گزارش بررسی پروژه استنفورد ایران 2040 منتشر شد ، افزایش سهم همکاری های بین المللی ایران از سال 2012
به گزارش مجله سرگرمی، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با همکاری وزارت علوم، ایرانداک و پایگاه isc تحلیل علمی از پروژه استنفورد ایران 2040 را ارائه کرد.
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرنگاران صبح امروز نشست بررسی و تحلیل گزارش پروژه استنفورد ایران 2040 (تولید علمی ایران، کمیت، کیفیت و فساد) در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با حضور کنندگانی از این مرکز، پژوهشگاه ایران داک و وزارت علوم برگزار شد.
در این نشست محمدی، پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به بررسی تحلیلی پروژه استنفورد ایران 2040 پرداخت و گفت: در سال 2015 پروژه ای با نام استنفورد ایران 2040 با هدف به کارگیری دانشجویان و اعضای هیئت علمی ایرانی مقیم خارج از کشور برای ترسیم شرایط موجود، آینده نگاری و ترسیم سناریو تا سال 2040 در حوزه های اقتصاد، انرژی، آب، سیستم های اقتصادی، کشاورزی، علم و فناوری شروع به کار کرد.
محمدی ادامه داد: ادعای مدیران و متولیان پروژه این بود که این پروژه یک طرح علمی دانشگاهی است و حامی یا دنبال کننده آن هیچ طرز فکر سیاسی نیست.
پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گفت: در این گزارش به رصد تولید علمی ایران، ارزیابی سطح کیفی مقالات، فساد علمی، همکاری های علمی و نقش سیاست های دولت در این زمینه با بررسی 450 هزار مقاله نمایه شده ایران در اسکوپوس طی سال های 1997 تا 2018 می پردازد که اهداف این پروژه ادعای مسئولان دولت در پیشرفت های علمی ایران و آثار اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن ها و مقایسه پیشرفت ایران با کشور های دیگر در حوزه علمی است.
وی با اشاره به نتایج ادعا شده در گزارش تولید علمی ایران عنوان نمود: توجه عمده به رشد کمی تعداد مقالات و عدم توفیق در رشد کیفی تولید علمی ایران، عدم تلاش و پیروزیت کشور در اشتغال دانش آموختگان دانشگاه ها، عدم توجه مقالات به اولویت های کشور، توجه صرف انتشار پذیری مقالات و ... از جمله نتایج ادعا شده در گزارش تولید علمی ایران است.
پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور درباره تعداد مقالات و فارغ التحصیلان کشور عنوان نمود: در طول دو دهه گذشته محققان ایرانی حدود 437 هزار مقاله منتشر کرده اند که ایران را به عنوان بیست و یکمین کشور در تولید مقالات دنیا قرار می دهد هم چنین میزان انتشار سالانه در طی دو دهه گذشته به میزان 50 برابر افزایش یافته است که از فرایند دنیای در گسترش انتشار علمی که کمتر از سه برابر افزایش یافته پیشه گرفته است.
سهم ایران از تولید علم سالانه دنیا از یک دهم درصد به 2.6 دهم درصد افزایش یافته
وی اضافه نمود: شمار مقالات محققان ایرانی از هزار مقاله در سال 1997 به بیش از 50 هزار مقاله در سال 2018 رسیده است و سهم ایران از تولید علم سالانه دنیا از یک دهم درصد به 2.6 دهم درصد افزایش یافته است با این سرعت انتشار ایران از کشور هایی با توسعه سریع مثل چین، کره جنوبی، هند و ترکیه در تولید مقاله پیشه گرفته است.
محمدی درباره سهم دانشگاه های ایران در انتشار مقالات عنوان نمود: برتری دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی از منظر تعداد کمی تولید مقالات به خوبی نمایان است هم چنین بالاترین میزان بهره وری به لحاظ نسبت و تعداد مقاله به ازای هر عضو هیئت علمی پژوهشگاه دانش های بنیادی 7.4 مقاله، دانشگاه صنعتی شریف 4 و نیم مقاله و دانشگاه صنعتی امیرکبیر 4.4 دهم مقاله تعیین شده است.
پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور گفت: در مورد مقایسه رتبه ایران از منظر تعداد مقالات در سالیان متمادی با رتبه ایران از منظر تعداد استنادات ذکر چند نکته ضروری است اول رشد تعداد استنادات همراه با رشد تعدادمقالات و هم چنین شاخص کیفیت خودشاخصی چند گانه.
وی ادامه داد: در گزارش های بین المللی شاخص کیفیت خود شاخصی چند گانه است و شاخص استناد یکی از شاخص های تحلیل آثار مقالات است و صرف توجه به آمار استنادات مقالات سوتحلیل ایجاد می کند در واقع شاخص هایی مانند مقالات داغ، مقالات پراستناد، شاخص Q. شاخص H. و ... ازجمله سایر شاخص هایی هستند که در این زمینه کاربرد دارند.
محمدی گفت: در آمار استنادات ارایه شده در پروژه استنفورد ایران 2040 صرفا استنادات خارجی مورد بررسی قرار گرفته است که با این سنجش طبیعتا تعداد استنادات افراد ایرانی به مقالات خود مورد بررسی قرار نگرفته است اگر چه در سنجش و مقایسه استنادات افراد و موسسات این امر منطقی به نظر می رسد، اما در ارایه آمار یک کشور خیلی منطقی نیست. در نهایت باید اشاره کرد که استنادات مقالات معمولا برهه 3 تا 5 ساله در نظر می گیرند بنابراین اشاره این گزارش به رتبه ایران در سال های 2016 و 2017 منطقی نیست.
پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور اضافه نمود: اصلی ترین محور گزارش حاضر موضوع بزرگ نمایی کمیت و غفلت از کیفیت در انتشار مقالات است. داده ها و آمار های موجود در مورد مقالات برتر ایرانی به ویژه آنچه که در پایگاه بین المللی موسسه کلاریویت آنالیتیکس آمده همچون مقالات پراستناد و مقالات داغ در 22 رشته موضوعی حکایت از رشد روافزون کیفیت مقالات و انتشارات ایرانی در سال های اخیر دارد.
وی خاطرنشان کرد: در این گزارش از داده های پایگاه اسکوپوس استفاده شده که در آن شاخص هایی نظیر مقالات داغ و برتر و یا حتی پژوهشگران برتر مورد بررسی قرار نمی گیرد هر چه اسکوپوس از نظر تعداد و رتبه گزارش های خوب و مناسبی تولید می کند، اما از نظر کیفیت سایر پایگاه های مهم از جمله ESI و سایول از شرکت کلاریویت نیز خروجی های مناسبی ارایه می کنند.
محمدی اضافه نمود: عدم توجه به مقالات حوزه علوم اجتماعی، انسانی و ... که عمدتا در مجلات داخلی منتشر می شوند به نوعی سوگیری مجریان پروژه را می رساند. هم چنین شاخص H-index ایران که به عنوان یکی از معیار های کیفی در ارزیابی تولید علمی مورد توجه قرار می گیرد در 20 سال گذشته از 96 به 284 مورد افزایش یافته و این به معنای ارتقای کیفیت و اثربخشی صندلی علمی کشور نیز بوده است.
افزایش سهم همکاری های بین المللی ایران از سال 2012
پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با بیان اینکه در سال 2018 ایران با سهم 1.85 درصد در دنیا رتبه 16، با سهم 21 درصد در دنیا اسلام رتبه اول و نیز با سهم 30 درصد کل علم در منطقه خاورمیانه رتبه اول را دارد، گفت: سهم همکاری های بین المللی ایران از سال 1997 تا 2012 در حال کاهش بوده و از سال 2012 به بعد سهم همکاری ها رو به افزایش است تنها 20 درصد مقالات کشور با همکاری محققان خارجی بوده که از این تعداد نیز تنها 5.6 دهم درصد موارد نویسنده مسئول مقاله در خارج مقیم بوده است.
به گفته وی ارجاعات به مقالاتی که خارجیان در تهیه آن همکاری داشته اند دو برابر مقالات ایرانیان بوده است.
شمار دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دو دهه گذشته 10 برابر شده
محمدی درباره نسبت اعضای هیئت علمی به دانشجویان فارغ التحصیل عنوان نمود: با گسترش سریع دانشگاه و افزایش ظرفیت پذیرش دانشگاه ها شمار دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دو دهه گذشته ده برابر شده است که این طبیعتا رشد منابع انسانی برای انجام تحقیقات را به دنبال خواهد داشت این امر در کنار اجبار برای تولید مقاله سبب رشد تولید علمی ایران خواهد شد، اما در مقابل تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه در ایران را متناسب با رشد تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی نمی دانند این امر را دلیل کاهش قابل ملاحظه کیفیت آموزش و تحقیق در تحصیلات تکمیلی ایران گزارش کرده اند.
پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشوراضافه نمود: عامل دیگر کاهش کیفیت را شرکت های تهیه و چاپ مقالات و هم چنین شرکت های همکار با مجله های یغماگر و سردبیران متقلب برای انتشار مقالات به صرف هزینه در مدت زمان کوتاه می دانند.
وی با اشاره به تعداد نمایه های 12 کشور اول با بیشترین مقالات مردود شده گفت: در نتایج این تحقیق عنوان شده است که نرخ بداخلاقی های علمی در مقالات پژوهشگران ایرانی بالاست و از هر ده هزار مقاله محققان ایرانی 13.3 مقاله سلب اعتبار شده است که از نظر آنان 4 برابر متوسط دنیای است و ایران را در رتبه بالایی از فهرست کشور های دارای مقالات سلب اعتبار شده قرار می دهد.
محمدی گفت: یک بررسی ده ساله از سال 2009 تا 2018 روی مقالات نمایه شده به عنوان مقالات مردود شده در موسسه آنالیتیکس نشان می دهد که 3 هزار و 182 مورد از مقالات این دوره مردود اعلام شده است ایران طی یک دهه اخیر در مجموع 198 مقاله سلب اعتبار شده داشته و این در حالی است که چین با 988 مورد و آمریکا با 719 مورد مقاله سلب اعتبار شده رتبه های اول و دوم را دارند.
پژوهشگر مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور عنوان نمود: در نهایت در این گزارش با تغییرات جمعیتی و میانگین سال های تحصیل در ایران پرداخته شده است با توجه به افزایش جمعیت نوزادان در دهه 1970 میلادی رسیدن به سن بزرگسالی این جمعیت در اواخر دهه 1990 میلادی این دوره را به عنوان دوره آمادگی برای ورود به بازار کار یا تحصیل در دانشگاه ها عنوان کرده اند.
براساس این گزارش از آنجا که دانشگاه های ایران تنها می توانستند 20 درصد جمعیت جوانان 19 تا 25 سال را جذب کنند دولت ها سیاست خود در مورد آموزش عالی را تغییر دادند که به عنوان یک عامل مهم برای محدود کردن یا به تعویق انداختن (زمان ورود طوفانی جوانان به بازار کار) در نظر گرفته شدند به همین دلیل تعداد صندلی های دانشگاه ها را افزایش داده و پیروز شدند بیش از 40 درصد این دوره سنی را جذب آموزش عالی کنند.
در سرانجام این نشست هر کدام از اعضا درباره پروژه استنفورد ایران 2040 نظرات کارشناسانه ای را ارایه و درباره نکات مثبت و منفی آن ها پیشنهاداتی را عنوان نمودند و در نهایت وحید احمدی، رئیس مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با یک جمع بندی گفت: امیدواریم چنین نشست هایی برای عنوان نمودن مفاهیم پایه ای و یکسان سازی آمار های تولیدات مختلف کشور هم چنان ادامه داشته باشد و با راه اندازی یک شبکه از کنندگان مرکز تحقیقات، وزارت علوم، ایرانداک و پایگاه استنادی دنیا اسلام بتوانیم فضاسازی درستی از آمار ها داشته باشیم.
وی گفت: با این نشست ها می توانیم گزارش های دقیق همراه با تحلیل جامع علمی ارایه کنیم همچنان که در این نشست تعیین شد اگر حوزه علوم انسانی وارد معرکه تولیدات علم شود جهش ما بسیار بیشتر از قبل خواهد بود.
منبع: خبرگزاری دانشجو