آسبادهای نشتیفان؛ یکی از بزرگ ترین سازه های خشت و چوب ایران - مجله سرگرمی

از قبرستان ساسانیان تا مسجد جامع

آثار تاریخی بسیاری در این شهر وجود دارد، قبرستان تاریخی زرتشتیان آن که به دوران ساسانیان باز می گردد و گفته شده بسیاری از نوادگان پادشاهان ساسانی در آن آرامیده اند، شهر زیرزمینی نشیفان که در گذشته های دور مردمانی در آن سکونت داشته اند و بنای مسجد جامع شهر که به سبب عنایت شیخ زین الدین تایبادی و به دستور پیر احمد خوافی در نشتیفان تأسیس شد. اما شاهکار معماری و ویترین تاریخ این شهر، آسیاب های بادی یا به عبارت درست تر آسبادهای نشتیفان است.

آس و باد

امروزه ابزار و سازه هایی که از طریق آن گندم، جو یا غلات دیگر را به آرد تبدیل می نمایند، آسیاب می خوانند اما شکل صحیح تر آن این است که این سازه ها آس هایی هستند که بسته به قدرتی که آنها را به حرکت وامی داشته پسوند می گرفتند. آس هایی که با آب کار می کردند آسیاب و آنهایی که با باد به حرکت می افتادند را آسباد می خواندند. آسبادهای نشتیفان هم از همین نوع هستند. این منطقه به علت وزش بادهای معروف 120 روزه سیستان که از اردیبهشت ماه آغاز و تا ابتدای پاییز ادامه دارد، محل مناسبی بوده تا بتوان از آن در جهت خدمت به بشر سود برد. این موضوع را مردمان این منطقه در هزاران سال قبل دریافتند و سازه ای از خشت، گل و چوب بنا کردند که تا امروز پابرجاست. نمونه این سازه را می توان در منطقه سیستان که منشا بادهای 120 روزه است هم یافت.

در این زمینه بخوانید:

کوه های مینیاتوری چابهار؛ ردی از مریخی ها اینجاست

دم اسب؛ تنگه ای شگفت انگیز در شیراز

طبیعت و بشر، دست در دست هم

ساختمان آسباد نشتیفان که با خشت و گل بنا شده از دو واحد تشکیل شده است. در طبقه همکف، سالن اصلی واقع شده است که تجهیزات آسباد از جمله سنگ بزرگ در آن جا گرفته و در طبقه بالا، چرخ و پره ها تعبیه شه اند. این آسباد که بعضی قدمت آن را به 1700 سال پیش از میلاد نسبت می دهند، از 48 بال و 32 پر و 8 درگاه تشکیل شده است و چرخ و پره های آن از چوب ساخته شده اند. با آغاز وزش، باد از در گاه های هشتگانه آسباد عبور می نماید و به چرخ و پره ها می رسد. چرخ ها به حرکت در می آیند و با گردش تیر بر مدار سنگ بزرگ، سنگ متحرک به چرخش می افتد و گندم یا دیگر غلات بر اثر استحکاک دو سنگ، سابیده می گردد و به این شکل آرد آماده می گردد. بخش دیگر این سازه، انباری است که برای نگهداری گندم و غلات از آن استفاده می کردند.

به نظر می رسد که این سازه ساده اما کارآمد، برترین راه تعامل بشر با طبیعت را به ما یادآور می گردد. این سازه توانسته هزاران سال با بهره گیری از نیروی طبیعت، احتیاج مردمان منطقه را تامین کند، بدون آنکه آسیبی به آن برساند. سازه ای که نه تنها هزینه ای برای بشر نداشته بلکه با طبیعت هم همگام بوده است.

bigkurosh.ir: مجله کوروش بزرگ، وبلاگ خبری، تاریخی و تحلیلی

faceraz.ir: فیس راز | گفتگو و همدلی راه حل رفع همه مشکلات