واو؛ سفر به عالم غریب سوژه واژه ها
به گزارش مجله سرگرمی، به گزارش خبرنگاران طنز در داستان واو، چندلایه است. در داستان های چندلایه مثل ماهی سیاه کوچولو از صمد بهرنگی، گروه های سنی مختلف می توانند متناسب با سطح شناختی خود به لایه های متفاوتی از معنا دست یابند. نیکولایوا، نظریه پرداز ادبیات کودک و نوجوان، از این گونه کتاب ها به عنوان کتاب هایی با مخاطبانی چندگانه یاد می کند. خوانندگان گروه سنی ج می توانند با کمک والدین و مربیان خود به سطح نخست داستان واو دست یابند؛ ولی شاید خوانش برخی جاهای داستان، بدون کمک بزرگترها، برای این گروه سنی، کمی گیج کننده باشد. این داستان برای گروه سنی د (متوسطه اول) خوش خوان و نوآورانه است. طنز اجتماعی در لایه دوم داستان بسیار نوجوان پسند و برای گروه سنی ه (متوسطه دوم) مجذوب کننده است. لایه سوم داستان حاوی طنزی فلسفی و تأمل برانگیز برای بزرگسالان است.

در سطح نخست، داستان با کشمکش بین دو شخصیت به نام موش موشی و مَش موشی شروع می شود. وقتی که موش موشی می خواهد از انبار دکان مش باقر چند دانه گندم برای زن و بچه اش ببرد، یکهو مش باقر سر می رسد؛ دمپایی اش را در می آورد و سعی می کند به موش موشی بزند؛ اما موش موشی هی جاخالی می دهد تا اینکه یکی از ضربات دمپایی به وسط کمر موش موشی می خورد. همین که دمپایی به کمرش می خورد، یکهو واو موش موشی از لای لنگش درمی رود و می خورد به وسط پای مش باقر. به همین سادگی مش باقر تبدیل میشود به موش باقر و از طرف دیگر موش موشی با ازدست دادن واوش تبدیل می شود به مش موشی. حالا جهت تعقیب و گریز عوض می شود. موش موشی برمی شود، دمپایی را برمی دارد، دنبال موش باقر می کند....
یکی از نوآوری های داستان واو در این است که شخصیت های داستان، در عین اینکه حیوان یا انسان هستند؛ همزمان کلمه هم هستند. یعنی قوش در عین اینکه نقش یک پرنده شکاری را بازی میکند؛ میتواند نقطه های حرف شین و قاف خود را با دیگران مبادله کند. به تعبیر خود نویسنده، این شخصیت ها سوژه واژه هستند. از همین رو، سیالیت شخصیت ها -که بین واژه بودن و شخصیتی مُحاکاتی بودن در نوسان اند- باعث می شود که کمی خوانش برای گروه سنی ج سخت شود؛ اما یاریگری مربیان و بزرگترها می توانند دریافت و درک این سیالیت شخصیت ها را برای ایشان تسهیل کند.
تصویرگری ایرج اسماعیل پور قوچانی در این کتاب به شیوه ای بسیار متفاوت با تصویرگری های مرسوم و متناسب با ژانر پسامدرنِ متن، صورت گرفته است. تصویرها با الهام از تایپوگرافی، تلفیقی از واژه و تصویرند. مثلا با کلمه گاو، کله گاو تصویر شده است.
به لحاظ روایت شناختی، داستان واو نسبت به داستان های پسامدرن موجود، سبک بسیار متفاوتی را برای نمایشِ برساختگیِ متنیتِ داستان به کار گرفته است و مهر تأییدی بر این نظریه پساساختگرایی زده است که زبان صرفا ابزاری برای انتقال پیرنگ و انتقال موضوع نیست؛ بلکه زبان می تواند خودش موضوع و بخش جدایی ناپذیر پیرنگ داستان باشد.
به لحاظ معناشناختی، در لایه های زیرین داستان، پیغام هایی در داستان قرار گرفته است که یکی از این پیغام ها با اشاره صریح به آیه ای در سوره طه، به خروج انسان از بهشت اشاره می کند. خروج انسان از بهشت به خاطر خوردن گندم، با خروج مش باقر از انسانیت و دربه درشدن او برای بازگشت به هویت ازدست رفته اش، به صورت بینامتنیت به وسیله همین آیه، در ابتدا و انتهای داستان بیان شده است.
این کتاب می تواند در چارچوب حلقه کندوکاو فلسفه برای بچه ها در ایجاد تفکر واگرا و دیگرگونه نگاه کردن به اشیا و به زبان مؤثر باشد. در واقع، کارکرد فَبَکی این کتاب در این است که داستانی با بازی های غیرمتعارفِ واژگانی برمی سازد و از این طریق فکر کودک را آماده می کند تا نه تنها به حروف به اسم نشانه هایی نمادین (نشانه هایی زبانی) نگاه کند؛ بلکه به آنها به اسم نشانه هایی شمایلی بنگرد و با تخیل خود از شمایل حروف و کلمات داستان پردازی کند.
این اثر را انتشارات قو در 64 صفحه، به صورت مصور، به شمارگان 1000 نسخه و در قطعی رقعی روانه بازار نشر نموده است. ویراستارش فاطمه بستانی و طراح جلد و گرافیک آن ساعد مشکی است.
از این نویسنده دو اثر دیگر هم قبلا منتشر شده است: یکی، مستراب فرنگی؛ مجموعه داستانی که شامل داستانک ها و داستان های کوتاهی با رویکرد طنز اجتماعی است؛ و دیگری، ساک چشمم را که می بندم، مسافر می شوم؛ مجموعه شعری که در فضای مجازی هم بازنشر شده است.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایرانsalmandiar.ir: دیار سلمان | مجله گردشگری و مسافرتی
samitm.ir: مجله سامی | وبلاگ نقد و بررسی کالاها و اخبار تولیدات صنایع
sctm.ir: تیم علمی | مجله علمی و دانشگاهی، مقالات علمی