آشنایی با محبوب ترین جاهای دیدنی ایران
به گزارش مجله سرگرمی، ایران، سرزمینی با تاریخ و تمدنی غنی و طبیعتی چهارفصل، گنجینهای از جاذبههای گردشگری را در خود جای داده است . از ویرانههای باشکوه امپراتوریهای باستان گرفته تا شاهکارهای معماری اسلامی، و از مناظر طبیعی بکر و حیرتانگیز تا شهرهای مدرن و پرجنبوجوش، هر گوشه از این خاک پهناور، داستانی برای گفتن و زیبایی برای به نمایش گذاشتن دارد . این گزارش به معرفی جامع محبوبترین و پربازدیدترین مقاصد گردشگری ایران میپردازد که ترکیبی از تاریخ، فرهنگ، طبیعت و جاذبههای مدرن را به گردشگران داخلی و خارجی ارائه میدهند.
برای دریافت مشاوره و خدمات تخصصی گردشگری و سفر به سراسر دنیا با مجری مستقیم تورهای مسافرتی و گردشگری همراه باشید.
1. آثار باستانی و تاریخی: سفری به اعماق تاریخ
ایران مهد تمدنهای کهن است و آثار بهجایمانده از این دوران، پنجرهای به سوی شکوه و عظمت گذشته این سرزمین میگشایند . بسیاری از این آثار به دلیل ارزش استثنایی خود در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاند.
تخت جمشید (پرسپولیس)، فارس: بیشک، تخت جمشید (ثبت در یونسکو: 1979) نماد شکوه و عظمت امپراتوری هخامنشی و یکی از مهمترین اسناد تاریخ تمدن در جهان است . این مجموعه باشکوه که ساخت آن به دستور داریوش بزرگ در حدود سال 518 پیش از میلاد بر دامنه کوه رحمت آغاز شد، پایتخت تشریفاتی و آیینی امپراتوری برای برگزاری جشنهای نوروز و پذیرایی از نمایندگان ملل تابعه بود .
- دروازه ملل: ورودی اصلی مجموعه، دروازهای باشکوه است که توسط خشایارشا ساخته شد و با تندیسهای عظیم گاوهای بالدار با سر انسان (لاماسو) محافظت میشود . کتیبهای به سه زبان پارسی باستان، ایلامی و بابلی بر بالای آن، این بنا را به عنوان دروازهای برای ورود تمام ملل معرفی میکند .
- کاخ آپادانا: مهمترین و بزرگترین تالار تشریفاتی تخت جمشید با 36 ستون عظیم، برای پذیرش نمایندگان اقوام مختلف ساخته شده بود . پلکانهای این کاخ با نقش برجستههایی بینظیر تزئین شده که نمایندگان 23 ملت را در حال ارائه هدایا به پادشاه نشان میدهد و سندی بیبدیل از تنوع فرهنگی و وحدت سیاسی در امپراتوری هخامنشی است .
- کاخ صد ستون: این کاخ که به تالار تخت نیز شهرت دارد، دومین کاخ بزرگ تخت جمشید است که ساخت آن توسط خشایارشا آغاز و توسط اردشیر یکم تکمیل شد . این تالار با 100 ستون سنگی، محلی برای گردهماییهای رسمی بوده است .
پاسارگاد، فارس: این مجموعه باستانی (ثبت در یونسکو: 2004)، میراثی جاودان از کوروش بزرگ و نخستین پایتخت امپراتوری هخامنشی است .
- آرامگاه کوروش بزرگ: مشهورترین بخش این مجموعه، آرامگاه ساده و در عین حال باشکوه کوروش است که با سنگهای مرمرین سفید و بدون استفاده از ملات ساخته شده و بر روی یک سکوی شش پلهای قرار دارد . این بنا نمادی از عدالت و منش والای بنیانگذار امپراتوری هخامنشی است و توصیف آن در منابع تاریخی یونان باستان نیز آمده است .
چغازنبیل، خوزستان: این زیگورات باستانی، یادگاری از تمدن ایلامی و نخستین اثر تاریخی ایران است که در سال 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید . این بنا در حدود 1250 پیش از میلاد به دستور «اونتاش-نپیریشا»، پادشاه ایلامی، برای ستایش ایزد «اینشوشیناک» ساخته شد . نام باستانی آن «دور-اونتاش» (شهر اونتاش) بوده و یک مرکز مذهبی مهم به شمار میرفته است . این بنای 5 طبقه با ارتفاع اولیه 52 متر، نمونهای برجسته از معماری زیگوراتی است و سیستم تصفیه آب آن که آب را از طریق کانالی 45 کیلومتری از رود کرخه تأمین میکرد، از شگفتیهای مهندسی باستان است .
ارگ بم، کرمان: بزرگترین سازه خشتی جهان، ارگ بم (ثبت در یونسکو: 2004)، شهری باستانی است که قدمت آن به دوره هخامنشی بازمیگردد . این ارگ که در مسیر استراتژیک جاده ابریشم قرار داشت، در قرون هفتم تا یازدهم میلادی به اوج شکوه خود رسید . این شهر کامل شامل دو بخش حکومتی و رعیتنشین با عناصری چون بازار، مسجد و خانهها بود . اگرچه زلزله سال 1382 آسیبهای فراوانی به آن وارد کرد، اما با همکاریهای بینالمللی بازسازی شد و از فهرست میراث در خطر یونسکو خارج گردید .
تخت سلیمان، آذربایجان غربی: این مجموعه تاریخی-مذهبی (ثبت در یونسکو: 2003) پیرامون یک دریاچه جوشان طبیعی شکل گرفته و در دوران ساسانیان به اوج اهمیت خود رسید . این مکان میزبان آتشکده آذرگُشنَسپ، یکی از سه آتشکده بزرگ و مقدس ساسانیان بود که به طبقه جنگاوران و پادشاهان اختصاص داشت . پادشاهان ساسانی پس از تاجگذاری با پای پیاده به زیارت آن میآمدند .
کتیبه و نقش برجسته بیستون، کرمانشاه: این اثر (ثبت در یونسکو: 2006) که بزرگترین سنگنوشته جهان است، سندی تاریخی از شرح پیروزی داریوش بزرگ بر شورشیان به شمار میرود . این کتیبه به سه زبان پارسی باستان، ایلامی و بابلی (اکدی) نوشته شده و کلید رمزگشایی خط میخی پارسی توسط هنری راولینسون بود که اهمیتی همتراز با سنگ روزتا دارد . نقش برجسته، داریوش را در حال غلبه بر «گئومات مغ» و 9 شورشی دیگر نشان میدهد .
2. شاهکارهای فرهنگی و معماری: تلفیق هنر و مذهب
معماری ایرانی، بهویژه در دوران اسلامی، با خلق بناهایی بینظیر، هنر و فرهنگ غنی این سرزمین را به جهانیان معرفی کرده است . میدانها، مساجد، کاخها و باغها هر یک جلوهای از این هنر هستند.
میدان نقش جهان، اصفهان: این میدان که به "نصف جهان" شهرت دارد و با نام رسمی میدان امام نیز شناخته میشود، یکی از بزرگترین و زیباترین میدانهای تاریخی جهان و از شاهکارهای دوره صفوی است . این میدان مستطیل شکل با طول حدود 560 متر و عرض 160 متر، در سال 1979 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و چهار شاهکار معماری را در خود جای داده است .
- مسجد امام (مسجد شاه سابق): این مسجد در ضلع جنوبی میدان، شاهکاری از معماری، کاشیکاری و حجاری قرن یازدهم هجری است . گنبد دوپوسته عظیم، منارههای رفیع و کاشیکاریهای معرق و هفترنگ خیرهکننده، نماد شکوه هنر صفوی است .
- مسجد شیخ لطفالله: این مسجد در ضلع شرقی میدان، به دستور شاه عباس اول به عنوان عبادتگاه خصوصی خاندان سلطنتی ساخته شد . این بنا به دلیل نداشتن مناره و حیاط و همچنین گنبد مدور بینظیرش با کاشیکاریهای به رنگ نخودی شهرت دارد .
- کاخ عالیقاپو: این عمارت شش طبقه در ضلع غربی میدان، ورودی دولتخانه صفوی و مقر حکومتی بوده است . طبقه ششم، معروف به "تالار موسیقی"، دارای گچبریهای منحصربهفرد برای بهبود کیفیت آکوستیک صدا است .
- سردر قیصریه: این سردر باشکوه در ضلع شمالی میدان، ورودی اصلی بازار بزرگ اصفهان است . نقاشیهای دیواری آن به رضا عباسی، نقاش شهیر عصر صفوی، نسبت داده میشود .
بافت تاریخی یزد (شهر میراث جهانی یونسکو): شهر یزد، نخستین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی زنده جهان، در سال 2017 به عنوان یک میراث جهانی در یونسکو به ثبت رسید . این شهر کویری شاهکار نبوغ ایرانیان در سازگاری با اقلیم گرم و خشک است . معماری هوشمندانه یزد با عناصری چون بادگیرها (برجهای تهویه طبیعی)، قناتها (شبکه آبرسانی زیرزمینی) و کوچههای آشتیکنان شناخته میشود .
- مسجد جامع یزد: این مسجد با منارههای رفیع 52 متری و کاشیکاریهای معرق خیرهکننده، یکی از زیباترین مساجد ایران است .
- مجموعه امیرچخماق: این مجموعه شامل میدان، تکیه، مسجد و بازار، نماد شهر یزد محسوب میشود .
- باغ دولتآباد: این باغ که به صورت جداگانه در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، به خاطر داشتن بلندترین بادگیر خشتی جهان به ارتفاع نزدیک به 34 متر شهرت دارد .
کاخ گلستان، تهران: این کاخ باشکوه، یادگاری از دوران قاجار و یکی از منحصربهفردترین مجموعههای تاریخی ایران است که در سال 2013 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید . سنگ بنای اولیه آن در دوره صفویه گذاشته شد اما در عصر قاجار، بهویژه در زمان ناصرالدین شاه، به اوج شکوه خود رسید و به محل سکونت و حکومت شاهان تبدیل شد . معماری کاخ گلستان تلفیقی از هنر سنتی ایرانی و سبک نئوکلاسیک اروپایی است که تحت تأثیر سفرهای ناصرالدین شاه به اروپا شکل گرفت .
- شمسالعماره: این بنای مرتفع که زمانی نماد تهران بود، به دستور ناصرالدین شاه برای تماشای منظره شهر ساخته شد . این بنا با پنج طبقه، اولین ساختمانی در تهران بود که در سازه آن از فلز استفاده شد و معماری آن ترکیبی از سبک ایرانی و غربی است .
- تالار آینه: این تالار مشهور، شهرت خود را مدیون آینهکاریهای ظریف و خیرهکننده و همچنین نقاشی معروف «تالار آینه» اثر کمالالملک است که تصویری از ناصرالدین شاه را در این تالار به تصویر میکشد .
- ایوان تخت مرمر: این ایوان که از قدیمیترین بخشهای کاخ است، با تزئینات هنرمندانهای چون گچبری و سنگتراشی آراسته شده و میزبان تخت مرمرین مشهوری است که به دستور فتحعلی شاه از مرمر یزد ساخته شد و محل برگزاری مراسم رسمی بود .
- خلوت کریمخانی: این بخش که یادگاری از دوران کریمخان زند است، فضایی دنج با یک تخت مرمرین کوچکتر است و به دلیل وجود سنگ مزار ناصرالدین شاه شهرت دارد .
مسجد نصیرالملک (مسجد صورتی)، شیراز: این مسجد از شاهکارهای معماری دوره قاجار است و شهرت جهانی خود را مدیون استفاده بیبدیل از شیشههای رنگی در شبستان غربی خود است . هنگام صبح، تابش نور خورشید از میان این شیشهها، فضایی رؤیایی و رنگارنگ در داخل شبستان ایجاد میکند . به دلیل غلبه رنگ صورتی در کاشیکاریهای آن، به «مسجد صورتی» مشهور است .
مجموعه شیخ صفیالدین اردبیلی، اردبیل: این مجموعه خانقاهی و آرامگاهی که در سال 2010 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید، یکی از برجستهترین آثار معماری اسلامی و سندی مهم از تاریخ سلسله صفویه است . ساخت آن پس از وفات شیخ صفیالدین اردبیلی (جد سلاطین صفوی) در قرن هشتم هجری آغاز شد و در دوره صفویه، بهویژه زمان شاه عباس، به اوج شکوه خود رسید . این مکان آرامگاه شخصیتهای مهمی چون شاه اسماعیل اول و شهیدان جنگ چالدران است .
- بخشهای شاخص: این مجموعه شامل بخشهای متعددی با تزئینات هنری بینظیر است : گنبد الله الله با کاشیکاری فیروزهای ، چینیخانه با گچبریهای هنرمندانه برای نمایش ظروف نفیس ، مسجد جنتسرا به عنوان سازهای هشتضلعی و کمنظیر برای مراسم صوفیانه و دارالحفاظ (قندیلخانه) که محل تلاوت قرآن بوده است .
باغهای ایرانی (باغ ارم، باغ فین، باغ شازده ماهان): 9 باغ ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاند که نمادی از بهشت بر روی زمین و تلفیقی از معماری، آب و طبیعت هستند.
- باغ ارم شیراز: با تنوع گیاهی فوقالعاده و عمارت تاریخی زیبا.
- باغ فین کاشان: شهرت خود را مدیون طراحی هوشمندانه آب و وقوع قتل امیرکبیر در حمام آن است.
- باغ شازده ماهان: نگینی سبز در دل کویر کرمان که با سیستم آبرسانی هوشمندانه، منظرهای شگفتانگیز خلق کرده است.
3. شگفتیهای طبیعی و مقاصد تفریحی
ایران با داشتن کویرهای وسیع، جزایر منحصربهفرد، جنگلهای کهن و پیستهای اسکی، مقصدی جذاب برای طبیعتگردان و علاقهمندان به تفریحات مدرن است.
جزایر خلیج فارس (کیش، قشم و هرمز):
- کیش: این جزیره که یک منطقه آزاد تجاری است، به مروارید خلیج فارس معروف است و یکی از محبوبترین مقاصد گردشگری مدرن ایران به شمار میرود . کیش با سواحل مرجانی آرام، آبهای نیلگون، امکانات متنوع تفریحات دریایی مانند غواصی، جت اسکی و پاراسل و مراکز خرید مدرن و لوکس مانند میکامال، دامون و سارینا شهرت دارد .
- قشم (ژئوپارک جهانی یونسکو): بزرگترین جزیره ایران و اولین ژئوپارک خاورمیانه است که به دلیل پدیدههای زمینشناختی منحصربهفردش به ثبت جهانی یونسکو رسیده است . جاذبههایی چون دره ستارگان، جنگلهای حرا، تنگه چاهکوه و غار نمکدان (یکی از طولانیترین غارهای نمکی جهان) در این جزیره قرار دارند .
- هرمز: این جزیره به سرزمین خاکهای رنگی شهرت دارد و با سواحل سرخ و کوههای رنگینکمانی، منظرهای بیبدیل را پیش چشم گردشگران قرار میدهد.
استانهای شمالی (گیلان و مازندران): قطب گردشگری داخلیسواحل دریای خزر، جنگلهای انبوه هیرکانی (میراث جهانی یونسکو) و ییلاقات سرسبز، این استانها را به یکی از اصلیترین مقاصد گردشگری داخلی ایران تبدیل کرده است.
- روستای ماسوله (گیلان): این روستا با معماری پلکانی منحصربهفرد خود شهرت جهانی دارد؛ به طوری که حیاط هر خانه، سقف خانهای دیگر است.
- قلعه رودخان (گیلان): این دژ مستحکم که قدمت آن به دوره ساسانیان میرسد، بر فراز ارتفاعات جنگلی فومن قرار دارد و یکی از عظیمترین دژهای نظامی ایران است .
- ییلاقات ماسال و جواهرده: ماسال در گیلان با پدیده اقیانوس ابر و جواهرده در ارتفاعات رامسر با چشماندازهای بینظیر، از محبوبترین ییلاقات شمال هستند .
کوه دماوند: نماد طبیعی و فرهنگی ایرانقله دماوند با ارتفاع 5610 متر، بلندترین کوه ایران و بلندترین آتشفشان آسیا است . این کوه که در فهرست آثار ملی طبیعی ثبت شده، یک نماد ملی با اهمیت اسطورهای عمیق است و در شاهنامه فردوسی با به بند کشیده شدن ضحاک گره خورده است . دشت لار در کوهپایههای آن، در فصل بهار با شقایقهای سرخ شهرت جهانی دارد .
پیستهای اسکی: ایران به لطف رشتهکوههای البرز و زاگرس، دارای پیستهای اسکی متعددی است که در فصل زمستان میزبان علاقهمندان به ورزشهای زمستانی هستند .
- دیزین: مهمترین و مجهزترین پیست ایران و خاورمیانه که توسط فدراسیون جهانی اسکی برای برگزاری مسابقات رسمی به رسمیت شناخته شده است .
- شمشک و دربندسر: این دو پیست در نزدیکی تهران قرار دارند و از مقاصد محبوب پایتختنشینان محسوب میشوند . پیست دربندسر با امکاناتی مدرن مانند دستگاه برفساز و پیست اسکی شب، تجربهای متفاوت ارائه میدهد .
- توچال: این پیست به دلیل نزدیکی به تهران و دسترسی آسان از طریق تلهکابین، یکی از پرطرفدارترینهاست .
- سایر پیستها: پیستهای دیگری چون پولادکف (فارس)، آلوارس (اردبیل) و شیرباد (خراسان رضوی) نیز فرصتهای جذابی برای لذت بردن از طبیعت برفی ایران فراهم میکنند .
کویر لوت و کویر مرنجاب: کویر لوت (میراث جهانی یونسکو)، یکی از گرمترین نقاط کره زمین، با کلوتهای شگفتانگیز شناخته میشود. کویر مرنجاب نیز با تپههای شنی روان، مقصدی محبوب برای کویرنوردی است.
روستاهای صخرهای (کندوان و میمند): کندوان در آذربایجان شرقی با خانههای کلهقندی و میمند در کرمان (میراث جهانی یونسکو) با قدمتی چندهزارساله، نمونههای بینظیری از زندگی در خانههای دستکند هستند.
غار علیصدر، همدان: یکی از بزرگترین غارهای آبی جهان که قایقرانی در دالانهای آن، تجربهای منحصربهفرد است.
4. جاذبههای شهری و فرهنگی: از سنت تا مدرنیته
علاوه بر آثار تاریخی و طبیعی، برخی نمادهای شهری و فرهنگی نیز به مقاصد محبوب گردشگری تبدیل شدهاند.
آرامگاههای شعرا (حافظیه و سعدیه)، شیراز: این مکانها نه تنها آرامگاه دو شاعر بزرگ ایران، بلکه میعادگاه فرهنگی عاشقان شعر و ادب از سراسر جهان هستند.
- حافظیه: بنای کنونی توسط معمار فرانسوی، آندره گدار، طراحی شده و گنبد مسیرنگ آن به شکل کلاه دراویش است . معماری آن نمادین بوده و مجموعه را به دو بخش دنیای مادی و عالم ملکوت تقسیم میکند .
- سعدیه: این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بوده است . بنای زیبای کنونی توسط معمار برجسته، محسن فروغی، با الهام از کاخ چهلستون و تلفیقی از معماری سنتی و مدرن ساخته شده است .
برج میلاد، تهران: این برج مخابراتی چندمنظوره با ارتفاع 435 متر، بلندترین برج ایران و ششمین برج بلند مخابراتی جهان است . برج میلاد که نمادی از تهران مدرن است، به دلیل امکانات متنوعی چون سکوی دید باز با چشمانداز 360 درجه از شهر، رستوران گردان، مرکز همایشهای بینالمللی و فضاهای تفریحی، به یکی از محبوبترین مقاصد گردشگری پایتخت تبدیل شده است . سازه رأس این برج با 13 هزار متر زیربنا، از این نظر در میان برجهای مخابراتی جهان مقام اول را دارد .
پل طبیعت، تهران: این پل سه طبقه که صرفاً برای عبور پیاده طراحی شده، دو پارک بزرگ تهران، آب و آتش و طالقانی را به یکدیگر متصل میکند . این پل که توسط معمار ایرانی، لیلا عراقیان، طراحی شده، به دلیل فرم ارگانیک و الهامگرفته از درختان، جوایز متعدد معماری بینالمللی مانند جایزه آقاخان را از آن خود کرده است . پل طبیعت فقط یک گذرگاه نیست، بلکه با داشتن کافهها و فضاهایی برای نشستن، به مکانی برای تعامل اجتماعی و تفریح تبدیل شده و به عنوان سومین نماد تهران شناخته میشود .
خلاصه
ایران کشوری با تنوع بینظیر در جاذبههای گردشگری است که میتواند پاسخگوی سلیقههای مختلف باشد. این گزارش محبوبترین مقاصد گردشگری ایران را در چهار دسته اصلی طبقهبندی کرده است:
- آثار باستانی و تاریخی: شامل گنجینههای ثبت شده در یونسکو مانند تخت جمشید، پاسارگاد، چغازنبیل، ارگ بم و کتیبه بیستون که نمایانگر تمدنهای کهن ایران هستند.
- شاهکارهای فرهنگی و معماری: شامل میدان نقش جهان، بافت تاریخی یزد، کاخ گلستان، مجموعه شیخ صفیالدین اردبیلی، مسجد نصیرالملک و باغهای ایرانی که اوج هنر و معماری ایرانی-اسلامی را به نمایش میگذارند.
- شگفتیهای طبیعی و مقاصد تفریحی: شامل جاذبههای ثبت شده در یونسکو مانند ژئوپارک جهانی قشم، جنگلهای هیرکانی و کویر لوت، استانهای شمالی با جاذبههایی چون ماسوله، کوه دماوند به عنوان نماد ملی، جزیره کیش به عنوان قطب تفریحات مدرن و پیستهای اسکی مهم کشور.
- جاذبههای شهری و فرهنگی: شامل آرامگاههای شعرا در شیراز با معماری شاخص و نمادهای مدرن تهران مانند برج میلاد و پل طبیعت که تلفیقی از هنر معاصر و کاربری اجتماعی هستند.
شهرهای اصفهان، شیراز و یزد به دلیل تمرکز بالای آثار تاریخی و فرهنگی، از مهمترین قطبهای گردشگری ایران به شمار میروند . همچنین، جاذبههای طبیعی و تفریحی منحصربهفرد مانند جزایر کیش و قشم، مناطق شمالی و پیستهای اسکی، مقاصد اصلی طبیعتگردی و گردشگری مدرن هستند. این تنوع گسترده، ایران را به مقصدی چهارفصل و جذاب برای انواع گردشگری، از فرهنگی و تاریخی گرفته تا طبیعتگردی و ماجراجویی، تبدیل کرده است.