آداب و آیین گلاب گیری - مجله سرگرمی

همه چیز درباره رسم گلاب گیری | Festival of Rose and Rose Water

شاید باورتان نگردد اما یکی از لطیف ترین، زیباترین و خوشبوترین صنایعی که در ایران وجود دارد، گلاب گیری است. رسم گلاب گیری علی الخصوص در شهر کاشان یکی از رسومات بسیار معروف است که معمولا در اردیبهشت هر سال در شهرهای قمصر و کاشان، مراسم گلاب گیری شروع می گردد. شهر کاشان در 240 کیلومتری تهران و در میان کوه های کرکس و کویر مرکزی ایران قرار گرفته و دارای آب و هوای گرم و بیابانی نیز می باشد. جشنواره گلاب گیری در این استان به سال های دور بر می گردد. همین رسم سال های دور باعث شده است که در حال حاضر، مقصد گردشگری خیلی ها در فصل بهار و ماه اردیبهشت، شهر کاشان باشد.

این جشنواره خوش آب و رنگ از 15 اردیبهشت شروع می گردد و تا 25 اردیبهشت ماه نیز ادامه دارد، علاوه بر آیین گلاب گیری، می توانید در روز 18 اردیبهشت شاهد مراسم عطر افشانی امامزاده سلطان علی محمد در کاشان هم باشید. یکی از مهم ترین مراکزی که مراسم گلاب گیری در آن انجام می گردد قمصر است که در 30 کیلومتری کاشان قرار گرفته است. در ادامه با ما باشید تا به همراه یکدیگر، رسم گلاب گیری را مورد به مورد آنالیز قرار دهیم.

• چیدن گل

برای درست کردن گلاب و در اصول رسم گلاب گیری باید از گل محمدی استفاده کرد. چیدن گل محمدی با مراسم مذهبی خاصی همراه است و این مراسم از روزگاران قدیم نیز وجود داشته است و البته تا به الان نیز ادامه پیدا نموده است. کسانی که گل سرخ محمدی را می چینند به محض اینکه نام این گل را می شنوند، صلوات می فرستند. بو و عطر گل هایی که در ساعات اولیه صبح نیز چیده می شوند از عطر گل های چیده شده در ساعات بعدی صبح بیشتر است، همچنین گلاب به دست آمده از این گل بوی خاصی دارد.

• عملیات گلاب گیری

در ماه اردیبهشت، گل های محمدی ایرانی که از خانواده Rosaceus هستند، به نهایت رشد می رسند و آماده چیدن هستند تا برای گلاب گیری آماده گردند. اگر خرداد به کاشان بروید، تنها غنچه های ریزی که در اردیبهشت روی شاخه ها بودند به جای مانده اند. گل های مراسم، به صورت دست جمعی و در صبح زود چیده می شوند. در این مراسم افراد برگزارنماینده صبح زود، مراسم گل چیندن دارند و سپس دریافت گلاب را به راه می اندازند. این آیین فرصتی را برایتان فراهم می کند تا فرایند گلاب گیری را فرا بگیرید و بهترین و تازه ترین گلاب و دیگر عرقیجاتی که در کنار گلاب گیری فراوری می گردد، خریداری کنید. در اکثر خانه های روستایی قمصر، باغ گل محمدی، حتی کوچک و دیگ های مخصوص برای گلاب گیری وجود دارد.

کاشان WEATHER

گلاب گیری در گذشته تنها به یک شیوه انجام می شد، اما پس از مکانیزه شدن جوامع شیوه دیگری نیز به اصول گلاب گیری اضافه شده است و هم اکنون گلاب گیری در قمصر به دو روش صنعتی و سنتی انجام می گیرد. گلاب برای اولین بار در ایران قدیم از تقطیر گل رز به دست آمد. در روش گلاب گیری سنتی، ابزار و ادوات خاصی استفاده می گردد که برخاسته از صندلی سنتی حاکم بر این خطه است. وسایل گلاب گیری در قمصر تقریبا سنتی است و تنها تغییراتی جزئی در جنس ابزار آن به عمل آمده است.

ابزاری که برای رسم گلابگیری به کار برده می گردد عبارت است از: دیگ مسی با ظرفیتی نزدیک به 120 تا 150 لیتر، تغار مسی که به عنوان سرپوش دیگ به کار می رود، پارچ دسته دار از جنس مس با ظرفیتی نزدیک به 30 تا 40 لیتر که در داخل آب سرد قرار می گیرد، 4 عدد نی کوچک تو خالی که بین دیگ و پارچ است و در خاتمه، حوض آب و دستگاه حرارتی مستقر در زیر دیگ.

در ابتدای امر، ابتدا دیگی را که گفتیم بر روی اجاقی قرار می دهند که قبلا به همین منظور با آجر و سیمان یا سنگ و گل ساخته شده است. پس از آن گل محمدی را تا ظرفیتی حداکثر 30 کیلوگرم در داخل دیگ می ریزند و 80 لیتر آب به آن اضاه می نمایند. سپس درب آن را با تغاری که برای سرپوش دیگ به کار می رود، می پوشانند و وزنه سنگینی را برای کنترل فشار بخار بر روی آن قرار می دهند و با مقداری از مخلوط تفاله گل و آرد نان، روزنه های احتمالی محل اتصال بین دیگ و تغار را مسدود می نمایند.

این عمل در واقع باعث می گردد تا از هدر رفتن بخار جلوگیری گردد که البته در تغییر و تحولاتی که شیوه گلاب گیری سنتی به خود دیده است، وزنه سنگین و خمیر جای خود را به اهرم ها و پیچ و مهره داده است. بعد از این که به درستی این مراحل را رد کردند، پارچ مسی را در آب می گذارند و از طریق لوله های چدنی آن را مهار می نمایند تا به سطح آب نیاید. در زمینه رسم گلاب گیری نکته قابل توجه در قسمت قرار دریافت پارچ این است که سر پارچ باید حداقل 20 سانتی متر از آب بیرون باشد. در قسمت های بعدی رسم گلاب گیری و عملیاتی که برای دریافت گلاب از گل ها انجام می دهند این است که؛ لوله های نی از یک سو در دیگ و از سوی دیگر در پارچ قرار گرفته اند و پس از این عمل، آن را از طریق گلوله پنبه ای در پارچه ای پیچیده قرار می هند تا آب به داخل پارچ نفوذ نکند.

علت این کار آن است که آب و هر گونه ماده خارجی باعث خرابی عمل گلاب گیری و گلاب می گردد. پس از انجام این مراحل و آماده سازی شرایط برای گلاب گیری، شعله اجاق را روشن می نمایند تا دیگ به جوش بیاید. در این زمان، گلاب و بخار آب در لوله تا زاویه پیش می روند و پس از آن بخار گلاب به طرف پارچ می رود و به خاطر سردی محیط داخلی به مایع گلاب تبدیل می گردد. تقریبا حدود 4 ساعت طول می کشد تا یک پارچ گلاب به ظرفیت 40 لیتر به دست بیاید.

پس از سرد شدن گلاب و ریختن آن در شیشه، مقداری روغن در اطراف شیشه گلاب قرار می گیرد تا عطر گل محمدی را به گلاب اضافه کند. اما جالی است بدانید که، گلاب گیری در هر نقطه از کاشان رسم و آیین خود را دارد. گلاب گیری قمصر هم طبیعتا با گلاب گیری نقاط دیگر متفاوت است. در رسم گلاب گیری سایر نقاط دیگری که گلاب گیری انجام م یدهند، لوله منتقل نماینده بخار گل و آب بدون شیب بوده و درب پارچ نیز کاملا باز است. اما در رسم گلاب گیری قمصر، لوله های آلومینیومی با شیب 45 درجه به پارچ متصل می شوند و در پارچ نیز کاملا بسته می گردد. همچنین پارچ در محیط استخری با آب کاملا سرد قرار گرفته است که این امر تأثیر بسیار زیادی در جلوگیری از متصاعد شدن اسانس گل دارد.

همچنین؛ شیب لوله نیز باعث تنظیم جرم حجمی مواد لازم برای تکمیل گلاب می گردد. این کار از ورود مواد غیر ضروری کاملا جلوگیری می کند. وجود درب دیگی سفالین و پارچ سرد از تجزیه آسان جلوگیری خواهد نمود، در مدت زمان گلابگیری شدت شعله آتش باید ملایم و یکنواخت باشد و به تعبیری هر چه زمان تقطیر بیشتر طول بکشد و شعله نوسان نداشته باشد، محصول بهتری به دست خواهد آمد. حجم آبی که در داخل دیگ ریخته می گردد نیز نباید زیاد یا کم باشد، این میزان به نسبت حجم گل متغیر است.

و اما در این جا به مهم ترین مرحله می رسیم یعنی، مرحله تقطیر! در مدت زمان کمی بعد از به جوش آمدن دیگ، بخش عمده ای از مواد الکلی و اسانس به وجود خواهد آمد. در این مقطع و مقاطع بعدی باید کاملا دقت گردد تا هیچ روزنه ای در قسمت های مختلف دستگاه وجود نداشته باشد که به شدت از کیفیت گلاب کم می کند و در نهایت پس از پر شدن پارچ باید مدت زمان زیادی طی گردد تا پارچ و گلاب آن در جای خود سرد شوند و اسانس آن متمرکز گردد. همچنین باید از برداشتن سریع نی از دیگ و پارچ خودداری گردد.

نکاتی درباره رسم گلاب گیری

• گلاب قمصر از تمامی گلاب های دنیا هم درجهی خلوصش بیشتر است و هم عطر و طعمی دیگر دارد.
• گلاب از حیث درجه خلوص به چند دسته تقسیم می شوند: گلاب سنگین (درجه یک)، گلاب سبک (درجه دو)، گلاب دو آتشه، گلاب سه آتشه (سه گل)، پلاب پس آب، و گلاب زیر عطری.
• آیین و رسم گلاب گیری از هزار سال پیش تا به الان ادامه داشته است.

parisro.ir: تور فرانسه ارزان | تور فرانسه قیمت، تور پاریس، تور پاییز، زمستان، نوروز، بهار تابستان فرانسه

umeblog.ir: یومی بلاگ: آرشیو خبری و مقالات متنوع وب