رباعیات خیام بیان گر یک بینش، فلسفه و تفکر است - مجله سرگرمی

دکتر علیرضا قیامتی در گفت وگو با خبرنگاران مطرح نمود: خیام کسی است که با کمترین تعداد شعر توانسته بیشترین شهرت را در جهان داشته باشد؛ رباعیاتی که می توانیم به طور قطعی به آن ها استناد کنیم که متعلق به خیام هستند، مجموعه مستند محمدعلی فروغی است که حاوی 178 رباعی (کمتر از 400 بیت) است. این که کسی بتواند با این تعداد شعر، جایی در جهان برای خودش پیدا کند، خیلی خاص است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: دلیلش این است که رباعیات خیام شعر نیست؛ بینش، فلسفه، تفکر و اندیشه است. خیام در این بیت ها اندیشه را بیان کرده و عنصر این رباعیات نیز خِرد ایرانی است. خیام عظیم ترین شاعری است که از فرهنگ فردوسی سرچشمه گرفته است. به ویژه او در حوزه خردورزی، مبارزه با خرافات، نادانی، ناپایداری جهان و شک اندیشه نوشته است. شک اندیشی خیام نیز تنها در مرحله شک باقی نمی ماند بلکه یک شک علمی و فلسفی زیبایی است که نهایتا به یک باور و اعتقاد عمیق به خالق هستی و جهان ختم می گردد. همچنین او با ظاهرگرایان خیلی مبارزه کرده است؛ به عنوان مثال این بیت ها را از خیام داریم که می گوید:

گر می نخوری طعنه مزن مستان را / بنیاد مکن تو حیله و دستان را

تو غره بدان مشو که می می نخوری / صد لقمه خوری که می غلام ست آن را

گویند مرا که دوزخی باشد مست - قولیست خلاف دل در آن نتوان بست

گر عاشق و میخواره بدوزخ باشند - فردا بینی بهشت همچون کف دست

قیامتی اظهار کرد: همچنین فیتز جرالد انگلیسی، خیام را به جهان معرفی کرد. جهان غرب مدیون فیتز جرالد است که خیام را به آن ها معرفی کرده است و ای کاش ما مترجمان خوب دیگری نیز می داشتیم تا آثار مولانا، سعدی، فردوسی و... را به این زیبایی ترجمه می کردند تا جهان در شعر عرفانی و حماسی دیگر نتواند کسی را برتر از ما بداند.

وی گفت: البته فیتز جرالد ابتدا به سراغ اشعار حافظ رفت اما گفت که این آثار ترجمه پذیر نیست چرا که ظاهرِ کلام پیچیده شده، اشعار دارای ایهام، آرایه های ادبی و... هستند و نمی توان ترجمه کرد اما شعر خیام چون فلسفه و اندیشه را بیان کرده؛ ترجمه پذیر است.

دانشیار دانشگاه فردوسی افزود: صندلی علمی خیام نادیده گرفته شده و باید بیشتر به آن توجه گردد. در اخترشناسی و ستاره شناسی، عظیم ترین و مهم ترین گاه شمار جهان پس از 900 سال و با این همه پیشرفت تکنولوژی همچنان گاه شمار خیام است؛ دقیق ترین تقویم، سالنامه جلالی و تقویم خیام به شمار می رود که همه این ها نشان گر عظمت خیام هستند. هنوز کسی نتوانسته بهتر از کتاب الجبر و المقابله خیام در علم جبر بنویسد و به قول دانشمندان غربی، او بنیان گذار علم جبر است. همچنین خیام رساله ای درباره اقلیدس نوشته و نظرات اقلیدس را تصحیح کرده که در نوع خود بی نظیر است.

قیامتی بیان نمود: در شعرا و تذکره نویس های پس از خیام نیز می بینیم که به شاعری خیام زیاد اشاره نشده است؛ مثلا ابوالحسن بیهقی و نظامی عروضی هم از شاعری خیام چیزی نگفته اند.

وی توضیح داد: افراد عظیمی از خیام گفته و نوشته اند؛ اولین کسی که خیام را به غرب معرفی کرد توماس هایه فرانسوی بود؛ تئوفیل گوتیه نیز بسیار شیفته خیام بود. همچنین گفته می گردد ژان لاهور، متفکر عظیم غربی با خواندن رباعیات خیام آن چنان تحت تاثیر قرار گرفته که اشک از چشمانش جاری شده بود. در قرن نوزدهم انجمنی در لندن به نام دوستداران خیام به وجود آمد که اختصاصی آمدند از آرامگاه خیام گلی را برداشتند و در آرامگاه فیتز جرالد کاشتند. در آمریکا، آلمان و روسیه نیز شاعران عظیمی از خیام گفته اند؛ همچنین در فرانسه، انگلیس و هلند نیز نمایشنامه هایی درباره خیام کار شده است که در این موضوع در کشور خودمان غفلت شده است.

این استاد دانشگاه ضمن بیان این مطلب که در درس های تحصیلی کشورمان به بُعد ادبی خیام نیز آن چنان که باید و شاید توجهی نشده است، تاکید نمود: زمانی که دانش آموزان و خانواده های ما بدانند که ادوارد براون، عظیم ترین خاورشناس جهان چگونه از خیام یاد کرده یا یک گروه در قرن نوزدهم از لندن به نیشابور آمده اند و گلی را چیده اند تا به آرامگاهی در انگلیس ببرند، یا این که دقیق ترین تقویم همچنان متعلق به خیام است، باعث می گردد تا ریشه های خود را بهتر پیدا نمایند و دانش آموزان در برابر فرهنگ بیگانه و غرب سر تعظیم فرود نیاورند.

قیامتی متذکر شد: تنها چند رباعی از خیام را در کتاب ها آورده ایم؛ باید گفت که ما یک سوءتفاهم به خیام داریم؛ اگر خیام هم از خوشی می گوید، این خوشی همراه با فلسفه انسانیت، خردورزی، نیکی و اندیشه است و اصلا به مسائل ظاهری مربوط نیست و بارها نیز خود خیام این را گفته است که او در حال مطرح کردن اندیشه است.

وی بیان نمود: در دانشگاه ها تا حدودی به صندلی ادبی خیام پرداخته شده است اما باید به صندلی علمی او نیز بپردازیم و خیام را به عنوان یک نابغه علمی بدانیم. این درد عظیمی است که نه نخبگان و نه رسانه های فرهنگی کشور هیچ کدام نتوانسته اند رسالت خود را در معرفی مشاهیر انجام دهند.

قیامتی تاکید نمود: معرفی مشاهیر و شخصیت ها باعث می گردد تا با پیدا کردن ریشه هایمان، انسجام ملی مان تقویت گردد؛ این ریشه ها سبب تقویت هویت می گردد و وقتی دانش آموزی هویت گرفت، دلبستگی او بیشتر می گردد و ضمن احترام به فرهنگ دیگر کشورها، جذب آن فرهنگ ها نمی گردد؛ ریشه ها همبستگی ما را افزایش می دهند.

وی گفت: در ذات اندیشه های خیام، خردگرایی شاهنامه و ایرانی است؛ در همین باره خیام کتابی دارد به نام نوروزنامه که سراسر درباره جشن و باورهای ایرانی نوشته شده و جزء بی نظیرترین کتاب ها درباره جشن های ایرانی است. البته برخی گفته اند که درباره این نوروزنامه شک وجود دارد و منسوب به خیام است؛ اما چون تنها یک نسخه داریم و در آن هم به صراحت گفته شده از خیام است و همچنین هیچ کس در هیچ جای جهان هم نگفته و ثبت نشده که این کتاب متعلق به فرد دیگری است، بنابراین دلیلی بر تردید نیست و برآیند تفکر خیام، فکر ایرانی است.

28 اردیبهشت ماه مصادف با گرامیداشت روز ملی حکیم عمر خیام نیشابوری است.

pariha.com: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.

dorezamin.com: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله سرگرمی و گردشگری