میراث ثبت ملی تهران یکی یکی می میرند - مجله سرگرمی

ایرنا: طی چند ماه اخیر در تهران دوباره بازار خروج آثار تاریخی ثبت ملی و ارزشمند از فهرست ثبت ملی داغ شده است و مالکان بعضی از این بناها که عرصه آنها ارزش اضافه نموده داشتند به وسیله طرح شکایت در مراجع قضایی توانسته اند رای بر خروج اثر از فهرست ثبت ملی بگیرند و ملکشان را هرچند تاریخی، بکوبند و واحدهای تجاری یا مسکونی بسازند یا مقدمات تخریب و ساخت و ساز جدید را فراهم نمایند.

تخریب این بناهای تاریخی که بخشی از هویت ملی ما به شمار می روند یک طرف، موضوع مهمتری هم در خلال این تخریب ها دارد اتفاق می افتد که صدای علاقه مندان به میراث فرهنگی را درآورده زیرا معتقدند به دنبال خروج آثار ثبتی در تهران، شاهد تشدید این پدیده در سایر شهرهای کشور نیز هستند.

این افراد هشدار می دهند اگر جلو این رویه در تهران و کشور گرفته نشود معلوم نیست پایان آثار تاریخی ثبت ملی شده یا واجد ارزش نیازمند ثبت ملی در آینده چه خواهد شد زیرا مسئولان میراث فرهنگی و شهرداری ها که همواره از کمبود اعتبار می نالند و می گویند امکان مرمت و صیانت از آثار تاریخی را ندارند.

خروج و تخریب این آثار در حالی است که مسئولان حقوقی میراث فرهنگی می گویند اگر بنا متعلق به دوره زندیه به قبل باشد، امکان تخریب یا صدور رای برای خروج آن از فهرست ثبت ملی وجود ندارد یا خیلی سخت است زیرا قانون در این زمینه صراحت دارد؛ موضوع مهمی که ضرورت بازنگری در قوانین مربوط به حفاظت از آثار تاریخی را بیش از پیش نمایان می نماید.

نخستین قانون حفظ آثار میراث فرهنگی در سال 1309 به تصویب مجلس ملی وقت رسید و از آن موقع به بعد نیز شاهد قوانینی این چنینی در سال های 1319 و 1366 بوده ایم که در این باره کارشناسان و متخصصان معتقدند برای حفاظت بیشتر از بناها و محوطه های تاریخی می بایست بازنگری بهتری در این قوانین انجام شود تا دست دلالان و افراد سودجویی که قصد تخریب آثار تاریخی و فعالیت اقتصادی در این املاک دارند کوتاه شود.

صرفنظر از بحث قوانین، موضوع دفاع کارشناسان و مدیران میراث فرهنگی در پرونده ها از نظر فنی و استدلال برای ثبت ملی یا حفاظت از آنها به گونه ای که قاضی پرونده حکم به خروج آثار ندهد نیز این روزها مطرح و تاکید می شود که ضرورت دارد میراث فرهنگی در این زمینه محکم تر ورود کند؛ موضوعی که البته مدیران کنونی میراث مدعی هستند خروج از ثبت طی چند سال اخیر در مقایسه با گذشته کمتر و استدلال ها نیز قوی تر شده است.

از سویی اقدامات و روینمودهای فرهنگی در جامعه باید فرهنگ سازی شود تا مالکان این آثار تاریخی باور نمایند که با حفاظت از آنها هم می توانند صرفه اقتصادی داشته باشند و هم به تثبیت هویت ملی و تاریخی کشور و جامعه خود یاری نموده باشند.

آثاری که سال جاری از فهرست ملی خارج شدند

خانه حسام لشگر پسر سیزدهم عباس میرزا نایب السلطنه در دوران مظفرالدین شاه قاجار از جمله آثار ثبت ملی بود که اواسط خرادماه سال جاری حکم نهایی تخریب بخش شرقی آن صادر شد.

دیوان عدالت سال 95 حکم به خروج این خانه از فهرست آثار ثبت ملی داده بود و سال جاری تخریب آن کلید خورد.

نخستین کارخانه قند خاورمیانه واقع در جنوب پایتخت در کهریزک نیز اواخر خرداد سال جاری از فهرست آثار ملی خارج شد تا این بنای مهم که نماد تاریخی و صنعتی ایران به شمار می رفت هم به تاریخ بپیوندد.

عکاسخانه تابان نیز بنای تاریخی و واجد ارزش دیگری در تهران بود که مردادماه سال جاری حکم تخریب آن صادر شد؛ البته این بنا ثبت ملی نبود اما از نظر کارشناسان دارای ارزش تاریخی بود.

آثاری که سال های قبل از ثبت خارج یا تخریب شدند

خانه نیمایوشیج از جمله آثار مهم تاریخی دیگری بود که در دزاشیب تهران واقع شده است و 15 آبان 96 از ثبت ملی خارج شد اما بخت با آن یار بود زیرا با رسانه ای شدن موضوع و تحت تاثیر قرار دریافت افکارعمومی، شهرداری آن را خرید و جلو تخریب آن را گرفت.

خانه دایی جان ناپلئون (خانه و باغ اتحادیه) دیگر بنای تاریخی است که سال 89 از ثبت ملی خارج شد و بخت با آن هم همراه بود زیرا شهرداری تهران سال 94 آن را خرید.

خانه نصیرالدوله (اتاق آئینه خانه) واقع در خیابان امیرکبیر نیز دیگر اثر تاریخی به شمار می رود که ثبت ملی است و اگرچه از ثبت خارج نشده اما به علت فرسودگی و رسیدگی نکردن درحال تخریب بود و رسانه ها به مدد آن آمدند و سبب شدند سازمان میراث فرهنگی برای حفاظت از آن ورود کند و از خطر تخریب بگریزد.

اما خانه ملکه توران امیرسلیمانی(یکی از همسران رضاشاه) در محله پسیان زعفرانیه نیز از جمله آثار تاریخی بود که با وجود ثبت اضطراری توسط کمیته امداد به صورت کامل تخریب شد.

آثار در معرض خروج از ثبت

اما موضوع خروج آثار تاریخی ثبت ملی از فهرست آثار ملی به همینجا ختم نمی شود زیرا هنوز خبر می رسد که بعضی بناهای تاریخی دیگر هستند که در معرض خروج و تخریب قرار دارند.

تپه تاریخی پوئینک در شهرستان قرچک استان تهران که تاریخ و قدمت آن به 6 تا هشت هزار سال پیش می رسد، در معرض تخریب واقع شده است زیرا بعضی مسئولان محلی اصرار و ادعا دارند که اگر این تپه تاریخی از بین نرود، امکان تکمیل کمربندی به تهران وجود ندارد.

البته معاون میراث فرهنگی کشور در این زمینه ورود و تاکید نموده که این بنای دیرین و ارزشمند باید حفظ شود.

چندی پیش کاوش های تاریخی و باستان شناسی نیز در این تپه صورت گرفته است و نکته قابل تامل و توجهی که مسئولان محلی در قرچک به آن استناد و تاکید می نمایند که این تپه را باید از بین برد، خروج بعضی آثار ثبت ملی در تهران است و می گویند وقتی در تهران یک اثر تاریخی از فهرست خارج می شود، در دیگر جاها هم می تواند رخ دهد.

خانه متین دفتری ( داماد دکتر مصدق)، کاخ ورسای یا ثابت پاسال، ویلای نمازی و خانه شهریار فریبرز واقع در خیابان نوفل لوشاتو را می توان از جمله دیگر بناهای ثبتی تهران برشمرد که احتمال تخریب آنها یا خروجشان از فهرست ثبتی مطرح شده و متولیان امر با ورود به موقع باید از تخریب یا خروج آنان جلوگیری نمایند.

تخریب در تهران، بدآموزی در کشور

محمدحسن خادم زاده عضو هیات علمی و استادیار رشته مرمت احیای بافت و بناهای تاریخی دانشگاه تهران با انتقاد از وضعیت خروج آثار ثبت ملی و تخریب آنها با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی باید به نحو مطلوبی به این موضوع ورود داشته باشد انتقاد می نماید: از جمله تبعات این رویداد اینکه بسیاری از دیگر شهرها هم بعد از تهران با این پدیده روبرو شده اند.

وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اضافه نمود: وقتی یک اثر و بافت به ثبت ملی می رسد حتما ارزش ها و ویژگی های فنی و تاریخی داشته که این اقدام اتفاق افتاده و خروج آنها از ثبت بسیار تبعات نامناسبی به همراه خواهد داشت.

خادم زاده تاکید نمود: این بناها و محوطه های باستانی و تاریخی الگوهایی ارزشمند برای بازتولید معماری کشورمان محسوب می شوند.

سود اقتصادی و تخریب معماری ایرانی- اسلامی

عضو هیات علمی دانشگاه تهران در پاسخ به اینکه آیا روال ثبت ملی این آثار در خروج آنها تاثیرگذار است یا خیر؟ توضیح داد: این دلیل را محکمه پسند نمی دانم و تا حدودی آگاه هستم که بیشتر به مبادی اقتصادی باز می شود چراکه پس از ساخت یک زمین بیش از 20 پلاک تجاری، اداری و مسکونی ساخته خواهد شد.

خادم زاده با بیان اینکه باید قانون حفاظت از آثار تاریخی بازنگری اساسی و کامل شود گفت: این در حالی است که بناهای جدید که جای آثار تاریخی تخریب شده ساخته شده اند اغلب توسط افرادی بوده که هیچ نسبت فامیلی و سببی با مالکان اولیه آنها ندارند بلکه این افراد سودجو با تخریب این بناهای ارزشمند جامعه، ملتی را از داشتن اسناد و مدارک تاریخی محروم می نمایند.

وی با اشاره به اینکه تخریب بناهای تاریخی فقط توسط افراد حقیقی صورت نمی گیرد، گفت: متاسفانه بعضی از آثار تاریخی توسط دستگاههای اداری و اجرایی تخریب شده اند که این موضوع نگران نماینده تر است و باید گفت از جمله تبعات آن اینکه در آینده نه چندان دور هویت تاریخی شهرها و معماری ایرانی- اسلامی غنی ما از بین خواهد رفت.

میراث فرهنگی تعلل می نماید

این عضو هیات علمی دانشگاه مهم ترین علت در حفاظت و صیانت نکردن از این بناهای تاریخی را مربوط به تعلل سازمان میراث فرهنگی معرفی و اعلام کرد: اگر برای حفظ این بناها هزینه ای صورت می گرفت دیگر شاهد چنین مواردی نبودیم، هم اکنون تنها راه، حفظ این آثار ثبتی در فهرست آثار ملی است.

میراث فرهنگی: خروج کمتر شده

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور در عین حال معتقد است که پرونده خروج از ثبت آثار ملی به نسبت گذشته بسیار کمتر شده است.

محمدحسن طالبیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه در این خصوص فرآیندی وجود دارد و ما در دادگاه نیز دفاعیات خود را انجام می دهیم گفت: در بسیاری از پرونده ها سازمان میراث فرهنگی برنده بوده و آن آثار حفظ شده اند؛ اما در بعضی مواقع نیز اینگونه نبوده که از بخش حقوقی آن را می بایست موضوعات را جویا شد.

میراث تهران: حفاظت از بناها در دستور کار است

مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران نیز با بیان اینکه نظر نهایی دستگاه قضا برای خروج آثار ملی فصل الخطاب است خاطرنشان می نماید: ما به وسیله بخش حقوقی میراث و با دفاعیات کامل سعی در جلوگیری از از خروج و تعرض به این بناها و محوطه ها و حفاظت از آنها داریم.

پرهام جانفشان عراقی توضیح داد: در حال حاضر پرونده تعدادی اندکی از بناها در مراجع قانونی در حال رسیدگی است.

مدیرکل حقوقی میراث: علت خروج، ضعف مسائل فنی است

مدیرکل حقوقی و املاک سازمان میراث فرهنگی کشور البته در این زمینه نقطه نظر مهمی دارد و با بیان اینکه مسائل فنی در صدور حکم به خروج بسیار نقش دارد، معتقد است: احکام قطعی خروج از ثبت این بناها (خانه نمازی، کارخانه قندشهر ری و حسام لشگر) مربوط به گذشته بوده ولی اجرا نشده بود و در حال حاضر از نظر حقوقی بحث آنها تمام شده است.

ابراهیم شقاقی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اضافه نمود: مگر اینکه در این موارد حوزه میراث فرهنگی با مالکان توافق کند یا اینکه بخواهد اعتباراتی را برای تملک آنها مصوب کند تا بتوان به حفاظت از آنها امیدوار بود چون آرای قضایی آنها صادر شده است.

وی اعلام کرد: راه های دیگر در این خصوص نیز این است که با تعامل شهرداری و بعضی دستگاههای اجرایی که قدرت و توانایی اقتصادی دارند با صاحبان این املاک تاریخی مذاکراتی صورت گیرد.

مدیرکل حقوقی و املاک سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این سوال که مهمترین دلایل خروج از ثبت این آثار چه مواردی بوده و اینکه آیا مراحل اجرا در زمان ثبت به خوبی سپری شده است؟ توضیح داد: اعتراض ها به ثبت مجوز توسط دیوان عدالت رسیدگی می شود ولی ماهیت این گونه پرونده ها به غیر از تشریفات قانونی و آیین نامه ها دارای ماهیت فنی و تخصصی نیز است.

وی با بیان اینکه این پرونده ها بیش از اینکه نیازمند کار حقوقی باشد نیازمند کار فنی است گفت: خروج از ثبت ملی دلایل مختلفی دارد که بیشتر آنها ضعف در مسائل فنی است.

شقاقی ادامه داد: زمانی که ما اقدام به ثبت این آثار می کنیم می بایست دستمان از مدارک، اسناد، شواهد اعم از کتبی و عکس، استعلام مراجع مختلف، استناد به کتب و اسناد معتبر پر باشد که مالک که طرح دعوی و کوشش برای خروج از ثبت را در دادگاه مطرح می نماید نتواند قاضی را قانع کردن کند و قاضی نپذیرد که این اثر تاریخی نیست و وجهه ای فرهنگی ندارد.

صدور احکام دادگاه زمان بر است

وی همچنین در این خصوص که احکام و صدور خروج از ثبت آثار چه میزان زمان بر خواهد بود خاطر نشان کرد: کارهای قضایی و حقوقی زمان بر است و حداقل یک تا چندسال زمان می برد.

مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این سوال که مهمترین مورد در بخش بدوی و تجدید نظر دیوان عدالت که مالکان به آن استناد می توانند رای خروج از ثبت را دریافت نمایند چیست؟ گفت: قاضی با مدارکی که ما ارائه می دهیم قانع می شود که بنا اثر شاخص تاریخی است و می بایست قاضی را قانع کرد.

مدیرکل حقوقی میراث فرهنگی در پاسخ به این سوال که اکثر مالکان اذعان دارند در زمان ثبت بنا میراث نظر آنها را جویا نمی شود آیا این موضوع صحت دارد یا خیر؟ اضافه نمود: در این زمینه باید ضوابط و جزئیات را از معاونت میراث فرهنگی به عنوان متولی این موضوع پیگیر باشید.

وی ادامه داد: طبق قانون باید مالک را آگاه کرد چراکه روی ملک شخصی آنان تصمیم های لازم گرفته می شود و بعضی معتقدند که این مشکل به علت نداشتن نشانی صحیح از مالک بوده است.

املاک قبل از زندیه نباید تخریب شود

شقاقی همچنین اعلام کرد: طبق قانون ثبت آثار تاریخی املاک و بناهایی که قدمت آنها به زندیه و قبل از آن می رسد به هیچ عنوان از فهرست ملی خارج نخواهند شد چراکه قانون برای آنها شفاف و صریح است.

وی ادامه داد: یکی از چالش های ما مربوط به بعد از دوره زندیه است که در این خصوص می بایست مستندات محکم ارائه تا قاضی پرونده قانع شود.

شقاقی با بیان اینکه وجود شعبه خاص میراث فرهنگی در دادگاه دیوان عدالت اداری حس می شود اعلام کرد: ما در این خصوص بسیار پیگیر هستیم تا به پایان برسد چرا که به علت تخصصی بودن و علاقه مند بودن قضات به حوزه میراث فرهنگی بسیاری از پرونده ها به خوبی مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.

رویکرد فرهنگی را ترویج دهیم

این در حالی است که رئیس کمیته میراث فرهنگی و گردشگری شورای اسلامی شهر تهران نیز با بیان اینکه بعضی مالکان بناهای تاریخی با مطرح کردن ادله لازم در مراجع قانونی سعی بر خروج این آثار ارزشمند دارند اضافه نمود: باید با جنبه تشویق و تغییر رویکرد بتوان مالکان را متقاعد کرد که این آثار را با همان شکل و ماهیت اولیه حفاظت نمایند.

حسن خلیل آبادی ادامه داد: در این خصوص باید میراث فرهنگی، شهرداری و طراحان شهری به گونه ای عمل نمایند که حفظ این ساختمان ها می تواند صرفه اقتصادی بالایی را برای مالکان به همراه آورد تا با این راه حل از اقدامات بعدی خود صرف نظر نمایند.

این عضو شورا اقدامات تعاملی و پیشگیرانه با صاحبان املاک را موثر دانست و گفت: نمونه این موضوع را می توان در خانه نیما جست و جو کرد که شهرداری توانست با تعامل با صاحبان آن بنا این اثر واجد ارزش را حفظ کند و در آینده نیز درصدد هستیم گذر مشاهیر را برای پاسداشت بهتر این فرهیختگان انجام دهیم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه برای بناهایی که در گذشته ثبت ملی بوده ولی به دلایلی از جمله رای قضایی خروج آنها صادر شده چه اقداماتی خواهید داشت اظهارداشت: در این خصوص نمی توان هیچ اقدامی کرد چرا که به لحاظ قانونی مخالفت با رای دادگاه می تواند انفصال از خدمت برای مسئولان امر را به همراه آورد.

در حال حاضر بیش از 2 هزار و 400 اثر ثبتی و واجد ارزش در استان تهران شناسایی شده که تنها حدود 400 اثر در فهرست ملی قرار گرفته است.

dorezamin.com: دور زمین | سفر به دور زمین هیچوقت اینقدر آسون نبوده! تور ارزان، تور لحظه آخری، اروپا، تور تایلند، تور مالزی، تور دبی، تور ترکیه