جشنواره های تماشایی سریلانکا: گزارشی جامع از جشن های فرهنگی و مذهبی - مجله سرگرمی

برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گردشگری و سفر به سراسر دنیا با مجری مستقیم تورهای مسافرتی و گردشگری همراه باشید.

جشنواره‌های بزرگ بودایی

مذهب بودا نقش محوری در فرهنگ سریلانکا ایفا می‌کند و جشنواره‌های بودایی از باشکوه‌ترین رویدادهای این کشور به شمار می‌روند.

کندی اسالا پراهرا (Kandy Esala Perahera): گنجینه‌ای از تاریخ و فرهنگ

این جشنواره که به «جشنواره دندان مقدس بودا» نیز شهرت دارد، یکی از قدیمی‌ترین، مقدس‌ترین و باشکوه‌ترین رویدادهای بودایی در سراسر آسیاست . این رویداد بزرگ هر ساله در ماه‌های ژوئیه یا آگوست در شهر کندی برگزار می‌شود تا یادگار مقدس دندان بودا که در معبد "سری دالادا مالیگاوا" (Sri Dalada Maligawa) نگهداری می‌شود، گرامی داشته شود .

• اهمیت تاریخی و مذهبی: ریشه‌های این جشن به قرن سوم پیش از میلاد بازمی‌گردد که به عنوان آیینی برای طلب باران و برکت از خدایان برگزار می‌شد . با ورود دندان مقدس بودا از هند به سریلانکا در قرن چهارم میلادی، این جشنواره با راهپیمایی «دالادا پراهرا» ادغام شد . این یادگار نمادی از حاکمیت و مشروعیت پادشاهی سینهالی‌ها محسوب می‌شود . شکل امروزی جشنواره در دوران پادشاه کیرتی سری راجاسینگه (1747-1781) تثبیت شد که دستور داد این یادگار مقدس در خیابان‌ها گردانده شود تا عموم مردم نیز بتوانند به آن ادای احترام کنند . این رویداد ترکیبی از آیین‌های بودایی و هندو است و علاوه بر معبد دندان، چهار معبد هندو (دیوالا) تقدیم شده به خدایان ناتا، ویشنو، کاتاراگاما و الهه پاتینی نیز در آن نقش اساسی دارند .

• مراحل ده‌روزه جشنواره:

  1. Kap Situweema (کاشت نهال): جشنواره رسماً با این آیین آغاز می‌شود. یک نهال جوان از درخت جک‌فروت بریده شده و در زمین چهار معبد هندو کاشته می‌شود که نمادی از نذر برای برگزاری موفقیت‌آمیز جشنواره و طلب باروری است .
  2. Kumbal Perahera (رژه کومبال): برای پنج شب اول، رژه‌ای ساده‌تر و کمتر تجملاتی در خیابان‌های کندی برگزار می‌شود که به نوعی اعلام آغاز جشن‌های اصلی است .
  3. Randoli Perahera (رژه راندولی): پنج شب پایانی جشنواره به این رژه اختصاص دارد که اوج شکوه و عظمت رویداد است . این رژه‌ها بسیار بزرگ‌تر، پر زرق‌وبرق‌تر و طولانی‌تر هستند . واژه "راندولی" به تخت‌های روانی اشاره دارد که در گذشته ملکه‌های پادشاهی را حمل می‌کردند و حضور نمادین آن‌ها بر شکوه رژه می‌افزاید . شب پایانی، معروف به «ماها راندولی پراهرا»، باشکوه‌ترین بخش کل جشنواره است .
  4. Diya Kepeema (مراسم بریدن آب): در صبح روز بعد از آخرین رژه، این آیین در کنار رودخانه ماهاولی برگزار می‌شود. در این مراسم، آب با شمشیری مقدس به صورت نمادین "بریده" می‌شود تا شر از خیر جدا شده و بارش باران برای سال آینده تضمین گردد .

• عناصر کلیدی و نمادگرایی:

  • فیل‌ها و Maligawa Tusker: فیل‌ها که نماد قدرت، شکوه و ثبات هستند، نقشی محوری دارند . ده‌ها فیل با لباس‌های فاخر در رژه شرکت می‌کنند . در این میان، Maligawa Tusker یا فیل اصلی معبد، وظیفه حمل صندوقچه مقدس (حاوی کپی یادگار دندان بودا) را بر عهده دارد و با احترام فراوان بر روی پارچه‌ای سفید به نام «پاوادا» راه می‌رود .
  • دیوانا نیلامه (Diyawadana Nilame): او سرپرست غیرروحانی معبد دندان و مسئول سازماندهی کل جشنواره است . او با لباسی باشکوه و سلطنتی، که یادآور جایگاه پادشاهان گذشته است، رژه را رهبری می‌کند .

• هنر، موسیقی و لباس‌های سنتی:

  • رقص‌های کندی (Kandyan Dances): این جشنواره صحنه نمایش زنده‌ای از رقص‌های باستانی و پرانرژی کندی است . رژه با صدای شلاق‌زنان برای پاکسازی مسیر از ارواح خبیث آغاز می‌شود . رقصندگان آتش با چرخاندن گوی‌های آتشین، نمایشی هیجان‌انگیز اجرا می‌کنند . مقدس‌ترین رقص، رقص وِس (Ves Dance) است که با حرکات آکروباتیک و لباس‌های نمادین، از جمله سرپوش فلزی، اجرا می‌شود .
  • موسیقی آیینی: صدای کوبنده طبل‌ها نبض تپنده جشنواره است . ارکستر سنتی «هِویسی» (Hewisi) شامل انواع طبل‌ها مانند «گاتابِرا» (Gatabera) و ساز بادی «هورانِوا» (Horanewa) است که فضایی روحانی و پرشور ایجاد می‌کند .
  • لباس‌های نمادین: لباس‌های شرکت‌کنندگان، از جامه‌های مخملی و گلدوزی‌شده دیوانا نیلامه تا لباس‌های سفید و سینه‌بندهای مهره‌دوزی شده رقصندگان «وس»، همگی بازتابی از تاریخ و سلسله مراتب دوران پادشاهی کندی هستند .

وساک پویا (Vesak Poya): تجلی نور، معنویت و همبستگی

وساک پویا، که به «جشنواره نورها» نیز شهرت دارد، مقدس‌ترین رویداد برای بوداییان سریلانکا و سراسر جهان است . این جشنواره که هر ساله در روز ماه کامل در ماه می برگزار می‌شود، یادآور سه رویداد مهم در زندگی گوتاما بودا است: تولد، رسیدن به روشنگری (نیروانا) و درگذشت او . وساک فراتر از یک آیین مذهبی، یک پدیده فرهنگی و اجتماعی غنی است که جنبه‌های بصری خیره‌کننده، اعمال معنوی عمیق و سنت‌های اجتماعی ریشه‌دار را در هم می‌آمیزد .

• جنبه‌های بصری: رقص نور و روایت

  • فانوس‌های وساک (Vesak Koodu): یکی از بارزترین نمادهای وساک، فانوس‌های رنگارنگ و دست‌سازی به نام «وساک کودو» است که خانه‌ها، مغازه‌ها و معابر را تزئین می‌کنند . این فانوس‌ها که اغلب از چارچوب‌های بامبو و کاغذهای رنگی ساخته می‌شوند، نماد نور خرد بودا هستند که تاریکی جهل را از بین می‌برد . شکل هشت‌ضلعی رایج آن‌ها نمادی از «راه اصیل هشتگانه» در آیین بودا است . در مقیاسی بزرگ‌تر، این فانوس‌ها نماینده «سه گوهر» (Triratna) هستند: بودا (معلم)، دارما (آموزه‌ها) و سانگها (جامعه رهبانی) .
  • پاندال‌ها یا تورانا (Vesak Thoranas): سازه‌های نوری غول‌پیکر و مصوری به نام «پاندال» یا «تورانا» از دیگر جاذبه‌های شگفت‌انگیز این جشنواره هستند . این سازه‌ها که با هزاران لامپ رنگی تزئین شده‌اند، صحنه‌هایی از داستان‌های «جاتاکا» (روایات زندگی‌های پیشین بودا) را به تصویر می‌کشند . این پاندال‌ها به عنوان ابزاری برای آموزش اصول اخلاقی بودیسم به عموم مردم عمل می‌کنند و داستان‌هایی مانند «وسنتره جاتکه» (فضیلت بخشندگی) را روایت می‌کنند .

• جنبه‌های معنوی و اجتماعی: از عبادت تا خیریه

  • رعایت «آتا سیل» (Ata Sil): بسیاری از مؤمنان در این روز لباس‌های سفید ساده به تن کرده، به معابد می‌روند و با رعایت «آتا سیل» یا هشت اصل، روز را به عبادت و مراقبه می‌گذرانند . این هشت اصل که شامل پرهیز از آسیب رساندن به موجودات زنده، دزدی، فعالیت جنسی، دروغ‌گویی، مصرف مواد مست‌کننده، خوردن پس از نیمروز، تفریحات دنیوی و تجملات است، به تزکیه نفس کمک می‌کند .
  • سنت «دانسال» (Dansal): یکی از زیباترین جنبه‌های اجتماعی وساک، برپایی غرفه‌های خیریه به نام «دانسال» است که در آن غذا و نوشیدنی به صورت رایگان بین همه مردم توزیع می‌شود . این سنت ریشه در فضیلت «دانا» یا بخشندگی در آیین بودا دارد و نمادی از همبستگی اجتماعی و مهمان‌نوازی است .

• اهمیت فرهنگی: در طول هفته وساک، فروشگاه‌های فروش گوشت و نوشیدنی‌های الکلی به نشانه احترام تعطیل می‌شوند . این جشنواره که نقشی حیاتی در هویت فرهنگی سریلانکا دارد، در سال 1999 توسط سازمان ملل متحد به عنوان یک روز جهانی به رسمیت شناخته شد .

پوسون پویا (Poson Poya)

این جشنواره که در ماه ژوئن و در شب ماه کامل برگزار می‌شود، سالگرد ورود آیین بودا به سریلانکا را جشن می‌گیرد . این رویداد تاریخی در قرن سوم پیش از میلاد توسط راهبی به نام ماهیندا رخ داد .

• جذابیت‌های اصلی: مرکز اصلی این جشن، قله کوه «میهینتاله» است؛ مکانی که گفته می‌شود اولین آموزه‌های بودا در آنجا ارائه شد . هزاران زائر با لباس‌های سفید به این مکان مقدس می‌روند و در مراسم دعا و نیایش شرکت می‌کنند .

دوروتو پراهرا (Duruthu Perahera)

این جشنواره که در ماه ژانویه در معبد کلانیا راجا ماها ویهارا در نزدیکی کلمبو برگزار می‌شود، اولین دیدار بودا از سریلانکا را گرامی می‌دارد . این رویداد آغازگر سال بودایی است و با رژه‌های باشکوهی همراه است که شامل فیل‌های تزئین‌شده، رقصندگان و نوازندگان می‌شود .

جشنواره‌های مهم هندو و چنددینی

جامعه تامیل هندو در سریلانکا نیز جشن‌های پرشور و رنگارنگی را برگزار می‌کنند که بازتابی از فرهنگ غنی آن‌هاست. برخی از این جشنواره‌ها، مانند کاتاراگاما، به نمادی از همزیستی ادیان مختلف تبدیل شده‌اند.

دیوالی یا دیپاوالی (Deepavali)

دیوالی که به «جشنواره نورها»ی هندوها مشهور است، نماد پیروزی خیر بر شر، نور بر تاریکی و امید بر ناامیدی است . این جشنواره که توسط جامعه تامیل در ماه اکتبر یا نوامبر برگزار می‌شود، یکی از مهم‌ترین جشن‌های هندو در سریلانکا است .

• جذابیت‌های اصلی: مردم خانه‌ها و معابد خود را با چراغ‌های روغنی (دیا) و فانوس‌های روشن تزئین می‌کنند . پوشیدن لباس‌های نو، دید و بازدید خانوادگی، خوردن شیرینی‌های سنتی و عبادت در معابد از آداب اصلی این روز است .

ماها شیواراتری (Maha Shivarathri)

این جشنواره که به «شب بزرگ شیوا» ترجمه می‌شود، یکی دیگر از جشن‌های مهم هندوهاست که در ماه فوریه یا مارس برگزار می‌شود . در این شب، مؤمنان تمام شب را بیدار مانده، روزه می‌گیرند و به عبادت و نیایش لرد شیوا می‌پردازند .

جشنواره نالور (Nallur Festival)

این جشنواره بزرگ و تماشایی هندو به مدت 25 روز در ماه آگوست در معبد نالور کنداسوامی در شهر جافنا برگزار می‌شود . این جشن به لرد موروگان (خدای جنگ) تقدیم شده و با رژه‌ها، آیین‌های مذهبی پیچیده و حضور هزاران نفر از مؤمنان همراه است .

جشنواره وِل (Vel Festival)

این جشنواره یکی از دیدنی‌ترین رویدادهای هندو در کلمبو است که در ماه‌های جولای یا آگوست برگزار می‌شود . این جشن به افتخار پیروزی لرد موروگان بر نیروهای شیطانی برپا شده و کارناوال‌های بزرگی در سطح شهر به راه می‌افتد . در این کارناوال‌ها، ارابه‌ای بزرگ و تزئین‌شده که حامل نیزه مقدس (ول) است، توسط هزاران نفر از مردم همراهی می‌شود .

جشنواره کاتاراگاما (Kataragama Festival): تلاقی ادیان و آیین‌های باستانی

این جشنواره که در شهر مقدس کاتاراگاما در جنوب سریلانکا برگزار می‌شود، یکی از منحصربه‌فردترین رویدادهای فرهنگی جهان است . این رویداد نماد زنده‌ای از همزیستی مسالمت‌آمیز و تلاقی باورهای گوناگون از جمله هندو، بودایی، مسلمان و آیین‌های بومی مردمان وددا (Vedda) است .

• ریشه‌های چنددینی: قداست کاتاراگاما ریشه در دوران باستان و پیش از ورود ادیان بزرگ به جزیره دارد . این مکان برای پیروان ادیان مختلف اهمیت دارد:

  • هندوها: این خدا را با نام "موروگان" (Murugan) یا "اسکاندا" (Skanda) پرستش می‌کنند .
  • بودایی‌ها: او را به عنوان "کاتاراگاما دویو"، یک بوداسف (نگهبان بودیسم) می‌شناسند .
  • مسلمانان: این مکان را به "خضر نبی" (ع) مرتبط می‌دانند و مسجدی در این مجموعه وجود دارد .
  • بومیان وددا: همچنان خدای کاتاراگاما را به عنوان یکی از خدایان اصلی خود می‌پرستند .

• زمان برگزاری و آیین‌ها: این جشنواره حدود دو هفته در ماه‌های ژوئیه یا آگوست برگزار می‌شود . جذابیت‌های اصلی آن عبارتند از:

  • پراهرا (Perahera): راهپیمایی‌های شبانه باشکوه با حضور فیل‌های آراسته، رقصندگان و نوازندگان .
  • پادا یاترا (Pada Yatra): سفر زیارتی طولانی با پای پیاده که هزاران زائر از شمال سریلانکا آغاز می‌کنند .
  • راه رفتن روی آتش (Fire Walking): مشهورترین آیین این جشنواره که در آن زائران با پای برهنه از روی بستری از زغال‌های گداخته عبور می‌کنند .
  • ریاضت‌های جسمانی: برخی زائران با سوراخ کردن پوست بدن با سیخ‌های فلزی، ارادت خود را نشان می‌دهند .

جشن‌های ملی و فرهنگی با آداب و رسوم عمیق

علاوه بر جشن‌های مذهبی، سریلانکا دارای رویدادهای ملی است که تمام مردم کشور، فارغ از دین و نژاد، در آن شرکت می‌کنند و ریشه در سنت‌های کشاورزی و نجومی دارند.

سال نو سینهالی و تامیل (Aluth Avurudda): هماهنگی کیهانی و اتحاد فرهنگی

این جشنواره یکی از مهم‌ترین رویدادهای ملی سریلانکاست که در روز 13 یا 14 آوریل توسط هر دو جامعه سینهالی (بودایی) و تامیل (هندو) جشن گرفته می‌شود . این جشن که همزمان با پایان فصل برداشت و آغاز بهار است، نمادی از هماهنگی فرهنگی در این کشور به شمار می‌رود .

• هماهنگی بر اساس Nekath (جدول زمانی نجومی): اساس این جشن بر حرکت خورشید از صورت فلکی ماهی (Meena Rashiya) به برج حمل (Mesha Rashiya) استوار است . ستاره‌شناسان زمان دقیق این گذار و همچنین ساعات سعد برای انجام هر یک از آیین‌های سال نو را محاسبه و اعلام می‌کنند . این پایبندی همگانی به یک جدول زمانی واحد، حس قوی از وحدت و هویت مشترک را در میان جوامع مختلف سریلانکا تقویت می‌کند . دوره گذار خورشید، Nonagathaya یا "دوره خنثی" نامیده می‌شود که در آن مردم از کارهای معمول دست کشیده و به فعالیت‌های مذهبی می‌پردازند .

• آیین‌های کلیدی:

  • روشن کردن اجاق و پختن کیریبات (Kiribath): در زمان سعد تعیین‌شده، بانوی خانه اجاق را روشن کرده و شیر را در یک قابلمه سفالی نو می‌جوشاند . سر رفتن شیر نمادی از سعادت و فراوانی برای سال جدید است . سپس با این شیر، غذای سنتی "کیریبات" (شیربرنج) پخته می‌شود که اولین وعده غذایی سال نو است .
  • اولین معامله (Ganu Denu): این آیین شامل اولین معامله مالی در سال جدید است که معمولاً با پیچیدن پول در برگ فوفل و تقدیم آن به بزرگ خانواده انجام می‌شود و نماد رفاه و تداوم روابط اجتماعی است .
  • ادای احترام و مسح روغن: جوان‌ترها با تقدیم برگ‌های فوفل به بزرگ‌ترهای خانواده، به آن‌ها ادای احترام می‌کنند . همچنین، آیین مسح روغن (Hisa Thel Gaama) توسط بزرگ‌ترها یا راهبان با روغنی گیاهی برای آرزوی سلامتی انجام می‌شود .
  • بازی‌های سنتی (Avurudu Kreeda): پس از اتمام مراسم، جامعه در فضای باز گرد هم آمده و به بازی‌های سنتی مانند طناب‌کشی، جنگ بالش (Kotta Pora) و نواختن طبل‌های بزرگ (Raban) می‌پردازند .

تای پونگال (Thai Pongal): سپاسگزاری از طبیعت و جشن برداشت محصول

این جشنواره چهار روزه که قدمتی بیش از هزار سال دارد، یک جشن برداشت محصول است که در ماه ژانویه (معمولاً از 14 تا 17 ژانویه) توسط جامعه تامیل برگزار می‌شود . در این جشن، از خدای خورشید (سوریا) برای برکت بخشیدن به محصولات کشاورزی سپاسگزاری می‌شود . نام "پونگال" به معنای "جوشیدن" یا "سرریز شدن" است و به غذای اصلی این جشن اشاره دارد که نمادی از فراوانی و سعادت است .

• مراحل چهار روزه جشنواره:
  • روز اول - بوگی پونگال (Bhogi Pongal): این روز به تجدید و پاکسازی اختصاص دارد. مردم خانه‌های خود را تمیز کرده و وسایل قدیمی را در آتشی به نام "بوگی مانتالو" می‌سوزانند که نماد سوزاندن انرژی‌های منفی و شروعی تازه است .
  • روز دوم - سوریا پونگال (Surya Pongal): این روز اصلی‌ترین روز جشنواره و وقف پرستش خدای خورشید است . آیین اصلی، پختن غذای مخصوص «پونگال» (ترکیبی از برنج تازه، شیر و شکر زرد) در یک دیگ سفالی و در فضای باز است . جوشیدن و سر رفتن شیر با فریادهای شادمانه "Pongalo Pongal!" همراه می‌شود و نشانه فراوانی و رفاه در سال جدید است .
  • روز سوم - ماتو پونگال (Mattu Pongal): این روز برای گرامیداشت و قدردانی از دام‌ها، به ویژه گاوها، که نقش حیاتی در کشاورزی دارند، برگزار می‌شود . گاوها را شسته، شاخ‌هایشان را رنگ‌آمیزی کرده، با زنگوله و گل تزئین می‌کنند و به آن‌ها غذاهای مخصوص می‌خورانند .
  • روز چهارم - کانوم پونگال (Kaanum Pongal): روز پایانی به دید و بازدیدهای خانوادگی و تقویت پیوندهای اجتماعی اختصاص دارد . کلمه "کانوم" به معنای "دیدن" است و خانواده‌ها برای تحکیم روابط به دیدار یکدیگر می‌روند .

روز استقلال

روز 4 فوریه، روز استقلال سریلانکا از بریتانیا در سال 1948 است . این روز یک جشن ملی مهم است که با رژه‌های نظامی باشکوه، رقص‌های فرهنگی و مراسم رسمی در سراسر کشور، به ویژه در پایتخت، کلمبو، گرامی داشته می‌شود .

خلاصه

سریلانکا سرزمینی است که تقویم آن با جشنواره‌های رنگارنگ و پرجنب‌وجوش پر شده است. این جشنواره‌ها که ریشه در باورهای عمیق بودایی، هندو و سنت‌های ملی دارند، تنها یک جاذبه گردشگری نیستند، بلکه روح تپنده فرهنگ و هویت این ملت را به نمایش می‌گذارند. از رژه‌های باشکوه و چندلایه کندی اسالا پراهرا که با جزئیات دقیق تاریخی و هنری برگزار می‌شود ، گرفته تا نورافشانی معنوی و روایت‌های بصری در وساک پویا که با فانوس‌های نمادین و پاندال‌های غول‌پیکر همراه است ، هر جشنواره تجربه‌ای منحصربه‌فرد ارائه می‌دهد. در این میان، جشن‌های ملی مانند سال نو سینهالی و تامیل با آداب و رسوم دقیق نجومی خود، نمادی از اتحاد فرهنگی هستند و تای پونگال با مراحل چهارگانه‌اش، اوج سپاسگزاری از طبیعت و پیوند عمیق با کشاورزی را به تصویر می‌کشد . همچنین، جشنواره کاتاراگاما به عنوان نمادی بی‌بدیل از همزیستی ادیان مختلف می‌درخشد؛ جایی که آیین‌های حیرت‌انگیزی مانند راه رفتن روی آتش، ایمان عمیق زائران بودایی، هندو، مسلمان و بومی را به نمایش می‌گذارد . این رویدادها بهترین فرصت برای درک عمیق‌تر از تاریخ، هنر و زندگی اجتماعی مردم سریلانکا هستند و سفر به این جزیره زیبا را به خاطره‌ای ماندگار تبدیل می‌کنند.