زیبایی های معماری دشت جوین، آرامگاه سید حسن غزنوی - مجله سرگرمی

آن شخصیت والا اشرف الدین ابومحمدحسن بن محمد حسینی غزنوی ملقب به اشرف و معروف به سیدحسن غزنوی است.

حسن غزنوی از عالمان، واعظان، فصیحان و شاعران معروف قرن ششم ه. ق بود که مغضوب بهرامشاه غزنوی واقع شد و از غزنین رهسپار مکه و بغداد شد و پس از بغداد به همدان رفت و سپس به خراسان آمد و در نهایت در قصبه آزادوار از ولایت جوین در سال 565 ه. ق وفات یافت.

دیوان اشعار سیدحسن غزنوی چهار هزار بیت دارد و شامل قصائد، غزلیات و ترجیعات در انواع موضوعات مانند مدح، رثاء، وعظ و تغزل است. کلامش ساده، منسجم و خالی از ابهام است مانند این بیت:

هر دون که برخلاف تو گیرد قلم بدست

حقا که از نهیب تو دستش قلم گردد

آرامگاه سید حسن غزنوی در سمت شرقی آزادوار و فاصلۀ 2کیلومتری شمال راه آهن تهران-مشهد واقع است که در نزد اهالی آزادوار به مقبره سید حسن غزنوی و سلطان حسن شاعر هم معروف است.

نقشۀ فعلی بنا هشت ضلعی است که بر سه ضلع شمالی، شرقی و غربی آن سه ایوان تعبیه شده و ایوان ضلع جنوبی در میان دو رواق یا ایوان عمیق دو طبقه ساخته شده است. از انتهای هر ایوان یک ورودی به درون باز می گردد.

اضلاع شمال شرقی، شمال غربی، جنوب شرقی و جنوب غربی هریک مشتمل بر سه ایوانچه دو طبقه است، در حالی که ابعاد و مقدار های آن ها یکسان نیست و این نبود تجانس موجب شده است که نقشۀ کلی بنا یک هشت ضلعی نامنظم باشد.

به نظر می رسد بنا در دو مرحله ساخته شده باشد. در محلۀ نخست در اوایل دوران ایلخانی هستۀ مرکزی با فضای داخلی مربع و چهارطاقی و نمای بیرونی هشت ضلعی با گنبدی به ارتفاع سه متر از بام که بر ساقۀ منشور کوتاه هشت ضلعی استقرار داشته، ساخته شده و در مرحلۀ دوم مقارن دوران صفویه بر گرد آن ایوان ها و غرفه هائی ساخته شده در حالی که ابعاد آن ها با یکدیگر فرق دارد.

بنا از آجر با ملاط گل و گچ بر فراز تپه واره ای به گونه ای ساخته شده که بر دشت جوین مشرف و جلوه ای چشم نواز داشته باشد.

بر بالای سر در ورودی ضلع جنوبی کتیبه گچی مربع شکلی نصب شده که مضمون آن این است: یا قاضی الحاجات یا کافی المهمات و بر بالای سردر ورودی ایوان غربی هم کتیبه گچی دیگری است که به صورت برجسته به این مضمون نوشته شده است: هو الله بانی نو بقعه مبارکه سرکار شریعتمداری آقای سید علی دام ظله به سعی ملا محمد قاسم ناظم سبزواری عمل استاد محمد اسماعیل سبزواری ولد استاد ابراهیم تهرانی فی1326 ه. ق.

این تاریخ مربوط به تعمیر بنا است و کلیت بنا متعلق به دوران ایلخانی و صفوی است.

نمای داخلی بنا ساده و دیوارها با طاق نماهای کم عمق از یکنواختی در آمده اند اما بر فراز گوشه ها ترمبه هایی احداث شده که مقرنس ها آن ها را زینت داده اند.

بر فراز دیوار در نمای داخلی کتیبه ای گچی به شیوۀ ثلث به عرض 35سانتیمتر بنا را دور زده که شروع آن بسم الله الرحمن الرحیم و ادامۀ آن انا فتحنا لک آنجا مبینا و چند آیۀ دیگر است. بر بالای کتیبه یک باند تزئینی با گل های چند پر به عرض 5 سانتیمتر بنا را آراسته است. در میانۀ بقعه صندوق چوبی به طول 250 و عرض180 سانتیمتر اخیرا ساخته شده است.

آرامگاه سید حسن غزنوی به شماره 2065 در لیست آثار ملی به ثبت رسیده و نیازمند مراقبت است.

مجله دعوت: مجله دعوت | انجمن فعالین و توسعه دهندگان وب