پارگی رباط صلیبی قدامی؛ علائم، علل، درمان آن

به گزارش خبرنگاران به نقل از دکتر سلام پارگی رباط صلیبی قدامی و پیچ خوردگی، از شایع ترین آسیب ها در میان ورزشکارانی هستند که ورزش هایی با ریسک بالا را انجام می دهند، از جمله بسکتبال و فوتبال و همچنین کسانی که ورزش اسکی انجام می دهند. اما باور کنید یا نه، طبق گفته انجمن جراحان ارتوپد آمریکا، بیشتر آسیب های ناشی از پارگی رباط صلیبی قدامی ، از طریق مکانیزم های غیر تماسی ایجاد می شوند.

پارگی رباط صلیبی قدامی و پیچ خوردگی، از شایع ترین آسیب ها در میان ورزشکارانی هستند که ورزش هایی با ریسک بالا را انجام می دهند، از جمله بسکتبال و فوتبال و همچنین کسانی که ورزش اسکی انجام می دهند. اما باور کنید یا نه، طبق گفته انجمن جراحان ارتوپد آمریکا، بیشتر آسیب های ناشی از پارگی رباط صلیبی قدامی ، از طریق مکانیزم های غیر تماسی ایجاد می شوند. در این مقاله از بخش بیماری ها و ورزش و سلامتی خبرنگاران به آنالیز پارگی رباط صلیبی قدامی خواهیم پرداخت و راه های درمان آن را مورد آنالیز قرار می دهیم.

پارگی رباط صلیبی قدامی در مردان بیشتر رخ می دهد یا زنان؟

تصور می گردد پارگی رباط صلیبی قدامی ، در میان ورزشکاران مرد بیشتر عمومیت دارد، ولی ورزشکاران زن، در بعضی از ورزش های خاص، نسبت به مردان، بیشتر در معرض پارگی رباط صلیبی قدامی قرار دارند.

از کجا میتوان به پارگی رباط صلیبی قدامی پی برد؟

آیا پارگی این رباط، درد آور است؟ معمولاً، بله و گاهی اوقات خیلی دردناک است، اگرچه بعضی افراد در ابتدا درد زیادی را تجربه نمی نمایند. آیا اگر دچار پارگی رباط صلیبی شوید، باز هم می توانید راه بروید؟ بیشتر افرادی که فقط یک پارگی رباط را تجربه می نمایند، در زانوهای خود احساس لرزش و بی ثباتی، درد زانو، سوزش و یا ورم مفاصل، به اضافه محدودیت حرکتی در قسمت پایین تنه می نمایند که با گذشت زمان، این شرایط بدتر هم می گردد.

تمام این نشانه ها باعث می شوند که تحمل وزن بدن، پیاده روی و حتی تعادل با مشکل روبرو شوند. هر سال حدود 200000 آمریکایی تحت عمل جراحی ترمیم رباط صلیبی قرار می گیرند، اما آیا این کار همواره ضرورت دارد؟ بسته به فرد، گزینه های درمانی دیگری مانند درمان فیزیوتراپی، تمرینات تقویت قدرت و آمادگی زانو ممکن است برای یاری به بهبود پارگی رباط صلیبی کفایت نمایند.

رباط صلیبی قدامی چیست؟

ACL مخفف عبارت رباط صلیبی قدامی است. رباط صلیبی در کجا واقع شده است؟ رباط صلیبی یکی از چهار رباط اصلی درون زانوها است. سه رباط دیگر عبارتند از : رباط داخلی (MCL)، رباط جانبی (LCL) و رباط خلفی (PCL) . رباط صلیبی قدامی، یک طناب ضخیم از بافت است که به طور مورب از وسط زانو می گذرد. به اندازه انگشت اشاره شما ضخامت دارد و از رشته های بافته شده از بافت های همبند تشکیل یافته است که به مقاومت در برابر نیرو یاری می نماید.

زانوها مفاصل لولایی بزرگی هستند که از استخوان ها، غضروف، رباط ها و تاندون ها تشکیل شده اند. رباط صلیبی قدامی مسئول اتصال دو استخوان اصلی پاها، استخوان ران و درشت نی می باشد. بعضی از نقش هایی که رباط صلیبی بر عهده دارد ثبات و پایداری زانو و جلوگیری از لغزش درشت نی در مقابل استخوان ران است.

پارگی رباط صلیبی قدامی چیست؟

پارگی رباط صلیبی قدامی، آسیبی است که به رباط صلیبی قدامی وارد می گردد و می تواند از یک کشیدگی خفیف تا یک پارگی کامل را شامل گردد. تخمین زده می گردد که حدود نیمی از آسیب های رباط صلیبی به رباط ها، استخوان ها و غضروف زانو، از جمله غضروف منیسک و غضروف مفصلی، آسیب می رساند.

علائم و نشانه های پارگی این رباط

شایع ترین علائم پارگی رباط صلیبی قدامی عبارتند از:

درد و تورم در زانوی آسیب دیده (که معمولا ًدر عرض چند ساعت به طور قابل توجهی بدتر می گردد) احساس لرزش و بی ثباتی در زانوها کاهش محدوده حرکتی و سفتی حساسیت و ناراحتی در مفصل در هنگام ایستادن یا پیاده روی در بعضی موارد ممکن است صدای یک ضربه محکم و ناگهانی شنیده گردد

در صورت درد زانو، ممکن است به جای پارگی رباط صلیبی قدامی، از علائم پارگی منیسک زانو، رنج ببرید. همچنین احتمال اینکه پارگی رباط صلیبی و آسیب به غضروف منیسک زانو را در همزمان با یکدیگر تجربه کنید، وجود دارد.

پارگی منیسک زانو، یکی دیگر از آسیب های شایع مفصل زانو است که با چرخاندن یا چرخش زانو، به بافت آسیب می رساند. منیسک، قطعه ای غضروف است که فضای بین درشت نی و استخوان ران را پر می نماید. پارگی منیسک بسیار دردناک است و گاهی حتی باعث ناتوانی و ضعف می گردد.

علایم پارگی منیسک معمولا شامل تورم و سفتی، مشکل کشیدگی یا صاف کردن زانو، احساس درد در هنگام گذاشتن وزنه بر روی زانو و یا راه رفتن و احساس اینکه زانو در جای خود قفل شده است. گاهی اوقات با وارد شدن آسیب، یک فشار یا ضربه ناگهانی احساس می گردد که حتی باعث ایجاد یک صدای ترکیدن، در بعضی موارد می گردد.

علل پارگی رباط صلیبی قدامی

پاره شدن رباط در زانو، می تواند به دلایل زیر باشد:

مکانیسم های غیر تماسی، یعنی فعالیت های روزمره مانند تصادفات رانندگی و یا آسیب های ناشی از کار، نه انجام ورزش های تماسی و برخورد نمایند. برای مثال، آسیب ممکن است ناشی از سقوط از بلندی یا تصادف اتومبیل باشد که باعث تماس مستقیم با سطح یا شی ء دیگری می گردد.

پارگی رباط صلیبی یا آسیب به رباط می تواند به دلیل کشیدگی بیش از اندازه مفصل زانو یا به خاطر توقف ناگهانی در هنگام حرکت و یا تغییر جهت اتفاق بیفتد.

برخورد مستقیم با بازیکن دیگر در هنگام بازی کردن نیز باعث این آسیب می گردد. پارگی رباط صلیبی قدامی به احتمال زیاد زمانی رخ می دهد که یک بازیکن به طور ناگهانی سرعتش را کم کند و یا بایستد، و یا چرخش ناگهانی، پریدن و فرود ناشیانه بر روی زمین داشته باشد و یا بازی تهاجمی و خارج از کنترل باشد.

ورزشکاران زن به دلیل تفاوت در مقاومت عضلانی، کنترل و تهویه عصبی عضلانی، همترازی پاها و لگن و سست بودن رباط عضلانی (مفاصل و عضلات زنان، سست تر و ضعیف تر هستند)، بیشتر در معرض خطر پارگی رباط صلیبی قدامی قرار دارند.

کسانی که دچار آسیب های زانو یا التهاب مفصل زانو می شوند، ممکن است بیشتر در معرض خطر آسیب هایی مانند پارگی رباط صلیبی قدامی قرار بگیرند.

تشخیص پارگی این رباط

در صورت مشکوک شدن به پارگی رباط صلیبی قدامی، پزشکان معمولا از زانوی بیمار با اشعه ایکس، تصویر برداری می نمایند. همچنین میتوان پارگی رباط را با تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) مشاهده کرد. MRI برای تشخیص اینکه آیا قسمت های دیگر زانو مانند رباط ها، غضروف منیسک یا غضروف مفصلی آسیب دیده اند یا نه، مفید است.

علاوه بر این، معمولا یک معاینه فیزیکی برای آنالیز افزایش حرکت رو به جلو درشت نی در رابطه با استخوان ران انجام می گردد که نشان می دهد که آیا رباط صلیبی پاره شده است یا خیر.

پارگی رباط صلیبی قدامی در برابر پیچ خوردگی (رگ به رگ شدن) رباط صلیبی قدامی

روش دیگر برای توصیف آسیب رباط، پیچ خوردگی آن می باشد. رباط صلیبی قدامی همواره به پاره شدن کامل ختم نمی گردد و گاهی اوقات، کشیدگی بیش از اندازه یا تا اندازه ای پارگی، کافی است.

آسیب به رباط صلیبی مانند پارگی یا پیچ خوردگی، درجه 1و 2 و 3 دارد که پارگی رباط صلیبی درجه 3، بسیار شدید تر از درجات دیگر می باشد.

آسیب های درجه اول رباط صلیبی شامل آسیب های خفیفی هستند که باعث بی ثباتی و یا کاهش دامنه حرکت نمی شوند.

آسیب های درجه دو رباط صلیبی زمانی تشخیص داده می شوند که رباط صلیبی دچار کشیدگی و مقداری پارگی می گردد. آسیب درجه دو به ندرت اتفاق می افتد زیرا پارگی رباط صلیبی، تقریبا به طور کامل صورت می گیرد.

آسیب درجه 3 زمانی است که پارگی رباط صلیبی به طور کامل صورت می گیرد که نتیجه آن، بی ثباتی و ضعف زیادی می باشد.

جراحی پارگی این رباط

جراحی پارگی رباط صلیبی قدامی ، برای ترمیم و اصلاح بافت آسیب دیده از طریق پیوند تاندون انجام می گردد که می تواند از بخش دیگری از بدن بیمار مانند عضلات همسترینگ یا عضلات چهار سر ران، گرفته گردد.

آیا پارگی رباط صلیبی، بدون عمل جراحی می تواند درمان گردد؟ بله، این امکان وجود دارد، اما با این حال، پزشکان هنوز در بسیاری از موارد از جمله شدت پارگی رباط (درجه آسیب) ، علایم بیمار و سبک زندگی بیمار از جمله میزان فعالیت آنها و اینکه چقدر مشتاق درمان سریع خود هستند، عمل جراحی را توصیه می نمایند.

زمانی که شخصی دچار پارگی کامل رباط صلیبی می گردد، عمل جراحی توصیه می گردد، اما در خصوص پارگی جزئی رباط، ممکن است جراحی لازم نباشد.

در صورت بروز چندین جراحت همزمان از جمله پارگی رباط صلیبی به علاوه آسیب به استخوان یا غضروف زانو، جراحی انجام می گیرد.

زمان ترمیم و بهبود پارگی رباط صلیبی بدون انجام عمل جراحی، از فردی به فرد دیگر، متفاوت است و به سن، سلامت عمومی و برنامه توان بخشی فرد بستگی دارد.

پس از بروز پارگی رباط صلیبی، بهبودی و احیا معمولا ًحداقل سه ماه طول می کشد و در صورت پارگی درجه 3 یا پارگی کامل رباط، درمان ممکن است طولانی تر گردد. بروز بی ثباتی و ضعف و کاهش عملکرد ورزشی، در بعضی از علائم پارگی رباط صلیبی برای مدت طولانی، غیر عادی نیست.

افرادی که تمایل دارند به طور کامل و به سرعت درمان شوند، افرادی هستند که پارگی جزئی رباط بدون علائم بی ثباتی دارند، کسانی که پارگی کامل رباط بدون بی ثباتی زانو در طول انجام تمرینات ورزشی دارند و آنهایی که مایل به ترک ورزش های پرطرفدار هستند، خواستار زندگی فعال و پویایی نیستند و بچه ها و یا نوجوانانی که تمایل دارند صفحات رشد باز داشته باشند.(صفحات رشد، منطقه ای رو به رشد در هر دو انتهای استخوان های بلند در بچه ها و نوجوانان است)

6 روش برای یاری به بهبود یافتن پارگی رباط صلیبی قدامی

یاری به کاهش درد و تورم

بلافاصله پس از پارگی رباط صلیبی، بر روی زانوی خود، یخ بگذارید و پای آسیب دیده را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارید. این کار به کنترل ورم و درد یاری خواهد نمود. شما می توانید از یخ به مدت 15 دقیقه و هر دو یا سه ساعت بهره ببرید. یخ را مستقیما بر روی پوست خود نگذارید.

اگر درد شدید باشد، موقتا از یک داروی ضد درد مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن را می توانید بهره ببرید. شما همچنین باید از توصیه های پزشک خود مبنی بر اینکه بر روی پاهایتان نایستید و یا برای راه رفتن از عصای زیر بغل یاری بگیرید، پیروی کنید.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی تقریبا همواره به منظور کاهش زمان بهبودی پارگی رباط صلیبی، توصیه می گردد، به خصوص اگر فردی دچار پارگی کامل رباط شده باشد و احتیاج به جراحی داشته باشد. آموزشگاه پزشکان جراح ارتوپد آمریکا می گوید: فیزیوتراپی، بخش مهمی از جراحی موفقیت آمیز پارگی رباط صلیبی است و این تمرینات بلافاصله بعد از عمل جراحی، شروع می گردد.

هدف از فیزیوتراپی، یاری به بهبود دامنه حرکت در زانو و بهبود استحکام و ثبات پا است. یکی از اولین مراحل مهم پس از آسیب جدی به رباط صلیبی قدامی، این است که شخص بتواند به طور کامل زانوی خودش را صاف کند و عملکرد عضلات چهار سر ران را به حالت اول خود برگرداند.

تمرینات تقویتی پا

داشتن احساس ضعف و بی ثباتی در زانو و یا راحت نبودن در زمان ایستادن یا پیاده روی، نشانه هایی از این هستند که مراجعه به فیزیوتراپ و انجام بعضی تمرینات تقویتی، احتمالا لازم است. یک فیزیوتراپ می تواند تمرینات و کشش هایی را به شما نشان دهد که عملکرد پاها، تعادل، انعطاف پذیری و ثبات را بهبود می بخشد و ممکن است به کاهش خطر ابتلا به آسیب هایی که ممکن است در آینده به آن دچار شوید، یاری کند.

به عنوان مثال، فیزیوتراپ ممکن است توصیه کند که کف عضلات همسترینگ و گروه الیوتیبال (IT band) خود را بچرخانید و چند تمرین کششی را برای آزاد کردن گرفتگی ماهیچه ها، از جمله ماهیچه های پوساس انجام دهید که ممکن است منجر به ضعف و ناپایداری در قسمت پائین تنه گردد.

پس از پارگی رباط صلیبی، باید بر روی انجام تمرینات ورزشی تمرکز کنید که باعث تقویت ماهیچه های اطراف زانو، مفصل ران و گلوتات ها می گردد. تقویت عضلات چهار سر ران و همسترینگ، برای بازگرداندن محدوده کامل حرکتی و یاری به رباط صلیبی به منظور تحمل وزن، مهم است. تقویت کمر نیز می تواند از آسیب های بعدی جلوگیری کند زیرا به شما اجازه می دهد که بهتر بر روی زمین فرود بیائید و بچرخید.

به خاطر داشته باشید که شکیبا بودن در طول دوران بهبود پارگی رباط صلیبی مهم است، زیرا بین 4 تا 6 ماه طول می کشد تا عملکرد پاها به حالت اول خود برگردد. پس از اینکه از پزشک، اجازه مرخص شدن را گرفتید، باید این تمرینات را 1 تا 3 بار در روز و به مدت 4 هفته انجام دهید تا زمانی که دامنه حرکتی شما به حالت اول خود برگردد. سپس می توانید به محض داشتن آمادگی، تمرینات چالش برانگیزتری را برای پاها انجام دهید از جمله دوچرخه سواری ثابت، اسکات و تمرینات فشاری با وزنه های سبک.

بنشینید و ماهیچه ساق پا یا همسترینگ خود را بکشید (شما می توانید یک حوله را در اطراف پاهای خود بپیچید) تمرینات چهار سر ران را انجام دهید به این صورت که ماهیچه های جلوی پای خود را سفت و منقبض می کنید و در حدود 3 تا 5 ثانیه در همین حالت نگه می دارید. بالا آوردن پنجه و مچ پا با تکیه بر پاشنه پا، باعث کشیدگی مفصل زانو شوید. در حالی که به پشت خود دراز کشیده اید، پای خود را مستقیم، بالا بیاورید. کشش عضلات ران در حالی که به روی شکم دراز کشیده اید. دادن شکل منحنی یا مارپیچ به عضله همسترینگ تمرینات ورزشی با استفاده از دیوار راه رفتن

استفاده از رانو بند

در صورتی که پارگی رباط صلیبی، باعث ضعف و بی ثباتی زانو گردد، استفاده از زانو بند در اغلب موارد، توصیه می گردد. با این حال، شما بدون مشورت با پزشک خود از زانو بند استفاده نکنید زیرا در بعضی موارد نه تنها یاریی نخواهند کرد بلکه ممکن است سفتی عضلات زانو را بدتر نمایند و در نتیجه اوضاع وخیم تر گردد. زانو بند ممکن است در کنار استفاده از عصای زیر بغل یا یک وسیله یاریی دیگر، در صورتی که در راه رفتن مشکل داشته باشید، استفاده گردد.

هم چنین باید از پوشیدن کفش ورزشی مناسب با فعالیت ورزشی خود مطمئن باشید تا از وارد شدن آسیب جلوگیری گردد علاوه بر این، بسته به شرایط بدنی و علائم شما، ممکن است به لوازم مصنوعی مانند پین یا براکت (orthotics) نیز احتیاج داشته باشید.

پرولوتراپی

پرولوتراپی نوعی طب احیا نماینده است که برای درمان بیماری های حاد و مزمن از جمله پارگی رباط صلیبی، تاندونیت(التهاب تاندون)، دیسک بیرون زده و برجسته و غیره به کار می رود. پرولوتراپی از پلاکت های بدن شما و عوامل رشد استفاده می نماید تا بافت های آسیب دیده را به طور طبیعی التیام ببخشد.

زمانی که سلول های بنیادی بدن خود را از یک مکان جدا می کنید و آنها را به یک ناحیه آسیب دیده دیگر تزریق می کنید، سلول های بنیادی به طور اتوماتیک می دانند که چگونه به سلول هایی که بدن شما به آنها احتیاج دارند، تبدیل شوند. در خصوص پارگی رباط صلیبی، سلول های بنیادی شما به سلول های قوی تری تبدیل می شوند تا رباط صلیبی را مورد ترمیم قرار دهند. پلاکت ها حاوی تعدادی از پروتئین ها، سیتوکین ها و سایر عوامل فعال بیولوژیکی هستند که جنبه های اساسی ترمیم طبیعی زخم را شروع و تنظیم می نمایند.

مطالعه ای که توسط دپارتمان بیومتری در مرکز پزشکی دانشگاه کانزاس انجام شد، نشان داد که بیمارانی که دچار علائم ضعف رباط صلیبی قدامی هستند، درمان پرولوتراپی، (تزریق متناوب دکستروز) منجر به بهبود بالینی و قابل توجهی در ضعف رباط صلیبی قدامی، درد، تورم و دامنه حرکتی زانو می گردد. پرولوتراپی در حال حاضر یک گزینه درمانی غیر جراحی موثر برای آسیب های مربوط به ورزش در نظر گرفته می گردد، بنابراین شما داوطلب خوبی هستید اگر می خواهید از جراحی رباط صلیبی اجتناب کنید، اما از طرف دیگر تمایل به انجام تمرینات ورزشی خود دارید.

رژیم غذایی و مکمل های ضد التهابی

یک رژیم غذایی سالم و مکمل های غذایی، انرژی و سوختی که برای بهبودی احتیاج دارید را در اختیار بدن شما قرار می دهند. علاوه بر این، غذاهای ضد التهاب می توانند با یاری به حفظ یک وزن سالم و متعادل، از خطر آسیب هایی که در آینده ممکن است دچار آنها شوید، جلوگیری نمایند (کاهش فشار بر روی مفاصل) و باعث پیشرفت بهبود و التیام شما در نتیجه انجام تمرینات ورزشی باشند.

مصرف مقدار زیادی میوه و سبزیجات، به ویژه آنهایی که ویتامین c و گوگرد دارند و گیاهان دارای برگ سبز، هویج، فلفل، انواع توت ها، پیاز، کلم بروکلی، سیر، مارچوبه و کلم که دارای آنتی اکسیدان می باشند.

مصرف اسیدهای چرب امگا 3 از ماهی های صید شده به ویژه ماهی آزاد

توجه به مصرف پروتئین های با کیفیت مانند گوشت حیوانات علف خوار، مرغ، ماهی مانند ماهی ساردین یا خال مخالی، فرآورده های لبنی تخمیر شده و تخم مرغ

اضافه کردن چربی های سالم به وعده های غذایی، مانند روغن نارگیل، روغن زیتون، کره، کره گیاهی، آووکادو، آجیل و دانه ها

خوردن سوپ استخوان قلم یا استفاده از پودر پروتئین تهیه شده از استخوان قلم

گیاهان و ادویه جات حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان را به وعده های غذایی خود اضافه کنید. پروتئین کلاژن یک گزینه عالی دیگر برای حمایت از توانایی و قابلیت بدن برای ترمیم بافت همبند است.

محدود کردن یا مصرف نکردن شکر اضافی، روغن های هیدروژنه (روغن سویا، روغن پنبه دانه، روغن کانولا)، غلات فرآوری شده و تصفیه شده، محصولات آرد، مواد افزودنی مصنوعی، گوشت های فرآوری شده و فست فود ها

مصرف مکمل های ضد التهابی مانند زرد چوبه، بروملین، گلوکوزامین، کندرتین و اسید های چرب امگا 3

هشدارهایی در خصوص آسیب های رباط صلیبی قدامی

در صورت مشاهده هر نوع آسیبی در زانوی خود، به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید از جمله تورم و داغ بودن زانو و یا سرد شدن و تغییر رنگ پاها به رنگ آبی بعد از آسیب رسیدن به زانو.

شما می توانید به کاهش خطر پارگی رباط صلیبی قدامی با ورزش کردن در شرایط خاص و سفت کردن عضلات خود در صورت انجام ورزش هایی که برخورد و تماس در آنها زیاد است، یاری کنید.

قبل از ورزش کردن، عضلات و ماهیچه های پاها، مفاصل ران و کمر خود را با انجام حرکات کششی، گرم کنید.

ماساژ دادن نیز به دلیل قابلیت آن در بهبود توانایی ورزشی مشهور و شناخته شده است و می تواند به بهبود شرایط بدنی، تقویت بافت عضلانی منقبض شده، شل شدن نواحی تحت فشار و بهبود بخشیدن به دامنه حرکتی ورزشکاران پس از وارد شدن آسیب، یاری کند.

نظرات نهایی

ACL مخفف رباط صلیبی قدامی جلویی که یکی از چهار رباط اصلی درون زانوها می باشد.

پارگی رباط صلیبی قدامی زمانی اتفاق می افتد که این رباط آسیب جزئی ببیند و یا به طور کامل پاره گردد. درد و نشانه های آن بستگی به درجه پارگی رباط صلیبی دارد و پارگی رباط درجه 3، بسیار شدید است.

علائم پارگی رباط صلیبی قدامی عبارتند از:

درد و تورم در زانو سفتی و زق زق کردن کاهش دامنه حرکت زانو بی ثباتی و ضعف و مشکل راه رفتن و تحمل وزن

زمانی که فرد آسیب جدی را تجربه می نماید و در نتیجه این آسیب، بسیار بی ثبات و ضعیف می گردد، جراحی پارگی رباط صلیبی قدامی، معمولا توصیه می گردد. با این حال، برای پارگی درجه 1 و 2 یا بچه ها و نوجوانانی که به راحتی بهبود پیدا می نمایند، عمل جراحی لزومی ندارد.

به غیر از جراحی پارگی رباط صلیبی، دیگر گزینه های درمانی رباط صلیبی قدامی عبارتند از:

استفاده از یخ بالا نگه داشتن صحیح پا فیزیوتراپی زانو بند مصرف مکمل ها

chinaro.ir: تور چین ارزان قیمت، تور پکن، هانگزو، شانگهای، تور نوروز چین همگی را در این وبسایت بیابید.

cicagraphic.ir: مجله گرافیک | همه چیز درباره طراحی بصری و گرافیکی

dorezamin.ir: مجله دور زمین | تور ایتالیا اسپانیا، تور اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی