روشنفکری بود که در آن دوره دخترش گلی را پس از گذراندن تحصیلات دبیرستان، روانه آمریکا کرد تا در آنجا به تحصیل ادامه دهد.

گلی ترقی در آمریکا فلسفه خواند و پس از مدتی به ایران برگشت. در ایران هم دوباره راه تحصیل را در پیش گرفت و در دانشگاه هنرهای زیبا رشته شناخت اساطیر و نمادهای آغازین را انتخاب کرد. او مدتی هم در همین زمینه در دانشگاه تدریس می کرد. در همین دوران بود که نخستین مجموعه داستان گلی ترقی یعنی من هم چه گوارا هستم در سال 1348 به چاپ رسید. البته علاقه او به داستان نویسی به دوران نوجوانی اش برمی شود و انس و الفتش با کتاب را از کودکی به خاطر کتابخانه پدرش دارد.

ترقی در جریان تحصیلش در دانشکده هنرهای زیبا، با هژیر داریوش یکی از فیلمسازان و منتقدان مشهور در آن دوره آشنا می شود و این آشنایی به ازدواج می انجامد. فیلم نامه یکی از فیلم های هژیر داریوش به نام بیتا را هم گلی ترقی می نویسد. اما خاتمه این ازدواج به جدایی می کشد و گلی ترقی همراه با دو فرزندش پس از انقلاب اسلامی از سال 1358 در فرانسه ساکن می شوند.

همان طور که از ادبیات گلی ترقی برمی آید، علاقه او به ایران و خاطراتی که با وطنش دارد، بی اندازه است. به همین خاطر با وجود انتخاب فرانسه به عنوان محل اقامت، به گفته خودش هر سال تابستان را باید در ایران بگذراند. معمولا در جریان سفرهای او به ایران نشست ّهایی هم با موضوع کتاب هایش برگزار می شود تا هواداران گلی ترقی با نویسنده محبوبشان ملاقات نمایند.

از میان عناصر داستانی، آن چیزی که بیشتر از بقیه در آثار گلی ترقی خودنمایی می نماید، شخصیت پردازی است. توصیف های جزیی نویسنده از فضاها و ویژگی های شخصیت های داستان معمولا از آن ها شخصیت هایی ملموس و باورپذیر می سازد. البته گلی ترقی چه در شخصیت پردازی و چه در فضاسازی گاهی آن قدر خوب پیش می رود که کنار گذاشتن کتاب سخت می شود و گاهی انگار فراموش می نماید مخاطب را با اطلاعاتی پراکنده بی حوصله می نماید. با این وجود زبان گلی ترقی جذابیت هایی دارد که روی هم رفته مخاطب را با داستان ها و خاطره پردازی هایش را راضی می نماید. استفاده از جملات کوتاه کوتاه و توصیف های گاه گاه و منقطع در حد یک عبارت کوتاه، خواندن داستان های گلی ترقی را شبیه ورق زدن آلبوم خاطرات می نماید.

بیشتر آثار او از زبان اول شخص نوشته شده است و شخصیت های اصلی معمولا به هم شبیهند. این موضوع باعث می شود فضای کتاب های گلی ترقی بسیار شبیه به هم باشد.

بعد از من هم چه گوارا هستم، رمان خواب زمستانی در سال 1362 پس از اقامت نویسنده در فرانسه منتشر شد. این کتاب بعدها به زبان فرانسه هم برگردانده شد و بعد از آن، پس از ده سال یکی از کتاب های مهم ترقی یعنی مجموعه داستان خاطرات پراکنده به چاپ رسید. این کتاب درواقع نقطه آغازی برای خلق دو جهان، محبوب ترین و مهم ترین اثر گلی ترقی بود.

از دیگر آثار گلی ترقی باید به فرصت دوباره، اتفاق و آخرین اثرش بازگشت اشاره کنیم. او همچنین یک داستان بلند منظوم به نام دریاپری کاکل زری هم دارد که در سال 1381 منتشر شده است.

ترقی با داستان بزرگ بانوی روح من جایزه بهترین داستان کوتاه خارجی در فرانسه را در کارنامه اش دارد. این داستان را دخترش به فرانسه ترجمه نموده است. بزرگ بانوی روح من همچنین همراه با داستان درخت گلابی از مجموعه جایی دیگر، در اولین دوره جایزه هوشنگ گلشیری به َعنوان داستان کوتاه برگزیده انتخاب شد. در دوره سوم جایزه گلشیری هم داستان های گلی ترقی جزو برگزیده ها بودند. گلی ترقی در سال 2009 به عنوان برنده جایزه بیتا که هر سال به یکی از چهره های فرهنگی ایرانی تعلق می گیرد، در دانشگاه استنفورد معرفی گردید.

به جز فیلم بیتا، از داستان درخت گلابی گلی ترقی هم فیلمی به کارگردانی داریوش مهرجویی با همین نام ساخته شده است. شخصیت اول داستان فیلم مثل بسیاری از داستان های ترقی، فردی تحصیلنموده و این بار یک نویسنده به نام محمود است. محمود پس از سال ها به باغی که خاطرات کودکی اش در آن می گذشت، سر می زند و یاد عشقی قدیمی به دخترعمه اش میترا برایش زنده می شود. این فیلم در جشنواره فجر سال 1376 در بخش های مختلف نامزد شد و هوگوی نقره ای را هم در جشنواره شیکاگو از آن خود کرد.

برای آغاز آشنایی با جهانی ساده اما پرجزئیات داستان های گلی ترقی بهتر است از مجموعه داستان دو جهان آغاز کنید. معرفی کوتاهی از این کتاب و دو اثر دیگر از این نویسنده را در ادامه می خوانید.

دو جهان، روایت روزهای شیرین کودکی

مجموعه داستان دو جهان معروف ترین و البته مهم ترین اثر گلی ترقی محسوب می شود. 7 داستان این کتاب در فضای سال های دهه چهل و پنجاه شمسی می گذرد؛ فضای پر التهابی که بسیاری از مخاطبان دوست دارند بیشتر از آن بدانند. این کتاب را گلی ترقی در ادامه مجموعه خاطره های پراکنده نوشته است و درباره آن گفته دوست دارد داستان های این دو کتاب همراه با خاطراتی دیگر در یک کتاب واحد گردآوری شوند. چرا که هر کدام از این داستان ها را فصلی از یک رمان می داند. در داستان ّهای کوتاه این کتاب، زبان روان و صمیمی گلی ترقی مهم ترین نقطه قوت هستند و استفاده از ضرب المثل ها و ادبیات عامه هم به جذاب تر شدن روایت او از سال های کودکی و نوجوانی اش یاری نموده است.

دو جهان توسط انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده و نسخه الکترونیکی آن را می توانید از فیدیبو تهیه کنید.

خاطره های پراکنده، داستان هایی از یک زندگی واقعی

این مجموعه داستان اگرچه قبل از دو جهان به چاپ رسیده، اما درواقع بهتر است آن را بعد از دو جهان بخوانید. به این خاطر که آشنایی با فضای داستان های گلی ترقی به ارتباط برقرار کردن با این مجموعه که خود نویسنده هم معتقد است آن طور که باید قوی از کار درنیامده، یاری می نماید. ضمن اینکه ترقی در زمان انتشار دو جهان سه داستان کوتاه اتوبوس شمیران، خانه مادربزرگ و دوست کوچک از این مجموعه را درواقع متعلق به مجموعه داستان دو جهان می داند.

همان طور که از اسم کتاب پیداست، داستان های این مجموعه روایتی خاطره گونه دارند و درواقع شش داستان از هشت داستان این مجموعه خاطرات واقعی نویسنده هستند.

این کتاب را هم نشر نیلوفر به چاپ رسانده و می توانید آن را از خبرنگاران تهیه کنید.

بازگشت، وقتی غربت در جانت ریشه می دواند

رمان بازگشت، جدیدترین اثر گلی ترقی که در سال 1397 به چاپ رسیده، برخلاف دو اثر دیگری که معرفی گردید، روایتی از خاطرات نویسنده نیست اما با توجه به داستان، مشخصا وامدار تجربیات اوست. داستان درباره زنی میانسال به نام ماه سیما است که از 20 سال پیش در فرانسه زندگی می نماید. موضوع متفاوت دیگر در این کتاب، روایت است. ترقی این بار گرچه داستان را مثل همواره با روایت اول شخص آغاز می نماید اما کم کم با باز شدن پای ماه سیما به ایران، راستا روایت را به نوعی به سمت سوم شخص و دانای کل می برد. زبان همچنان همان زبان ساده اوست در ترکیبی با ادبیات عامه و ضرب المثل ها.

ماه سیما، شخصیت اول رمان بازگشت، از غم غربت رنج می برد. او میان بازگشت به ایران و ماندن در فرانسه مردد است. دلشوره ها و دلتنگی های ماه سیما، مشورت ها و تحقیقاتی که او برای دریافت بهترین تصمیم انجام می دهد و در نهایت ورود شخصیت های فرعی به داستان، همگی از جاذبه های رمان هستند که ترقی هم در توصیف برایشان کم نگذاشته است.

این کتاب توسط انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده و نسخه الکترونیکی آن از فیدیبو در دسترس است.

kashia.ir: کاشیا | مجله گردشگری و مسافرتی

nfliri.ir: مجله نیلوفری | مجله خبری تحلیلی نیلوفری

bushehrherfa.ir: مجله بوشهری ها، وبلاگ بچه محل های بوشهر