آشنایی با جنگل های ارسباران در ایران - مجله سرگرمی

جنگل های ارسباران در دل طبیعت بکر و دست نخورده استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. جنگل ارسباران با وسعت بیش از 70 هزار هکتار سرزمین پهناوری است که از شمال به رود ارس و از مشرق به مشگین شهر و مغان و از جنوب به سراب و اوجان و از مغرب به مرند و تبریز محدود است و شهرستان اهر را در بر می گیرد. بدون شک جنگل ارسباران از مکانهای دیدنی و تفریحی آذربایجان شرقی و همچنین ایران است.

نمایی از جنگل های سبز ارسباران

راه های دسترسی به جنگل های ارسباران

ارسباران در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان قرار گرفته و برای رسیدن به این طبیعت بکر باید به شمال آذربایجان شرقی بروید. اگر از جهت تهران حرکت می کنید؛ از آزادراه تهران-تبریز وارد جهت فرعی که به سوی اهر می رود را انتخاب کنید پس از گذر از اهر به کلیبر که در کناره جنوب شرقی منطقه حفاظت شده ارسباران است می رسید.

موقعیت جغرافیایی جنگل های ارسباران

ویژگی جنگل های ارسباران

از ویژگی های منطقه ارسباران شامل کوههای بلند و درختان گوناگون است که نگاه هر بیننده ای را مجذوب و حیران خویش می سازد و همچنین زیست گاهحیواناتی از جمله: خرس قهوه ای، خوک وحشی، روباه، شغال، گرگ، سیاه گوش و .... ، پرندگانی از قبیل: کبک، کبک چیل، جی جاق، کلاغ نوک قرمز و پرندگان شکاری چون عقاب طلایی، شاهین و ... همچنین از لحظ پوشش گیاهی دارای گونه های مختلف گیاهی منحصر به فرد سرخدار، ممرز، بلوط، فندق، گردو و سماق و غیره می باشد که گاه از نظر تنوع در دنیا بی نظیر است.

نمای داخل بخشی از جنگل های ارسباران

پارک ملی ارسباران

ارسباران در حال حاضر به عنوان پارک ملی شناخته می گردد و تنوع جانوری زیادی نیز در آن وجود دارد. اما باید توجه داشت که این منطقه به دلیل شنمایندگی و چشم انداز های بکر در سال 1350 و 1352 به عنوان منطقه ممنوعه و سپس منطقه حفاظت شده، تحت حفاظت و نظارت اعلام شد. 220 گونه پرنده، 38 گونه خزنده، 5 گونه دوزیست، 48 گونه پستاندار و 22 گونه ماهی در این منطقه زندگی می نمایند که از پسدانداران جنگل ارسباران می توان به کَل، بز، گراز، خرس قهوه ای، وشق (سیاه گوش) و پلنگ اشاره نمود.

مرغ قفقازی سیاه یا همان قره خروس قفقازی، کبک، دراج، قرقاول، پرندگان شکاری مختلف و تعداد بی شماری پرنده آبزی و خشکی زی از جمله پرندگان این منطقه هستند. یکی از اصلی ترین ماموریت های پارک ملی ارسباران حفاظت و احیای نسل مارال (نوعی آهو) است. در همین جهت چندی پیش 7 راس مارال از پارک ملی گلستان به این منطقه انتقال یافت و در زمینی به وسعت هفت هکتار در مرکز تحقیقاتی اینالو رها شدند.

دامداران در مراتع سرسبز ارسباران

در کنار تنوع جانوری منطقه ارسباران، این منطقه از تنوع گیاهی زیادی نیز بهره می برد. از درختان این منطقه می توان به بلوط، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی و بوته های تمشک و زغال اخته اشاره نمود. میوه بومی این جنگل نیز قره قات نام دارد که میوه ای ترش مزه است و هر بوته آن در سال 3 تا 4 کیلو میوه می دهد و میوه های آن نیز در اواسط تابستان می رسند. در کنار درختان مختلف، ارسباران دارای تنوع گیاهی و قارچی بالایی است و گفتنی می گردد که از 2 هزار و 400 گونه ای گیاهی که در آذربایجان یافت شده، حدود هزار و 400 گونه آن مربوط به جنگل های ارسباران هستند.

تنوع قارچ های شناسایی شده در این منطقه نیز 250 گونه بوده است. قارچ دنبلان که نوع سیاه و سفید آن قیمت بالایی دارند، به وفور در بیشه های ارسباران و به خصوص در نزدیکی روستای دریلو یافت می گردد. لازم به ذکر است که قارچ دنبلان نوعی قارچ زیرزمینی است و واژه دنبلان نیز در ترکی به معنای متورم یا بالا آمده است و از آن جایی که این قارچ در زمان رشد، خاک روی خود را بالا می برد، افراد از این نشانه قارچ مذکور را پیدا می نمایند. این نام برای این نوع از قارچ حکایت از قدمت استفاده غذایی آن دارد.

نمایی از قلعه بابک در جنگل های ارسباران

جاذبه های گردشگری ارسباران

• قلعه بابک که به نام های دژ بابک، بذ و قلعه جمهور هم معروف است، دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرم دین بوده است. این قلعه در نزدیکی شهر کلیبر قرار گرفته است.
• آرامگاه منسوب به مادر تیمور لنگ در روستای آس قدیم در 35 کیلومتری جاده اهر به کلیبر که از تخته سنگهای عظیم و صاف ساخته شده و به مرور زمان و عدم رسیدگی سازمان میراث فرهنگی، دچار فرسودگی شده و حالتی مخروطی پیدا نموده است. در قبرستان قدیمی این روستا سنگ قبرهای زیبایی به شکل قوچ و تصاویر و شعرهای بی نظیری وجود دارد که متأسفانه بعضی از آنها به سرقت رفته اند.
• قلعه پشتو بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجانقرار گرفته است. قلعه در کوهستانی به ارتفاع بیش از 3000 متر بنا شده است. از این قلعه که شبیه قلعه بابک و شاید همزمان با آن بوده است به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه استفادهٔ نظامی می شده است.
• قلعه جوشین یکی از قلعه های تاریخی شهرستان ورزقان، در 26 کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در 6 کیلومتری روستای جوشین واقع شده است. قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آنرا شیب های دیوارمانند احاطه نموده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر می توانند به زحمت از آن بالا فرایند. این قلعه در حمله اعراب به ایران یکی از مراکز مقاومت بود. سفالهایی که در محوطه قلعه پیدا شده مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری است.
• دژ قهقهه در 85 کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشگین شهر در استان اردبیل قرار گرفته است. این دژ به دلیل این که محل زندانی شدن افراد سیاسی مهمی مانند شاهزادگان صفوی در زمان گذشته بوده است، در تاریخ شهرت بسیاری دارد.
• قلعه مردانقم قبل از اسلام احداث شده است. در عصر حکومت خوارزمشاهیان مدتها از آن به عنوان زندان سیاسی استفاده می کردند و عده ای از رجال و دربانیان و امرای قصر را محکوم و در قلعه مذکور زندانی می نمودند.
• بقعه شیخ شهاب الدین اهری در شهر اهر، محل خانقاه و مقبرهٔ شیخ شهاب الدین اهری می باشد. این مجموعه شامل ساختمان های خود خانقاه، مسجد، ایوانی بلند، مناره ها، و تعدادی غرفه است. این خانقاه از سال 1374 به موزه ادب و عرفان تبدیل شده است که تنها موزه عرفان در ایران است.
• بازار اهر از شاخه های مختلفی تشکیل یافته و دارای 4 بخش اصلی به نام های بازار جعفرقلی خان، بازار کفاشان، بازار نصیربیگ و راسته بازار است. این بازار در زمان رشیدالملک، حکمران وقت ارسباران بازسازی شده است.

تصویری از بازار اهر

• خانه تاریخی قاسم خان اهری از خانه های تاریخی اهر است که در خیابان حزب الله این شهر قرار گرفته است. این بنا از اتاق ها، سرسرا و نورگیرهای مختلفی شکل گرفته است. در سال 1384 خورشیدی، پارک قاسم اهری در جوار خانه تاریخی مذکور احداث شده است. این خانه در دوره های گذشته شاهد حضور رضاخان، محمد رضا پهلوی و دکتر اقبال نخست وزیر دولت وقت بوده است.
• قصر آینالو در ته یکی از دره ها در روستای آینالو قرار گرفته است این قصر به ثروتمند معروف ارمنی دوران قاجاریه (طومانیاس) بوده است. از ساختمان با عظمت آن امروزه چیزهای زیادی باقی نمانده است. بنای نیمه سالم و باقی مانده این عمارت که در جهت شمال جنوب ساخته شده است در حدود 12*20 متر می باشد که قسمت جنوبی آن از در اصلی تا جنوب 5/6 متر می باشد این ساختمان 3 طبقه یعنی (قسمت جنوبی) سه طبقه ولی بقیه ساختمان ها 2 طبقه می باشد.
• قلعه آوارسین که در نزدیکی روستای آوارسین شهرستان خداآفرین واقع شده است.
• حمام کردشت یکی از آثار تاریخی روستای کردشت در بخش مرکزی شهرستان جلفا می باشد. این بنا سالانه پذیرای هزاران نفر از گردش گران داخلی و خارجی است. قدمت این بنا به اواسط دوره صفویه و زمان سلطنت شاه عباس صفوی (سومین و قدرتمندترین پادشاه صفوی) می رسد.
• روستای الهرد در گورستان قدیمی الهرد، سنگ نوشته هایی مصور با حاشیه های منقش به خوبی حفظ شده اند. هر چند هیچ تحقیق علمی در خصوص این سنگ نوشته ها انجام نگرفته، ولی غیر متداول بودن آنها در سطح منطقه ارسباران می تواند نشانی از قدمت روستا باشد.
• خانه امیر ارشد در روستای اوخارا، شهرستان ورزقان، یکی از بناهای تاریخی ورزقان با اثر معماری منحصربه فرد دوره قاجار است. نمای بیرونی این عمارت از سنگ و بدنه داخلی آن از آجر بوده و در دو طبقه به وسعت یکهزار و 100 متر مربع را شامل می گردد.
• از آثار قدیمی و مهم شهرستان خداآفرین پل های قدیمی و تاریخی خداآفرین هستند که در نزدیکی شهر خمارلو قرار دارند. یکی از دو پل خراب شده ولی دیگری تعمیر شده است و هنوز هم برای پیاده قابل استفاده است، که اغلب برای مذاکره مرزبان مورداستفاده قرار می گیرد. طول پل سالم 160متر است که 120 متر متعلق به ایران و 40 متر متعلق به جمهوری آذربایجان است. محل پل ها تنگ ترین معابر رود ارس می باشد که بستر سنگی دارد ولی سایر جاهای محل عبور رود آهکی و نرم است که در قدیم برای ساختن پل توانایی و امکانات نداشتند.
• موزه باستان شناسی خداآفرین را اشیای شش هزار ساله به دست آمده از کاوش های منطقه خداآفرین را در خود جای داده است. اهمیت اشیای یافت شده به این دلیل است که نشان می دهد علاوه بر زندگی کوچ نشینی، نوعی از زندگی ثابت و استقرار در شهرها نیز در این منطقه در چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح در جریان بوده است.

تصویری سبز از جنگل های ارسباران

بهترین زمان سفر به جنگل های ارسباران

ارسباران معروف به قره داغ، یک ناحیه کاملا کوهستانی است. این منطقه برای مسافرانی که در تابستان از گرما کلافه اند بهترین جا است. اما بهترین زمان سفر به این شهر اواخر اردیبهشت تا اواخر شهریور است.

پیشنهاد خبرنگاران

همواره برای سفر به مناطق بکر و جنگلی پوشاک مناسب و گرم را همراه داشته باشید؛ به علاوه جعبه یاری های اولیه را نیز به لیست لوازم مایحتاج سفرتان اضافه کنید.

منابع: ویکی پدیا، کجارو و دالاهو

گروه گردشگری خبرنگاران

silverseven.ir: سیلور 7 | مجله فناوری های رایانه ای، علوم کامپیوتری

slimfa.ir: اسلیم فا | مجله دوخت و دوز، طراحی لباس و انتخاب لباس

tafatton.ir: تفطن، گردشگری، تور لحظه آخری ارزان قیمت، بلیط، ویزا، هتل