پیشنهاد راه اندازی شبکه ملی نابینایان - مجله سرگرمی

بین دو گروه نابینا و افراد عادی، از لحاظ متغیرهایی مانند خودآگاهی، خودمدیریتی، آگاهی اجتماعی و خودآگاهیِ شناختی، تفاوت معناداری وجود دارد و هوش هیجانی نابینایان بیشتر از افراد عادی است. لذا برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای نابینایان از هر جهت ضروری، بایسته و شایسته است (عطادخت و همکاران، 1394). هرگونه فقدان یا کاهش فرصت برای مشارکت در زندگی اجتماعی در سطحی برابر با دیگران، آسیب دیدگی نامیده می شود (کریمی، 1390). نابینایی، تاثیرات همه جانبه ای بر کارکرد فرد دارد. بدون بینایی، ادراک و تفکر فرد از خود و دیگران بسیار فرق دارد. این ادراک متفاوت، ممکن است باعث ایجاد مسائل عاطفی و اجتماعی شود (نقل در نریمانی و همکاران، 1391). کسانی که هوش هیجانی خود را به کار می گیرند و با محیط اطراف خود سازگاری بیشتری نشان می دهند، اعتماد به نفس بالایی دارند و از توانایی خود آگاهند (عطادخت، 1394). رابطه مستقیم بین هوش هیجانی و زندگی خوب و سالم نشان می دهد که توجه به هیجان ها، آگاه بودن و آگاه ماندن از آن ها و استفاده از آن ها در راهنمایی کردن رفتار اهمیت بسیار زیادی دارد (برادبری و گریوز، 2005). لذا هوش هیجانی تا حد زیادی معین کننده شخصیت و موفقیت فرد است و تاثیر زیادی بر تمام جنبه های زندگی انسان دارد. نابینایان به عنوان قشری آسیب پذیر در جامعه نیازمند توجه بیشتر و ویژه هستند و سازگاری اجتماعی آنها در فرایند بهتر زندگی و پیشبرد اهدافشان و جلوگیری از آسیب های روحی موثر باشد.

کتابخانه ها و بهبود سبک زندگی نابینایان:

با دیدن و شنیدن نام کتابخانه، قفسه هایی مملو از کتاب در فکر مان نقش می بندد و کتابخانه را به صورت انبوهی از کتاب های مختلف در یک فضای بسته تصور می کنیم. در حالی که نقش و کارکرد کتابخانه ها به ویژه کتابخانه های عمومی بسیار فراتر از امانت و تحویل کتاب است. کتابخانه های عمومی موظف به ارائه خدمات کتابخانه ای به همه شهفرایندان در هر قشری، با هر سطح سوادی، و با هر سن و سالی هستند.

از جمله مهمترین وظایف کتابخانه های عمومی؛ تشویق مردم به مشارکت فعال در فعالیت های فرهنگی واقتصادی، فراهم آوردن امکانات رشد وتوسعه آموزش در جامعه، کمک به مردم در استفاده مطلوب از اوقات فراغت وتشویق به مطالعه و تشویق مردم به استفاده از اطلاعات وپی بردن به ارزش آن است. بنابراین کتابخانه های عمومی نه فقط در جهت تامین نیازهای اطلاعاتی و تهیه منابع اطلاعاتی مختلف تلاش می کنند بلکه در راستای بهینه سازی اوقات فراغت شهفرایندان نیز برنامه ریزی می کند. در واقع نشاط فرهنگی، امید اجتماعی و ارتقای سلامت اجتماعی، محور برنامه های کتابخانه های عمومی است. به عبارت دیگر،کتابخانه ها علاوه بر تامین نیازهای اطلاعاتی آنان، باید در راستای بهبود شرایط روحی و افزایش نشاط و شادابی آنان نیز گام های اساسی بردارند.

با توجه به آنچه بیان شد و اهمیت رفتار و نیاز اطلاعاتی نابینایان به عنوان بخش بزرگ و توانمندی از جامعه که به دلیل محدودیت های جسمی، نیاز اطلاعاتی بیشتر و با امکانات متفاوت و خاصی که دارند و این که دسترسی به اطلاعات حق مسلم هر فرد و لازمه بقا در هزاره سوم است، بنابراین نیاز سنجی از کاربران نابینا و کم بینا و خدمات رسانی به آنان از جمله وظایف کتابخانه های عمومی محسوب می شود.

کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی نابینایان با اهدافی چون رفع نیازهای اطلاعاتی نابینایان و نیمه بینایان ،توسعه فرهنگ و ارتقاء علم و دانش و ایجاد امکانات و شرایط مناسب برای پرکردن اوقات فراغت آنان بوجود می آیند. اما با وجود حجم وسیع اطلاعات قسمت اندکی ازآن در اختیار نابینایان وکم بینایان قرار گرفته و موجب شکاف اطلاعاتی میان روشندلان و افراد سالم می شود. بدین ترتیب این گروه بهترین تفریح خود یعنی مطالعه را به دلیل عدم دسترسی به منابع اطلاعاتی از دست می دهند (شیرزاد، 1395) اولین مرحله در خدمات اطلاع رسانی به نابینایان، باور شناخت و درک آنها به صورت بنیادین و همچنین شناخت پارامترهای اجتماعی و داشتن شاخص های مناسب برای جوابگویی به نیازهای اطلاعاتی آنان است. عامل بعدی شاخص آموزش است و عامل سوم کاربرد فن آوری در خدمت رسانی به نابینایان است که از اصول پذیرفته شده جهانی در کتابخانه ها است و نقطه عطفی در استقلال بخشیدن جهت بازیابی اطلاعات و دسترسی آسان و سریع محسوب می شود.

ارزیابی کتابخانه ها در انجام وظایف و مسئولیت ها در قبال نابینایان:

کتابخانه های عمومی حداقل به صورت سالیانه می بایست ارزیابی از فعالیت های خود داشته باشند خصوصا در فعالیت هایی که مربوط به خدمات رسانی به کاربران معلول از جمله نابینایان است.

پژوهش های بسکمک اجرا شده و به بررسی شرایط کتابخانه های مختلف از جمله کتابخانه های عمومی شهرهای مختلف و نیز کتابخانه ملی پرداخته شده است. فرقانی و همکاران (1390)، در پژوهش خود به این مطلب اشاره کردند که رضایت نابینایان از خدمات کتابخانه های نابینایان در آذربایجان شرقی در سطح متوسطی (65 درصد) واقع شده است و بیشترین رضایت از رفتار کتابداران (62 درصد) و کمترین رضایت از دسترسی به کتابخانه (68 درصد) است. توسعه مجموعه کتابخانه از نظر مجموعه، تجهیزات و جذب نیروی انسانی متخصص در کتابداری، دو راه حل عمده در رفع محدودیت های کتابخانه در خدمات رسانی به نابینایان پیشنهاد شده است. نتایج پژوهش صدیقی و همکاران (1396)، حاکی از آن است که کتابخانه های مورد بررسی کمتر از 50 درصد خدمات و منابع مورد انتظار نابینایان را ارائه داده اند. لذا علیرغم این که کتابخانه های دیجیتال نابینایان و کم بینایان، گام های اولیه را در جهت ارائه خدمات و منابع به کاربران برداشته اند؛ اما تا رسیدن به حد کمال فاصله بسیار دارند. برآیند نتایج این پژوهش ها حاکی از این است که ارائه این خدمات به اندازه کافی و مناسب نبوده است و اهتمام و جدیت بیشتری را می طلبد.

کتابخانه های عمومی در دو جبهه اصلی برای نابینایان بایستی تلاش کنند: 1- تامین منابع در فرمت و قالب های قابل استفاده و نیز تامین دسترسی آنها به منابع از نظر ساختمان و تجهیزات. 2- تلاش در جهت ایجاد نشاط اجتماعی، فضای مناسب از نظر روحی و تامین نیازهای عاطفی و روانشناختی نابینایان. با توجه به این که نابینایان و کم بینایان قشر وسیعی از جامعه را تشکیل می دهند، ضروری به نظر می رسد که امکانات لازم جهت بهبود و تسهیل شرایط زندگی آن ها فراهم شود. از آنجا که کتابخانه ها-به ویژه کتابخانه های عمومی-، بهترین بستر جهت گذران اوقات فراغت، یادگیری و آموزش، تلطیف و بهبود فرآیندهای شناختی برای افراد معلول به شمار میرود؛ لذا انتظارات از این مراکز بیشتر است.

پیشنهادات جهت بهبود فرآیند خدمات رسانی کتابخانه ها به نابینایان بدین شرح است: بهتر است نهاد کتابخانه های عمومی کشور و کتابخانه ملی در این راستا تفاهم نامه ای به امضا برسانند که فعالیت های یکپارچه، هماهنگ و منسجمی برای معلولین به ویژه نابینایان در سطح کشور راه اندازی شود. تشکیل شبکه ملی اطلاع رسانی نابینایان، در راستای خدمات رسانی منسجم، می تواند تاثیرگذاری قابل توجهی داشته باشد. اشتراک منابع اطلاعاتی و همکاری بین کتابخانه ای مخصوص نابینایان در کتابخانه های سراسر کشور و ارسال منابع مورد نیاز از کتابخانه های سراسر کشور، راه اندازی فرآیند آگاهی رسانی جاری و اشاعه اطلاعات گزیده در کتابخانه ها جهت کاربران نابینا. ،همکاری و انعقاد تفاهم نامه بین نهاد کتابخانه های عمومی و مراکز فرهنگی جهت خدمات رسانی به نابینایان، آموزش فناوری های نوین اطلاعاتی به کاربران نابینا در کتابخانه ها، استخدام و به کارگیری کتابداران متخصص در بخش نابینایان کتابخانه که روحیه تعامل با نابینایان را داشته باشند. آموزش کارمندان کتابخانه جهت استفاده از خط بریل و منابع به خط بریل. آموزش کارمندان جهت تعامل و برخورد مناسب با کاربران نابینا. راه اندازی شبکه ملی نابینایان شامل اسامی، ویژگی های جمعیت شناختی و ویژگی های شخصیتی و فردی نابینایان و کم بینایان، به نحوی که اطلاعات جامع و کاملی از تمام نابینایان و کم بینایان سراسر کشور به دست دهد، ارائه پرسشنامه شخصیت شناسی مناسب به کاربران نابینا و درخواست تکمیل آن جهت شناخت بیشتر و بهتر آنان در راستای خدمات رسانی مناسب تر و شایسته تر، ارزیابی های مستمر از فعالیت های کتابخانه در بخش نابینایان و رفع نواقص و ضعف ها و بهبود نقاط قوت.

منابع و ماخذ:

-شیرزاد، مجید (1395). نقش کتابخانه ها در تامین نیازهای اطلاعاتی کاربران نابینا و کم بینا. قابل دسترس در وبسایت نهاد کتابخانه های عمومی کشور

-صمصامیان، حسن (1393). بررسی اندازه استفاده نابینایان ایران از فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت تامین نیازهای اطلاعاتی. فناوری اطلاعات و ارتباطات 4 (4).

-عطادخت، اکبر (1394). نقش باورهای فراشناختی و هوش هیجانی نابینایان، در پیش بینی سازگاری اجتماعی ومقایسه آن با افراد عادی. فصلنامه افراد استثنایی 5 (17).

dorezamin.com: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه